खोज

रोल्पा, फाल्गुन- दौतरीको विदेश यात्राको लर्को देख्दा भानसिंह गुरुङलाई पनि बिदेश जाने रहर नचलेको हैन । कतिपटक त साथी दौतरीसंग विदेश जाने सल्लाह पनि गरे । दलालको ठगी विगविगी कारण उनले हत्तपत्त पैसा भने फसाएनन । गाउँकै धेरै दौतरी र साथीभाईहरु ठगिएको सुन्दा उनको विदेश जाने मोह क्रमशः सिथिल हुदै गयो । गाउँमै केही गर्नु पर्छ भन्ने भावनाले जित्दै लगेपछि विदेश जाने मोहमा विराम लगाउदै स्वदेशमै सफल किसान वन्ने महत्वकांक्षी योजना वनाउन लागे उनी ।
सुनछहरी गाउँपालिका वडा नं.४ स्यूरीका भानसिंह गुरुङ अहिले रोल्पाको एक अव्वल र सफल व्यवसायिक कृषकको रुपमा दहरिएका छन । मौसमी र वमौसमी सुन्तला खेती मात्रै हैन उनले सुन्तला नर्सरी समेत राखेका छन । सुन्तलाबाट वार्षिक २ लाख जती कमाई हुन्छ, नर्सरीवाट भने वर्षमा ६ लाख जती कमाउछन उनले । उन्सु,खोकु,किम्नो र स्थानीय जातको सुन्तलाको विरुवा छ उनको नर्सरीमा ।
उनको १५ हजार वर्गमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको सुन्तला वगैचा छ । मौसमी वा वेमौसमी दुवै सिजनमा उनको वगैचामा पहेलपुर फलेका सुन्तलाले कसको मन नलोभ्याउला र ?सुन्तला गाउँमै विक्री हुन्छ, वढी भएको सुन्तला विक्री गर्न सुलिचौर सम्म जान्छन उनी । पहिले पहिले त सुन्तला वेच्न डोकोमा वोकेर जानुपथ्र्यो, अव त गाउँमै गाडी आएको छ, सुन्तला ढुवानीमा सहज भएको छ गुरुङले भने । उनी संगै थप २ जनाले रोजगारी पनि पाएका छन । कामको चाप पर्दा आवश्यकता अनुसार थप कामदार लगाउने गर्छु गुरुङले भने ।
आमदानी भएको पैसा सुन्तला विस्तारमै लगानी गर्छु गुरुङले भने । छोराछोरीलाई डिप्लोमा तहको भेटनरी पनि पढाउदैछन उनले । छोराले भेटेनरीमा डिप्लोमा सिध्यायो अव छोरीले पनि त्यही विषय पढ्ने तयारीमा छिन गुरुङले भने । परिवारमा श्रीमती छोराछोरी र वुहारी सहित ५ जनाको परिवार पाल्न गाह्रो भएको छैन गुरुङले भने । सुन्तला खेतीलाई व्यवसायीकरण गर्न उनले २ वटा मोटरवाईक पनि छन । मोटरवाईकमा प्रयोग हुने ईन्धन खर्च पनि सुन्तला खेतीवाट हुने आमदानीवाटै व्यवस्था गरेको छु गुरुङले भने ।
विरुवा भने गाउँपालिका र वडा कार्यालयहरुले खरिद गर्ने गर्दछन । जिल्ला भित्रका माडी,सुनिलस्मृती गाउँपालिका लगायत अन्य स्थानीय तहले पनि सुन्तलाको विरुवा आफ्नै नर्सरीवाट खरिद गर्ने गरेको गुरुङले सुनाए । सुनछहरी गाउँपालिका र त्यस भित्र पर्ने वडाहरुले पनि मेरो नर्सरीवाट खरिद गरेर किसानहरुलाई सुन्तलाको विरुवा वितरण गर्छन गुरुङले भने ।
नर्सरी स्थापना गर्न संघीय सरकारले उनलाई २ लाख अनुदान पनि दियो । किसानको नाममा नक्कली किसानले अनुदान दुरुपयोग गरेको प्रति गुरुङलाई चित्त वुझेको छैन । जुन कामका लागी भनेर अनुदान आउछ त्यसैमा खर्च गर्नुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता हो, मैले पाएको अनुदान मध्ये सतप्रतिशत रकम सुन्तला खेतीमै लगानी गरेको हुँ गुरुङले भने ।
उनको गाउँलाई सुनछहरी गाउँपालिकाले सुन्तलाको पकेट क्षेत्र वनाएको छ । पकेट क्षेत्र भनिएपनि किसानलाई प्राविधिक सहयोग छैन गुरुङले भने । वडाले केही सुन्तलाका विरुवा वितरण गर्ने वाहेक गाउँपालिकावाट कुनै सहयोग पाएका छैनौ गुरुङले भने । सिजनमा सवैका वगैचामा सुन्तला हुने भएकाले वजारीकरणमा समस्या हुन्छ । सुन्तला भण्डारणका लागी कोल्ड स्टोर नहुदा परम्परागत रुपमा वावु वाजेले प्रयोग गर्दै आएको खाडलमा भण्डारण गर्छौ, उचित तापक्रम मिलाउन नसके सुन्तला खाडलमै कुहिने समस्या हुन्छ गुरुङले भने । गाउँपालिकाले कोल्ड स्टोर वनाउन सहयोग गरे सुन्तला व्यवसायलाई थप प्रवद्र्धन र व्यवसायीकरण गर्न मद्धत मिल्ने थियो गुरुङले भने ।
उनले २०५३ सालदेखी सुरु गरेको सुन्तला खेती २०७२ सालदेखी व्यवसायीक ढंगले अगाडी वढाए । रोल्पाको दुर्गम मानिने सुनछहरी गाउँपालिकाको स्युरीमा रहेको उनको सुन्तला वगैचा र नर्सरीले धेरैलाई लोभ्याउने गरेको छ । ईच्छाशक्ति भए सेवा सुविधाको पहुँच नभएका दुर्गम ठाउँहरुमा समेत कृषिलाई व्यवसायिकरण गर्न सकिने गतिलो उदाहरण वनेका छन गुरुङ ।