खोज

बुटवल, १३ भदौ ।
वि.सं. २०६८ सालमा ४ जना महिला नैना क्षेत्री, दिल कुमारी रोका, दिल माया थापा, गंगा पुनले व्यवसायिक च्याउ खेती सुरुवात गरे । पाल्पा जिल्लाको तिनाउ गाउँपालिका वडा नम्बर नम्बर ३ अर्घाछाँप भुतखोलाका त्यो भन्दा पहिला व्यवसायिक च्याउ खेतीमा कसैले पनि हात हालेका थिएनन् । नैना सहित ४ जनाले व्यवसायीक च्याउ खेतीमा पाएको सफलता विस्तारै गाउँमा फैलिएको छ । १३ बर्षमा पछि अहिले यो व्यवसायिक च्याउ खेतीमा ५० जना महिला जोडीएका छन् ।

पाल्पाको तिनाउँ गाउँपालिका वडा नम्बर ३ का अर्घाछाप, भुतखोला क्षेत्रमा रहेका ३ वटा महिला समूहहरू एकता महिला समूह, ईन्द्रेणी महिला समूह र नवीकरण महिला समूहमा आवद्ध रहेका अधिकांश महिलाहरूले व्यवसायिक च्याउ खेतीमा लागेका हुन । प्राकृतिक रूपमा जंगलमा उम्रीएका च्याउ खोजेर खाने भएपनि अन्य व्यवसायीक च्याउ खेतीमा महिलाहरूको आकर्षण बढ्न सकेको थिएन ।

एकता महिला समूहकी अध्यक्ष समेत रहेकी नैना क्षेत्रीका अनुसार अहिले ५० घर परिवारका महिला किसानहरूले आफ्नो घर घर मा व्यवसायिक च्याउ खेतीको लागि परालबाट उम्रीने कन्ये जातको च्याउ रापेका छन् । कतिपयको उत्पादन समेत बजारमा आउनसमेत सुरुवात गरिएको छ ।

एक जना समान्य च्याउको डल्ला राखेर उत्पादन गरेका महिलाहरूले एक सिजनमा १ लाख देखि डेढ लाख रूपैयाँ सम्म आम्दानी गर्दै आएका हुन । नैना क्षेत्रीले यो बर्ष भने २५ सय च्याउको बल्भ बनाएकी छिन् । ६ लाख रूपैयाँ सम्म आम्दानी गर्न सकिने अपेक्षा उनको छ ।

५० जना महिलाहरूले २० हजार भन्दा बढि बल्भ निर्माण गर्दै छन् । अहिले साउन महिना देखि नै सुरुवात गरेका च्याउ भदौ, असोज महिना सम्म पनि अझ च्याउको बल्भ बनाउने कार्य जारी रहने छ । समूहमा आवद्ध भएका एकल महिला, अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले समेत व्यवसायीक च्याउ खेतीमा लागेका हुन ।

एकता महिला समूहको सचिव धनु पाण्डेमगरले पनि ४ सय बल्भ राखेकी छिन् । उनले यसलाई बढाएर अझै ११, १२ सय बल्भ बनाउने योजना रहेको छ । गाउँपालिकाको कृषि शाखाले केही प्राविधिक सहयोग पु¥याउँदै आएको छ । बुटवल, पाल्पाको तानसेन, गुल्मी लगायतका स्थानमा दोभानमा उत्पादित च्याउ बजारीकरण हुँदै आएको छ । सिद्धार्थ राजमार्गको नजिकै रहेको कारण बजारीकरणको लागि कसैको मुख ताक्नु नपरेको किसानको भनाइ रहेको छ । उत्पादन भएको ताजा च्याउ बुटवलमा आउने र बुटवल बाट अन्य जिल्लाहरू कपिलवस्तु, दाङ, नेपालगञ्ज सम्म पनि जाने गरेको स्थानीय किसान बनाउँछन् ।

तिनाउ गाउँपालिका वडा नम्बर ३ का जनप्रतिनीधी टंकनाथ बस्यालका अनुसार महिला किसानले गर्दै आएको व्यवसायीक च्याउ खेतीको लागि प्राविधिक सहयोगको अलवा अन्य सहयोग समेत गर्दै आएको छ । किसानको उत्पादीत बस्तु बजारीकरणको लागि बुटवलमा नै विक्री स्थल खोलेर व्यवसायीक रूपमा किसानहरूको लागि सहयोग गर्दै आएको पनि स्थानीय जनप्रतिनीधि बस्यालको भनाई रहेको छ । यो पटक ३ वटा महिला समुहमा आवद्ध किसानले २० हजार भन्दा बढि च्याउका बल्भ राखेका छन् । एक सिजनका एक करोड भन्दा धेरै आम्दानी गर्ने लक्ष्य किसानले लिएका छन् । गतबर्ष ९५लाख रूपैयाँ बराबरको च्याउ महिला किसानले विक्री गर्न सफल भएका छन् ।
समुहमा आवद्ध महिलाहरूले न्युनतम पनि २ लाख देखि अधिकतम च्याउको उत्पादन, बल्भको संख्याको आधारमा ६ लाख रूपैयाँ सम्म आम्दानी गर्दै आएका छन् ।