खोज

• पाल्पा जिल्लाका १० स्थानीय तहमध्ये २ नगरपालिकामा मात्र दमकल छन् ।

• ८ वर्षअघि विपद् प्रतिकार बैठकमा गाउँपालिकाहरूले दमकल खरिद गर्ने प्रतिबद्धता जनाए पनि अहिलेसम्म कार्यान्वयन भएन ।

  

• स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४ अनुसार दमकल हुनु पर्ने प्रावधान भए पनि गाउँपालिकाहरूले ऐनको कार्यान्वयन नगरेको आरोप ।

पाल्पा, १६ साउन ।

गत वैशाखमा रिब्दीकोट गाउँपालिकाको देउरालीको सामुदायिक वनमा भीषण आगो लाग्दा तानसेन नगरपालिकाबाट गएको दमकलले आगो नियन्त्रण ग¥यो । सोही महिनामै वगनासकाली गाउँपालिकाको दर्लाम डाँडा पनि मध्ये दिनमा जङ्गलमा डढेलो लाग्यो ।

त्यही तानसेन नगरपालिकाको दमकल बाट आगो नियन्त्रण हुँदा आगो मानव बस्तीसम्म पुग्न सकेन । तानसेन नगरपालिकाबाट सञ्चालित दमकलले रम्भा गाउँपालिकाको हुमिन बजारमा समेत पुगेर आगो नियन्त्रण लिएको नगर सरकारका सूचना अधिकारी भरत आचार्य बताउँछन् ।

रामपुर नगरको दमकलले नगर क्षेत्र मात्र नभई रम्भा, निस्दी गाउँपालिका सम्म पुगेर आगो नियन्त्रण गरेको नगर सरकारका प्रवक्ता कपिल खाँण बताउँछन् । सुख्खा मौसममा वन जङ्गलमा लागेको आगो मानव बस्ती नजिक पुग्न लागेपछि टाढा–टाढा बाट बोलाउने गर्दछन् ।

अर्कोतर्फ स्थानीय सरकार आगो नियन्त्रणका लागि दिगो व्यवस्थापन तर्फ स्थानीय सरकारले ध्यान नदिँदा नगरपालिकाको दमकलले सेवा दिएको हो । जब सुख्खा मौसमको थालनीसँगै आगलागीको घटना बढ्दो हुन्छ । प्रत्येक वर्ष डढेलोको समस्या पनि बढ्दो अवस्थामा छ ।

पायक पर्ने दुई वटा गाउँपालिका मिलेर एउटा दमकल किन्न सकिनेछ । जिल्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारीको कार्य कक्षमा बस्ने विपद् प्रतिकार बैठकमा गाउँपालिकाका प्रमुखहरूले दमकल खरिद गर्न भनेको पनि आठ वर्ष भयो । तर अहिले सम्म गाउँपालिकाहरूमा दमकल विहीन भएको जिल्ला विपद् प्रतिकार समितिका एक सदस्यले बताए ।

प्रमुख जिल्ला अधिकारी तोयनारायण सुवेदी पनि स्थानीय तहमा अब दमकल अपरिहार्य भयो । दमकल खरिदको प्रक्रिया अगाडि बढाए आफूले भन्सार छुटका लागि पत्राचार गर्ने बताउँछन् । स्थानीय सरकार दाताको भर पर्दा गाउँपालिका दमकल विहीन हुन पुगेको उनले बताए ।

माथा गढी गाउँपालिकाका पूर्व जनप्रतिनिधि भन्दछन्–‘स्थानीय सरकारको तर्फबाट गरिने पूर्वाधार निर्माणका काम सकिए । अब आफैले खरिद गर्न सक्ने भएका छन् । आगलागी भनेको एक प्रकारको दैविक प्रकोप पनि हो ।

त्यसतर्फ स्थानीय सरकारको प्राथमिकतामा पर्न नसक्दा त्यस सम्बन्धी चासो नै नदिएको हो ।’  सङ्घीय संरचनाको निर्माण भएसँगै स्थानीय सरकारको गठन भएको हो । स्थानीय निकाय तथा स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४ अनुसार स्थानीय सरकार चलेका छन् ।

त्यही ऐनमा दमकल राख्नु पर्ने भन्ने छ । तर स्थानीय सरकारले त्यही ऐनलाई हुबहु कार्यान्वयन गर्न तर्फ पहल नगर्दा यस्तो भएको रिब्दीकोट गाउँपालिकाका एक स्थानीयले बताए । रैनादेवी, तिनाउ, माथा गढी र निस्दी गाउँपालिकाको आन्तरिक आम्दानी गाउँपालिकाहरू मध्ये पर्दछ ।

गाउँपालिका केन्द्रमा जनघनत्व बढेको छ । सुख्खा मौसममा मात्र नभई अन्य समयमा पनि विद्युतका कारण बस्ती नै ध्वस्त हुने गरी आगो लागेमा तानसेन, रामपुर जस्ता नगरपालिका बाट दमकल पुग्दा बस्ती नै खरानीमा हुन सक्ने स्थानीयहरू बताउँछन् ।

स्थानीय सरकार सँग श्रोत नभएको होइन । जनप्रतिनिधिहरूको इच्छा नहुँदा गाउँपालिका दमकल विहीन हुन पुगेको निस्दी गाउँपालिका मित्यालकी स्थानीय देवीमाया सोती बताउँछिन् ।  निस्दी गाउँपालिकाको सरकार प्रमुख मुक्त बहादुर शारु भन्दछन्–‘दमकल त हाम्रो आवश्यकता हो दमकल भन्दा पहिले दमकल पुग्ने बाटो चाहियो नि अनि दमकल चलाउने चालकको आवश्यकता छ आउने दिनहरूमा यसतर्फ ध्यान दिने उनी बताउछन् । ’

जिल्लामा १० स्थानीय तह मध्य दुई वटा नगरपालिकामा मात्र दमकल छ । बाँकी सबै गाउँपालिका भने नगरको दमकलमा आश्रित भएका छन् । स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिहरू सबै आफ्नो सेवा सुविधाका लागि श्रोत हुने यस्ता सामाजिक महत्त्व बोकेका बस्तु खरिदका लागि श्रोत नहुने भन्ने कुरा अत्यन्तै लज्जास्पद कुरा भएको वगनासकाली गाउँपालिका दर्लाम डाँडाका एक स्थानीयले बताए ।

रैनादेवी छहरा गाउँपालिकाका सरकार प्रमुख रुक्मांगत पनि आवश्यकता भएको महसुस गर्दछन् । सीमित श्रोत र साधनले असीमित काम गर्नु पर्ने हुँदा श्रोतको समस्या भएको उनले बताए ।