खोज

बुटवल, ३१ असोज ।

पाल्पाको तिनाउ गाउँपालिका–२ दोभान बगाहाकी रितु श्रेष्ठको खेतमा अघिल्लो वर्ष यति बेला धान काट्ने चटारो हुन्थ्यो ।

अहिले भने धान काट्ने चटारो छैन । कारण हो उनको खेतमा ढकमक्क सयपत्री फूल फुलिरहेका छन् । विभिन्न पूजाआजा तथा चाडमा उनको खेतसम्म फूल खोज्दै पुगिरहेका हुन्छन् ।

सामाजिक सञ्जाल मार्फत उत्पादन भएको सयपत्री फूलको प्रवर्द्धनमा लागेकी श्रेष्ठले अर्को वर्ष पनि सयपत्री खेतीलाई निरन्तरता दिने योजनामा छिन् । २ रोपनी क्षेत्रफलमा उनले सयपत्री खेती गरेकी छन् । जसबाट करिब १ लाख रुपैयाँ देखि १ लाख ३० हजार भन्दा बढी आम्दानी हुने उनको अपेक्षा छ ।

उनी भन्छिन्–‘धान फल्ने खेतमा यो वर्ष फूल खेती गरेकी हुँ, आशा छ, यसले राम्रै बजार पाउने छ ।’ एक सिजनमा करिब २५ देखि ३० हजार रुपैयाँको धान उत्पादन हुँदै आएकोमा त्यसको विकल्पमा एक सिजनबाट लाख भन्दा बढी आम्दानी गर्न सकिने भएको कारण पुष्प व्यवसायमा लागेको उनको तर्क छ । आफू पनि साना किसान सहकारीको कोषाध्यक्ष समेत भएको कारण सोही अनुसार खेतीमा अग्रसर भएको उनको भनाइ छ ।

आफै खेती गरेर अन्यलाई समेत सन्देश फैलाउनको लागि यो खेतीको सुरुवात गरिएको हो, उनी भन्छन्, –‘जसले अन्य किसानलाई समेत सन्देश जानेमा म ढुक्क छु ।’ तिनाउ–२ दोभान बगाहा गाउँमा यो भन्दा पनि खेतमा खाद्यान्न मात्रै खेती गर्दै आएका किसानहरूले यो वर्ष धान फल्ने खेतमा ढकमक्क सयपत्री फूलेपछि त्यसतर्फ आकर्षित समेत भएका छन् ।

उनी जस्तै विगत लामो समयदेखि सयपत्री, मखमली फूल सहित व्यावसायिक तरकारी फलफूल खेती गर्दै आएका बुटवल उपमहानगरपालिका वडा नम्बर–१५ चम्कीपुरका फोकस मल्टी एग्रो कन्र्सनका प्रबन्धक रोजेश कुँवरले पनि यो वर्ष ७ हजार भन्दा बढी फूलको माला बिक्री गर्ने योजना बनाएको बताउँछन् ।

अहिले दैनिक १५ देखि २० जना गाउँका महिलाहरूलाई फूलको माला बनाउने तालिम दिएर आंशिक रोजगारी समेत दिएको जानकारी दिँदै उनले यो वर्ष तिहारको लागि भारतीय फूल विस्थापित गर्ने योजना सहित लागेको जानकारी दिए ।

१० कट्ठा क्षेत्रफलमा व्यावसायिक सयपत्री खेती गरेका उनले धार्मिक, सामाजिक तथा सांस्कृतिक कार्यको लागि समेत अहिले फूल माला तयारी अवस्था रहेको बताए । उपभोक्ताबाट माग आएमा घरघरमा होम डेलिभरी समेत गर्ने तयारी गरिएको जानकारी दिए ।

बुटवल उपमहानगरपालिकाले पनि फूलको माला बिक्रीको लागि गत वर्ष जस्तै निश्चित स्थान तोक्ने गरी छलफल भएको भन्दै उनले यसलाई सकारात्मक रूपमा लिएको बताए । पछिल्लो ३ वर्ष यता फोकसको उत्पादन बुटवल ट्राफिक चौकमा उपलब्ध भए अनुसार सोही स्थानबाट स्टलमा बिक्री वितरण गरिने बताए ।

उनले फार्ममा आउने किसानले आफैले फूल टिपेर लैजाने मिल्ने पनि जानकारी दिए । बुटवल उपमहानगरपालिका कृषि शाखा प्रमुख सन्तोष जिसीका अनुसार बुटवल आसपासमा ५० देखि ६० हजार फुलका माला यो वर्ष उत्पादन यो हुने अपेक्षा लिएको जानकारी दिए ।

बुटवलमा चाहिएजतिको माला तयारी रहेको २० देखि २५ हजार फूल बुटवल क्षेत्रबाट नै उत्पादन भएको उनको भनाइ छ । पालिकाले पनि स्थानीय उत्पादन भएको फूलको प्रवर्द्धन गर्दै आएको बताए । फोकस मल्टीका सञ्चालन सरोज भट्टराईले पनि व्यावसायिक खेतीले राम्रो आम्दानी दिँदै आएको जानकारी दिए ।

उनले किसानलाई रोजगारी सहित युवाहरूको पहलमा सयपत्री खेती सहितका अन्य फलफूल समेत उत्पादन गरी खेती गर्दै आएको बताए । आफैमा कृषि प्राविधिक समेत रहेका भट्टराईले ५ वर्षदेखि निरन्तर बुटवल र अर्घाखाँचीमा फूल खेती गर्दै आएको जानकारी दिए । जग्गा भाडामा लिएर खेती अगाडि बढाएको उनको भनाइ छ ।

रुपन्देहीको सैनामैना वडा नम्बर–१ बर्माडाँडाकी किसान पेमा खनाल पोखरेलले पनि यो वर्ष ३ कट्ठा क्षेत्रफलमा फूल खेती गरेकी छिन् । विगत लामो समयदेखि फूल खेती गर्दै आएकी उनले यो वर्ष पनि निरन्तरता दिएको जानकारी दिइन् ।

यो वर्ष तिहार अलि छिटो भएको कारण फूल फुल्न आफै बाँकी रहेको र केही दिनमा तिहार सम्ममा करिब १ लाख रुपैयाँ बराबरको फुल उत्पादन हुने जानकारी दिइन । अगुवा किसान समेत रहेकी खनालले विभिन्न तरकारीका बिरुवा उत्पादन गरी बिक्री वितरण गर्दै आएकी छिन् ।

किसानले लामो समयदेखि मौसमी र बेमौसमी समयमा समेत सयपत्री फूलको उत्पादन गर्दै आएकी छिन् । रुपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिकाका किसान ईश्वरी भण्डारीले पनि डेढ बिघा जग्गा भाडामा लिएर सयपत्री खेती गरेका छन् । ग्रीनजोन एग्रो फार्मका सञ्चालक भण्डारीले विगत ६ वर्षदेखि व्यावसायिक खेती गर्दै आएका हुन् ।

लुम्बिनी प्रदेशको कृषि विकास निर्देशनालय बुटवलका निमित्त महानिर्देशक रामप्रसाद पाण्डेका अनुसार यो वर्ष प्रदेशमा लुम्बिनी प्रदेशमा गत वर्ष ३ लाख ८ हजार ५ सय किलो सयपत्री फूल उत्पादन भएकोमा यस वर्ष ३ लाख २३ हजार ९२५ किलो उत्पादन भएको जानकारी दिए ।

यो वर्ष लुम्बिनी प्रदेशमा २७.०१ हेक्टर क्षेत्रफलमा खेती गरिएको छ । जसबाट १२ करोड ९५ लाख ७० हजार रुपैयाँ बराबरको फूल उत्पादन हुने अपेक्षा गरिएको हो । यस्तै तिहारमा प्रयोग हुने मखमली फूल पनि गत वर्षको तुलनामा बढेको छ ।

गत वर्ष २४ हजार ४९५ माला उत्पादन भएकोमा यो वर्ष २६ हजार माला उत्पादन भएको निर्देशनालयले जनाएको छ ।  वरिष्ठ बाली संरक्षण अधिकृत तथा सूचना अधिकारी मिलन गैरेका अनुसार प्रदेशमा उनका अनुसार गत वर्ष सयपत्री फूल २५.७२ हेक्टरमा लगाइएकोमा अहिले २७.०१ हेक्टर पुगेको छ ।

यस्तै मखमली फूल गत वर्ष शून्य दशमलव ३३ हेक्टर रहेकोमा अहिले शून्य दशमलव ३५ हेक्टर भएको निर्देशनालयले जनाएको छ । लुम्बिनी प्रदेशमा सयपत्री फूल गत वर्ष १२ करोड ३४ लाख रुपैयाँको बिक्री भएकोमा यस वर्ष १२ करोड ९५ लाख ७० हजार रुपैयाँको कारोबार हुने अनुमान कृषि निर्देशनालयले गरेको छ ।

मखमली फूलको गत वर्ष ८ लाख ५७ हजार रुपैयाँको उत्पादन भएकोमा अहिले १० लाख ४० हजार रुपैयाँ बराबरको उत्पादन भएको अनुमान गरिएको छ । लुम्बिनी प्रदेशमा मखमली फूलको उत्पादन यो वर्ष १३०० बोट प्रति रोपनी– ८६६ बोट प्रति कट्ठा रहेको छ ।

सूचना अधिकारी गैरेका अनुसार थुङ्गा सङ्ख्या प्रति बोट– २०० र एउटा मालाको लागि आवश्यक थुङ्गा सङ्ख्या– ७०–७५ अनुमान गरिएको छ । एउटा मालाको औसत दर रु. ३०–४० रुपैयाँको हुने अनुमान निर्देशनालयले गरेको हो ।