खोज

बुटवल, १७ चैत ।
बुटवल उप–महानगरपालिका वडा नम्बर–१६ पोखराबारीका किसान रोमाकान्त खरालले १५ कठ्ठा जग्गा भाडामा लिएर व्यवसायिक केरा खेती सुरु गरे । वि.सं. २०५२ सालमा सुरुमा रोपेको केराले १८ महिनादेखि उत्पादन दिन सुरु ग¥यो । त्यतिबेला सम्म बुटवलमा व्यवसायिक केरा खेती गर्ने किसानहरूको संख्या थिएन । बुटवल लगायतका क्षेत्रमा आउने अधिकांस केरा छिमेकी देश भारतबाट आउने गर्दथ्यो । केरामा भविष्य देखेका खरालले अहिले पनि केरा खेतीमा नै लागिरहेका छन् ।

५२ सालदेखि २९ बर्ष सम्म केरामा नै लागिरहेका उनले सुरुवाती दिनमा उत्पादन भएको स्वदेशी केराले बजार नपाएपछि उनले आफै बिक्रीका लागि बसेका थिए । बुटवल कृषि उपज थोक बजार संककन केन्द्रमा उनले २५ नम्बर सटरमा खराल कृषि फार्मकको नाममा अहिले पनि सटर रहेका छ । ‘दारी बा’ रूपमा पहिचान स्थापना गरेका खरालले ११ बर्ष सम्म मण्डीमा केरा बिक्री गरेका थिए । उनको नाममा अहिले पनि सटर छ ।११ बर्ष सम्म आफूले उत्पादन गरेको केरा र अन्य किसानको समेत केरा खरिद गरी बजारीकरण गर्दै आएका थिए । केराको बजारीकरणमा विशेष ध्यान समेत दिँदै आएका छन् । सुरुवाती चरणमा १५ कठ्ठा जग्गा भाडामा लिएर केरा व्यवसाय सुरुवात गरेका उनले पछि विस्तारै थप्दै २४ विघा क्षेत्रफलमा सम्म केरा खेती गरेका थिए । उनिले अहिले ५ विघा क्षेत्रफलमा मालभोग, जि ९ केरा लगाएका छन् ।

उत्पादन भएको केरा बुटवलमा बजारीकरणको लागि आफ्नै पसल, व्यवसायीक साथीहरूको सहकार्य भएको कारण विक्रिको लागि कुनै समस्या नभएको उनको भनाइ छ । मोतिपुर केरा तथा फलफूल समूह नै गठन गरेर उनले व्यवसायिक केरा खेती सुरुवात गरेका थिए । सामूहिक रूपमा केरा खेती सुरुवात गरेका समूहबाट अहिले एकल भएर उनले आफ्नो मात्रै केरा खेती गरेका हुन् । ५ विघा क्षेत्रफलमा अहिले १० हजार बोट केरा उनको फार्ममा छन् । प्राविधिक दृष्टिकोणबाट ५ हजार बोट हुनुपर्ने भएपनि लामो समयको अनुभव बाट त्यसलाई विस्तार गरी १० हजार बोट सानो ठुलो मिलाएर राखीएको उनको भनाइ छ । उनी भन्छन्–‘एक पटक रोपेपछि ५ बर्ष सम्म उत्पादन दिन्छ, स्याहारगर्न पनि सजिलो छ, केरामा राम्रो भविश्य छ ।’ सुरुवातमा केरा रोपेको १८ महिना पनि उत्पादन गरेपछि त्यसलाई चक्रियरूपमा खेती गर्दा जाडो वा गर्मी सिजनमा समेत नियमित रूपमा उत्पादन लिन सकिने गरी व्यवस्था गरिएको किसान खरालको भनाइ छ । उनको फार्मबाट अहिले प्रत्येक दिनमा १५–१५ दिनमा एक सानो गाडी (बलेरो) केरा उत्पादन भैरहेको छ । लामो समयको अनुभव बाट चक्रियरूपमा उत्पादन गरिएको किसान खरालको भनाइ छ । कम लगानीमा नाफा पनि राम्रो हुने भएको कारण पनि केरामा राम्रो भविष्य रहेको भनाइ छ ।

५ विघा क्षेत्रफलमा किसान खरालले प्रति कठ्ठा २ हजार रूपैयाँ खेतको भाडा तिर्दै आएका छन् । सबै खेतको क्षेत्रफल कतै धेरै त कतै थोरै हिसाब हुँदा बर्षमा ढाईलाख रूपैयाँ भाडा तिर्दै आएका छन् । यसको साथै केराको लागि नियमित मल, पानी, विषादी सहित, ज्याला समेत जोड्दा बर्षमा ६ लाख रूपैयाँ खर्च हुने उनको भनाई छ । यसरी ५ विघा क्षेत्रफलमा बर्षको ६ लाख रूपैयाँ खर्च हुँदा बर्षमा १५ देखि १६ लाख रूपैयाँ आम्दानी हुने गरेको छ । सबै खर्च कटाउँदा बर्षमा केरा खेती बाट मात्रै ६ देखि ७ लाख नाफा हुने गरेको छ । नेपालका पश्चिम क्षेत्र खासगरी बागमती, लुम्बिनी को पनि दाङ जिल्ला सम्ममा पहेलो (मालभोग) जातको केराको माग बढि भएको कारण सोही प्रकृतिको केरा उत्पादन गरी बजारीकरण गर्न सकिने संभावना समेत रहेको किसान खरालको भनाइ छ । यो क्षेत्रका उपभोक्ताहरूदले पहेँलो जातको केरा बढि मात्रामा रुचाउने गरेका छन् ।

नमुना केरा खेती गर्दै आएका खरालको केरा फार्म हेर्नको लागि विभिन्न स्थानबाट किसान, सरोकारवाला निकाय समेत भ्रमणको लागि आउने गरेका छन् । उत्पादन भएको केराको मुख्य बजार बुटवल र आसपासका क्षेत्र भएको कारण पनि किसानले व्यवसायीक रूपमा उत्पादन गरेमा बजारीकारणसँगै राम्रो आम्दानी गर्न सकिने किसानको भनाइ छ । ५ विघामा मा व्यवसायिक केरा खेती गरेमा बर्षमा १० लाख रूपैयाँ सम्म नाफा गर्न सकिने तर्क उनको छ । केरा बालीसँगै घुसुवा बालीको रूपमा मकै, पापर, बोडी, दाल बोडी समेत खती गर्न सकिन्छ । सोही अनुसार खेती समेत गर्दै आएका छन् । बुटवल उपमहनगरपालिका कृषि शाखा प्रमुख सन्तोष जिसीले बुटवल उपमहानगरपालिका भित्र व्यवसायिक कृषि कृषि गर्ने किसानहरूको लागि उत्पादन, उत्पादनमा आधारित अनुदान सहितका कार्यक्रममा सहयोग गर्दै आएको जानकारी दिए । खराल किसानको कृषि कर्मलाई सम्मान गर्दै पालिकाले केही बर्ष पहिला नै कृषक सम्मको रुपमा सम्मानित समेत गरेको थियो ।