खोज

सानो छँदा बुढापाका एबं देश विदेश घुमेका नेपालीहरूबाट नेपाल ‘स्वर्गको टुक्रा’ भनेको सुनिन्थ्यो । त्यस्तो सुन्दा जो कोही नेपालीलाई गर्व लाग्थ्यो । आनन्दले मन प्रफल्लित हुन्थ्यो । त्यसबेला मेरो कलिलो मगजले सोच्थ्यो– हामी त स्वर्गमै छौं । अरू देशका मानिसलाई स्वर्ग देख्न मन लाग्यो भने हाम्रो देशमा आउनुपर्छ. । हामी कति भाग्यमानी । तर, आज नेपाल आफ्नै नागरिकहरूबाट उपेक्षित र असन्तुष्ट देशको रूपमा चिनिन थालेको छ ।

एक समय देशको सुन्दरता, समृद्धि र सांस्कृतिक धरोहरलाई संसारभरि नै चिनाइएको नेपाल आजका दिनमा त्यसको विपरीत परिस्थितिको सामना गरिरहेको छ । विगतका राजनीतिक परिवर्तन र सत्तारूढ दल तथा सरकारको क्रियाकलापले जनतामा निराशा मात्रै थप्दै लगेको छ । विशेषगरी बि.स. २०४७ सालदेखि हालसम्मको राजनीतिक परिदृश्यमा हामीले देखेका विभिन्न परिवर्तन र सरकारको अस्थिरताले नेपाली जनताको मनोबल खस्किएको छ ।

नेपालको राजनीतिक, सामाजिक र आर्थिक अवस्थालाई मूल्यांकन गर्दा देशको समृद्धि र विकासमा अपेक्षित प्रगति हुन सकेको छैन । जनताले राजनीतिक दलहरू र नेताहरूसँग धेरै अपेक्षाहरू राखेका थिए तर तिनै नेताहरूबाट बारम्बार आफ्नो जिम्मेवारीबाट पन्छिने प्रवृत्ति देखिएको छ । देशको नेतृत्व तहमा रहेका व्यक्तिहरूले जनताको विश्वासलाई बारम्बार धोका दिएका छन्, जसले गर्दा जनतामा निराशा र आक्रोश उत्पन्न भएको छ । यो आक्रोशले देशको भविष्यप्रति आशावादी दृष्टिकोण राख्न कठिन बनाइरहेको छ ।

नेपालको दुर्भाग्यपूर्ण वास्तविकता भनेको यहाँको युवाशक्ति, जो देशको भविष्य हो, बेरोजगारी र अन्य सम्भावनाहरूको अभावका कारण विदेशिन बाध्य हुनु परेको छ । लाखौं युवाहरू आफ्नो भविष्य सुरक्षित गर्ने सपना बोकेर हरेक बर्ष विदेश गइरहेका छन् । यसले देशको दक्ष जनशक्ति र उत्पादनशीलता गुमाउने अवस्थाको सिर्जना गरिरहेको छ । राज्यले युवाहरूलाई रोजगारका अवसरहरू दिन नसक्दा, उनीहरू आफ्नो सपना पूरा गर्न परदेश जानुपर्ने बाध्यता छ । तर, यो समस्यालाई समाधान गर्न सरकार र राजनीतिक दलहरूको ध्यान व्यवहारमा कहिल्यै गहिरिएन । यद्यपि बोलीमा भने निकै गहिरिएको देखिन्छ ।

एकातिर विदेशमा गएका युवाहरूले त्यहाँको अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान पुराएका छन् भने अर्कोतिर नेपालमा उनीहरूको अभावमा उत्पादनशील क्षेत्रहरू कमजोर भइरहेका छन् । यसले नेपालको आर्थिक वृद्धि तथा विकासमा ठूलो अवरोध सिर्जना गरिरहेको छ । राजनीतिक दल र सरकारले यस गम्भीर समस्यालाई गम्भीरताका साथ लिएको देखिँदैन, जसले गर्दा समस्या दिनानुदिन चुलिदै गएको छ । देश यो दयनीय अवस्थामा गुज्रनुको कारण यहाँका राजनीतिक दल र नेताहरू असक्षम हुनु हो । सत्ता सञ्चालन गर्ने जिम्मेवारीमा रहेका नेताहरूले देशको हितभन्दा आफू र आफ्नो दलको अस्तित्वको चिन्ता गरेका छन् । सत्ता परिवर्तन मात्र प्राथमिकतामा परेको छ जसले गर्दा जनताका लागि ठोस कदम चाल्न राजनीतिक दलहरू असफल भएका छन् । भाषणमा मात्र देशप्रतिको चिन्ता देखाउने नेताहरू, व्यवहारमा आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थलाई अग्रस्थानमा राख्छन् । यसको ज्वलन्त उदाहरण हालका विभिन्न सरकारहरूको असफलतामा देख्न सकिन्छ ।

नेताहरूले भाषणमा देशको विकास र समृद्धिका कुरा गरे पनि, व्यवहारमा उनीहरूको प्राथमिकता सधैं सत्ता र शक्तिमा सीमित हुने गरेको छ । जनताको समस्याहरूलाई गम्भीरताका साथ समाधान गर्ने भन्दापनि नेताहरू आ–आफ्ना गुटहरू बलियो बनाउने र आफ्नो राजनीतिक भविष्य सुरक्षित गर्ने ध्याउन्नमा रहेको देखिन्छ । यो प्रवृत्तिले गर्दा जनतामा निराशामात्र बढिरहेको छ र देशको भविष्यप्रति उनीहरूको विश्वास कमजोर हुँदै गएको छ ।

कोरोना महामारीले देशलाई थप संकटमा पार्दा पनि सरकार र राजनीतिकदलहरूको आन्तरिक कलह र गुटबन्दीले जनताको स्वास्थ्य र जीवनलाई उपेक्षागर्यो। स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रको दयनीयअवस्था, आवश्यकअक्सिजन प्लान्टको अभाव, र अन्यआवश्यकपूर्वाधारको कमीले सरकारको असक्षमताउजागर गर्यो। नेताहरू पदकै लुछाचुँडीमा व्यस्तहुँदा, जनताले आफ्नो सुरक्षा र स्वास्थ्यकालागि संघर्ष गर्नुपर्ने अवस्था आयो।

कोरोना महामारीका बेला जनताले सरकार र राजनीतिक दलहरूबाट प्रभावकारी नेतृत्वको अपेक्षा गरेका थिए । तर, दुर्भाग्यवश नेताहरूले यस कठिन समयमा जनताको हितभन्दा आफ्नो पद र शक्तिलाई प्राथमिकता दिए । आवश्यक पूर्वाधारको अभाव, मेडिकल उपकरणहरूको कमी र स्वास्थ्य सेवाको दयनीय अवस्थाले गर्दा धेरैले अकालमा ज्यान गुमाउनु प¥यो । यसले गर्दा त्यसबेला सरकार र राजनीतिक दलहरूको असफलता झन् झाँगिदै गएको थियो र त्यो अहिले पनि कायम छ भन्दा अन्यथा नहोला । यहाँ लोकतन्त्रको नाममा हरेक राजनीतिक दलभित्र गुटबन्दी र आन्तरिक कलहले शासन गर्ने प्रवृत्ति विकसित भएको छ । प्रमुख दलहरू नेकपा एमाले, नेपाली कांग्रेस तथा २०७९ सालको आमनिर्वाचनबाट जनतामा निकै आशा जगाउंदै उदाएको नयाँशक्ति राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी समेत आन्तरिक कलह र गुटबन्दीको शिकार भएका छन् । जसले गर्दा यी दलहरूले जनताको विश्वास गुमाएका छन् । सत्ता सञ्चालनको जिम्मेवारी लिने बेला दलहरू एकजुट भएर देशको समृद्धिका लागि अघि बढ्नुपर्ने भएपनि, नेताहरू आ–आफ्नै स्वार्थमा लडिरहेका छन् ।

लोकतन्त्रको मर्म भनेको जनताको आवाज सुन्नु र उनीहरूको हितमा काम गर्नु हो । तर, नेपालमा लोकतन्त्रको नाममा गुटबन्दी, आन्तरिक कलह र शक्ति संघर्षको खेल चलेको छ । यसले गर्दा जनतामा लोकतन्त्रप्रति विश्वास घट्दै गएको छ । जनताले अपेक्षा गरेका परिवर्तनहरू राजनीतिक दलहरूको आन्तरिक झगडाले निष्फल बनाएका छन् । यसले देशलाई पछाडि धकेलिरहेको छ र जनताको मनोबललाई कमजोर बनाइरहेको छ । नेपाली नागरिकको रूपमा हामीले देशप्रतिको जिम्मेवारी बोध गर्न जरुरी छ । अमेरिकी राष्ट्रपति जोन एफ. केनेडीले भनेका थिए– “नभन देशले तिम्रो लागि के गर्न सक्छ, बरु भन तिमीले देशको लागि के गर्न सक्छौ ? अहिले यो भनाईलाई हृदयदेखि नै मनन गर्न आवश्यक छ । सरकार र राजनीतिक दललाई गालीमात्र गर्नु पर्याप्त छैन, बरु रचनात्मक सुझाव र दबाब दिन आवश्यक छ ।

देशको विकास र समृद्धिका लागि हामी सबैको एकजुट प्रयास आवश्यक छ । नेताहरूले स्वार्थभन्दा माथि उठेर देशको चिन्ता गर्नुपर्दछ । जनताले पनि आ–आफ्नो ठाउँबाट योगदान दिनु जरुरी छ । ’जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरियसी’ भनेझैं, हामीले आफ्नो देशलाई माया गरेर यसको विकासमा योगदान दिनु नै हाम्रो कर्तव्य हो । देशको समृद्धि र विकासका लागि केवल नेताहरूको मात्र होइन, जनताको पनि ठूलो भूमिका हुन्छ । नागरिकले सरकार र नेताहरूमाथि सही दबाब सिर्जना गर्नुपर्छ ताकी तिनीहरू आफ्नो कर्तव्यबाट पन्छिन नसकुन् । यसो गरियो भने हामीले आफ्नो ठाउँबाट विकासमा योगदान पुराएका छौं भन्ने स्थिति आउँछ र हामी सबैमा देश प्रेम हृदयदेखिनै जाग्नेछ ।

आज देशप्रतिको साँचो माया भनेको सबैले आफ्नो कर्तव्य पूरा गरेर, देशको विकासमा हातेमालो गर्नु हो । समृद्ध नेपाल, सुखी नेपालीको सपना साकार पार्न अब हामी सबैले साझा जिम्मेवारी बोध गर्दै अघि बढ्न आवश्यक छ । देशको स्वाभिमान र भविष्य सुरक्षित राख्न हामी सबैले एकजुट भएर काम गर्नुपर्दछ । राजनीतिक दल र नेताहरूले स्वार्थको पर्दा हटाएर देशको समृद्धिका लागि काम गर्नुपर्दछ । तबमात्र हामीले साँचो अर्थमा देश प्रेमलाई पुनःस्थापित गर्न सक्नेछौं । नेपालको भविष्य उज्ज्वल बनाउने हो भने देशप्रतिको जिम्मेवारीमा सबैले सचेत रहनु पर्दछ । हरेक नागरिकको एकता र सहयोगले मात्र नेपाललाई समृद्धिको मार्गमा लैजान सकिन्छ । यो देशको सपना साकार पार्न हामीले स्वार्थको पर्दा हटाएर एकजुट भएर अघि बढ्नुपर्दछ । आजको परिस्थितिमा देशप्रतिको साँचो माया भनेको सबैले आफ्नो कर्तव्य पूरा गरेर देशको विकासमा हातेमालो गर्नु हो ।