खोज

बुटवल  जेठ- बुटवलको बेलबास घर भएकी छाँया राना बल्ल उमेरले २१ बर्षकी भईन । यो उमेरमा पढाई सकाएर आफनो खुट्टामा उभिन सक्ने उमेर हो उनको तर अहिले सोचे जस्तो छैन । जीवनमा सर्घषको ठुलो पहाड खडा भएको छ । आज भन्दा सात वर्ष अगाडी आफनै गाँउको उमेर मिल्दो दौतरी पवन घर्तीसँग माया बस्यो । मायामा सबै कुरा पाउने र जीवनलाई रंगिन बनाउने सपना बोकेर भागी विहे भयो छायाको ।

भावुक बन्दै उनी भन्छिन् सानैमा विहे गरे । त्यो पनि आफुले माया र विश्वास गरेको मान्छेसँग आज घर न घाटको भएको छ मेरो जिवन । म मात्र भएको भए त जेसुकै होस् भनेर मन बुझाउन हुन्थियो । मेरो त ५ वर्षको नाबलक छोरा छ । मसँगै अब छोराको भविष्य पनि जोडिएको कुराले मन पोल्छ । छायाका श्रीमान पेशाले डाईभर भए पनि परिवारलाई गर्ने जिम्मेवारी र माया नभएकै कारणले आफुले सम्बन्ध विछेच्द गर्न पुगेको उनको भनाई छ । अहिले छोरालाई लिएर माईतीको साहारामा बाच्नु परेको नमिठो यथार्य छ उनीसँग ।
विहे भएको लामो समय भए पनि उनको हातमा नत नागरिता छ नत छोराको जन्मदर्ता नै । यस्तो समस्या हुदाँ पनि हासेर विहान साँझका लागि खानेकुराको जोहो गर्नुको बिकलप छैन । छाँया भन्छिन् आफनो कोखबाट जन्मिएको सन्तानको मायाले यस्तो गरि बाधेको छ कि यसलाई हेरेर काम गर्ने जोस आउछ । उसको लागि पनि मैले मेहनत गर्नुपर्छ भन्ने सोच आउछ । दैनिक गुजरा चलाउनका लागि छाँयाले कहिले तरकारी बेच्ने त कहिले लेवर काम गरेकी छन् । हिजो आज उनको कामको प्रकृति फेरिएको छ । विगत छ महिना यता छाँयाले पुर्वप्रहरी सेकुरेटीमा काम गरिरहेकी छन् । विहान दिउसो र साझ गरेर तीनवटा सिफ्टमा काम गनर्’ पर्छ । दुख सुख गरेर काम गरेकी छु दैनिक गुजारा चलाउन का लागि ।
त्यहाँबाट आउने पैसाले छोराको पढाई, खाना लगायतका लागि जोहो गर्नुपर्ने बाध्यता छन् । अब त बाबाले नागरिता बनाईदिने भन्नु भएको छ त्यस पछि विदेश जाने सोचमा छु । पढ्ने बेलामा आफु खुशी विहे गरे अहिले पछुतो लागेको छ तर पनि जीवन जिउनुको विकल्प छैन मसँग ।

बुटवल उपमहानगर पालिका १३ की शोसनी थापाले १३ वर्षको उमेरमा प्रेम विवाह गरेकी हुन । थापा सानै उमेरमा आमा र दाईसँगै घर बनाउने लेवर काम गर्न जाँदा त्यहि काम गर्ने मिस्त्रीसँग माया बसे पछि विहे गरेकी हुन । विहे गर्ने बेलामा उमेर पुगेको छैन भन्ने थाहा भएन । अहिले थाहा पाएर के गर्नु म अहिले बल्ल १६ वर्षकी भए । यो उमेरमा एक सन्तानको आमा भईसकेकी छु । त्यो मेरा लागि जोखिम हो भन्ने सम्म थाहा भएन । थापा आफलेु नबुझेर विहे गरेको बताउछिन् । सानै उमेर माया बस्यो र विहे गरे तर अहिले श्रीमानले माया गरे पनि धेरै अवसरहरुबाट बञ्चित हुनु परेको बुझाई छ उनको ।

सुस्मिता गुरुङ्गले १५ वर्षको उमेरमा विहे गरेकी हुन् । विहेवारी २० वर्ष पारी भन्ने कुरा आफुलाई थाहा नभएको बताईन । उनले तीन वर्ष अगाडी फेसबुकमा चिनजान भएर पछि विहे गरेकी हुन् । अहिले गुरुङ्गको १४ महिनाका छोरा छन् । श्रीमान आर्थिक जोहो गर्नका लागि बैदेशिक रोजगारीम गएका छन् । उनी भन्छिन् त्यो उमेरमा पढ्ने भन्दा पनि विहे गरे संसार जितिन्छ भन्ने लाग्यो तर अहिले सोचे जस्तो सहज हुदो रहेनछ भन्ने लागेको छ । आफुले सानै उमेरमा विहे गरे पनि आफना बहिनीहरुलाई राम्रोसँग पढेर उमेर पुगे पछि मात्रै विहे गर्न सुझाव दिने गरेको गुरुङ्गको भनाई छ ।
व्यहारिक तथा उपयोगी सीपको १० महिने कक्षामा सहभागी विद्यालय बाहिर रहेका किशोरीहरुलाई प्रमाणपत्र वितरण तथा दीक्षान्त समारोह गरिउको छ ।
यी त प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन । यसरी कलिलो उमेरमा विहे गरे पछुतो मान्नेको धेरै छ । जसको लेखाजोखा समेत छैन ।
बुटवल उपमहानगर पालिकाका उपप्रमुख सावित्रादेवि अर्यालले किशोरीका समस्या आफु जहिले पनि सम्बेदनशिल रहेको भन्दै नगर भित्रका किशोरीहरुलाई अध्यन्न गर्ने समस्या छ भने नगरले अभिभावकको जिम्मेवारी दिदै किशोरीलाई पढाईका लागि सम्पुर्ण बन्दोबस्त गर्ने प्रतिबद्धता व्यतm गरेकी छिन् । उनले किशोरीहरु घर परिवार बच्चाको रेखदेख पछि आर्थिक जोहोका लागि पनि सबल हुनु अत्यन्त खुशीको कुरा रहेको बताउदै आफुले नगरको उपप्रमु्खको हैसियतले सकेसम्म सहयोग गर्ने तयार रहेको जानकारी दिईन ।
सेतो गुरास बालविकास सेवा केन्द्र रुपन्देही र किडासाको सहयोगमा सञ्चालन भएको तालिममा बुटवल उपमहानगर पालिका वडा नंम्बर १,२,५,११,१२, र १३ का २ सय ५५ जना किशोरीहरुले तालिम लिएका थिए । जस मध्ये १ सय ५१ जना कलिलो उमेरमा विहे गरेका , ५७ जना आमा बनिसकेका र १६ जना गर्भवती किशोरी रहेको सेतो गुरास बाल विकास सेवा केन्द्रका अधिकृत अर्जुन कुमार तामाङ्ग जानकारी दिए ।
तालिमले किशोरीहरुलाई आर्यआर्जनसँग जोड्ने जिवनलाई सहज रुपमा अगाडी बढाउन सहयोगीको भुमिका खेल्ने सेतो गुरास बाल विकास सेवा केन्द्रका परियोजना अधिकृत चिरञ्जीवी ज्ञवालीले बताउँछन् ।