खोज

लैङ्गिक हिंसाविरुद्ध १६ दिने अभियान २०७९ नोभेम्बर २५ देखि डिसेम्बर १० सम्म संसार भरी मनाइँदै छ । नेपालमा पनि यस वर्ष सभ्य समाजको पहिचान लैङ्गिक हिंसा विरुद्धको अभियान भन्ने नाराका साथ विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइँदै छ । विश्वमा सन् १९९१ देखि सुरु भएको अभियान नेपालमा वि.स. २०५४ साल देखि मनाउन थालिएको हो । प्रत्येक वर्ष मनाइने अभियानले कसरी समाजलाई जोडेको छ । प्रस्तुत छ, हिंसा विरुद्धको अभियानका बारेमा बुटवल टुडेले महिला अधिकारकर्मी सुमित्रा शर्मासँग गरेको कुराकानीः प्रस्तुतिः

हिंसा विरुद्धको अभियान मनाउन किन जरुरी छ ?

लैगिक हिंसा अन्त्यका लागि धेरै प्रयासहरु भईरहेका छन् । त्यसका लागि विभिन्न संघ संस्थाहरुले काम गरिरहेका छन् । अझै पनि त्यसलाई दवाव दिनका लागि विशेष दिनको रुपमा यो दिवस मनाईएको हो । हाम्रो समाज महिलालाई मात्रै नभएर पुरुषलाई पनि हिंसा भएका छन् । तर पनि हिंसा धेरै महिलालाई हुने गरेको तथ्यांकमा भेटाउन सकिन्छ । यो वा त्यो वहानामा महिला माथि विभिन्न खालका हिंसा हुने गरेका छन् । गाँउ वा शहर, शिक्षित वर्गमा पनि हिंसा हुने गरेका धेरै घटनाहरु छन् । हामी र हाम्रो समाज पितृसत्तात्मक समाजमा हुर्किएको छ जहाँ महिलाको अस्तित्व स्वीकार्न सकिएको छैन । यो अवस्थाको अन्त्यका लागि यो दिवस मनाइएको छ ।

अभियानले हिंसामा परेकाहरुलाई समेट्न सकेको छ त ?

सबै संघसंस्थाहरुले समेट्ने प्रयास गरेका छन् । सकेसम्म पिडामा परेकाहरुका लागि नै काम गर्ने हो, पहिलो कुरा त हिंसा हुन नै हुन नदिने भन्ने हो । तर पनि हाम्रो समाजमा जुन सुकै बहाना हिंसा भईरहेका छन् । हामीले हिंसामा परेकाहरुलाई त्यहाँबाट कसरी उनीहरुको उद्दार गर्न सक्छौ भन्ने विषयमा पनि काम गरेका छौ । यहाँ पहिलो कुरा त शिक्षित महिलाहरु दोहोरो कामको मारमा परेका छन् । जसरी महिलाहरुले आफुलाई परिवर्तन गरेर आयआर्जनसँग जोडेर आत्मनिर्भर हुन सकेका छन् तर त्यही रुपमा पुरुषहरु परिवर्तन हुन सकका छैेनन् । महिलाहरु आर्थिकसँग जोडिदा पुरुषहरु भान्छा र बच्चाको स्याहारमा जोडिन सक्नुपर्छ । तर अवस्था यो छैन । हामीले वर्ष भरि नै यस्ता कामहरु ग्रिरहेका छौ ।

तर पनि यो १६ दिन भनेको अत्यन्त महत्वपूर्ण दिन हो यसलाई सरकारले पनि प्राथमिकतामा राखेर कामहरु गर्न सुरु गरेको छ । त्यो सँगै स्थानीय तहले पनि नीति नियम बनाएर काम गरेका छन् । यसलाई पनि उपलब्धि मान्न सकिन्छ । अभियानले मात्र होईन हामीले प्रत्येक दिन हिंसामा परेकाहरुलाई समस्या समाधान गर्न पहल गरिरहेका छौ । हुन त पहिले महिलाका विषयहरु संघ संस्थाहरुले मात्र गर्ने हो भन्ने भ्रम थियो । आजभोलि नागरिक समाज, निजी संघसंस्थाहरुको पनि दायित्व हो । सबैको साथ सहयोगले गर्दा अभियानले हिंसामा परेकाहरुलाई समेट्न सकेको छ जस्तो लाग्छ ।

हाम्रो समाजमा कस्ता कस्ता हिंसाहरु हुने गरेका छन् ?

हामीले काम गरिरहँदा धेरै प्रकारका हिंसा समाजमा देखिएका छन् । कतै नदेखिने तरिकाका हिंसा छन् भने कतै सबैले महसुस गर्ने खालका हिंसाहरु छन् । विशेष गरी विपन्न वर्गमा यौन हिंसा, दैनिक यातना बालविवाह जस्ता धेरै प्रकारका हिंसाहरु भेटिन्छन् त्यसमाथि पछिल्लो समयमा दलित र गैरदलितबीच हुने विवाहले ठुलो रुप दिन थालेको छ । त्यहाँ परिवारका कारण महिला र बालबालिकाहरु धेरै ंिहंसामा परेका छन् ।

यसैगरी शिक्षित सम्पन्न परिवारमा पनि यस्ता घटनाहरु देखिएका छन् । अझै पनि संरचनाले दिएको रोल अन्त्य गर्न नसक्नाले पनि समस्या थपेको छ । हामीकहाँ नीति नियम छ तर पनि धारणा र चेतना परिवर्तन गर्न नसक्दा समस्या धेरै देखिएको छ । महिला भएकै कारणले थप हिंसा सहनु पर्ने बाध्यामक अवस्था छ हामी कहाँ । त्यसमाथि पितृसत्तात्मक सोचले पनि धेरै हिंसाहरु भएका छन् यो सोच बदल्न गाह्रो छ । नीति नियम भए पनि लागु गर्न नसक्दा समस्या थपिएका छन् । हामी यस्ता घटनाहरुलाई समाधान गर्दै जाने र आउने दिनहरुका लागि खबरदारी गरिरहेका छौ । यो काममा सरकारको पनि पछिल्लो समयमा महत्वपूर्ण भूमिका देखिएको छ । यसले गर्दा काम गर्न उर्जा थपेको महसुस भएको छ । दिवसको शुरुवातमा पनि सरकारका तर्फबाट हिंसा कम गर्नका लागि बनाएका योजनाका बारेमा सबै जानकारी गराउनु पनि सकारात्मक पक्ष हो ।