खोज

नेपालगञ्ज, २४ वैशाख ।

सिकलसेल रोगीहरुको स्वास्थ्यमा समस्या आउँदा अर्का सिकलसेल रोगी दिलिप थारुलाई फोन आउँछ । बाँकेको कोहलपुर नगरपालिका –६ का २८ वर्षीय दिलिप ‘सिकलसेल कोहलपुर नगर कमिटी’ का अध्यक्ष हुन् । दुई बर्षअघि दिलिपको नेतृत्वमा ७ सदस्यीय सिकलसेल एनिमिया रोगीहरुको कमिटी गठन गरेदेखि उपचारलगायत विभिन्न समस्या समाधानका लागि सिकलसेल रोगीहरुबीच नै समन्वय हुँदै आएको हो ।

कोहलपुर नगरिपालिका भित्र करिब ५५ जना सिकलसेल एनिमिया रोगी रहेको र उनीहरु निरन्तर कमिटीको फोन सम्पर्कमै रहने गरेको कमिटीका अध्यक्ष दिलिपले बताए । उनले भने–‘आर्थिक सहयोग गर्न नसकेपनि कमिटीले स्वास्थ्यमा जटिल समस्या आउँदा उपचारमा समन्वयकारी भूमिका खेल्दै आएको छ ।’ रोगले बढी च्यापेको खण्डमा भेरी स्पतालले काठमाडौ या लखनउ रेफर गर्ने हुँदा सरकारबाट पाउँदै आएको एक लाख बराबरको उपचार खर्च र स्वास्थ्य बिमाबाट पाइने सुविधा सकिएर आर्थिक अभावमा कतिपयलाई उपचार गर्न समस्या भइरहेको उनको भनाइ छ । यस्तो अवस्थामा नगरकमिटीले केही गर्न सक्ने अवस्था हुँदैन । उनले भने, ‘कमिटी बनेपछि एक आपसमा दुःख साटासाट गर्ने हुँदा रोगीहरुको केही हदसम्म मनोवल बढेको महसुस भइरहेको छ ।’ सिकलसेलको लक्षण देखिएका तथा शंका लागेका ब्यक्तिहरुलाई नगरपालिकामा गएर रगत परीक्षण गराउन पनि सुभाmव दिँदै आएको छ ।

पश्चिम नेपालका थारु समुदायमा विकराल स्वास्थ्य समस्याका रुपमा देखिएको सिकलसेल एनिमिया रोग परीक्षणको अभावमा अझ धेरै संख्यामा रोगीहरु पहिचान हुन सकेका छैनन् । कोहलपुर नगरपालिकामा थारु समुदायको संख्या धेरै रहेकाले नगरपालिकाले सिकलसेल एनिमिया ल्याव सेवा सञ्चालन गरेर करिव ४ बर्षदेखि रोगी पहिचान गर्दै आएको छ ।

विक्रम संवत् २०७७ साल चैत २९ गतेबाट सञ्चालनमा ल्याइएको ल्यावबाट हाल सम्म १३ हजार ५ सय जनाको रगत परीक्षण गरेकोमा ७० जना सिकलसेल एनिमिया र पाँच जना थालसेमियाका रोगी फेला परेको कोहलपुर नगरपालिकाका सिकलसेल फोकल पर्सन शिव गौतमले जानकारी दिए । चालु आर्थिक वर्षको साउन देखि हालससम्म एक सय ३६ जनाको परीक्षण गरीएको छ । जसमा सिकलसेल रोगी चार जना, सिकलसेल बाहक १० जना र बिटा थालेसिमिया एक जना रोगी पहिचान भएको फोकल पर्सन गौतमले बताए ।

कोहलपुर नगरपालिकाभित्र करिब २५ हजार थारु समुदायको जनसंख्या रहेकोमा हाल सम्म करिब ४० प्रतिशतको मात्र रगत परीक्षण गरिएको उनको भनाई छ । सिकलसेल बाहकहरु थारु समुदयमा अझ धेरै हुन सक्ने बताउँदै उनले भने –‘सिकलसेल एनिमिया रोगीलाई लक्षण देखिन्छ, बाहकलाई कुनै लक्षण देखिँदैन तर उनीहरुबाट जन्मिएको शन्तानहरुमा शतप्रतिशत सिकलसेल रोग देखिने गरेको छ ।’ उनका अनुसार कोहलपुर नगरपालिकाको १५ वटा वडामध्ये १४ नम्बर वडा बाहेक सबै वडामा थारु समुदायको घना बस्ती रहेको छ ।

हालसम्म थारु समुदायमा नै देखिएको यो रोगबारे नगरपालिकाको सबै वडामा अभिमुखिकरण कार्यक्रम गरिएको जानकारी दिए । उनले भने, ‘हामीले वडा स्तरमै गएर रगतको स्याम्पल लिने काम ग¥यौं, कतिपयले आफै ल्याबमा सिकलसेल परीक्षण गराउन आउनुहुन्छ ।’ नगरपालिकाले वडा स्तरमा गरेको अभिमुखिकरणकै कारण सिकलसेल रोगीबीच विवाह गर्नहुन्न भन्ने बारे केही हदसम्म थारु समुदायका युवा युवतीहरु सचेत भइसकेको उनले बताए । यो रोग लाग्न नदिन विवाह गर्नु पूर्व रोग परीक्षण गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ । यो रोग नियन्त्रण गर्नका लागि नै कोहलपुरमा सिकलसेल नगर कमिटी गठन गरिएको उनले बताए ।

कोहलपुर नगरपालिकाले परीक्षण गरेर रोग पत्ता लागिसकेपछि रोगीले नियमित खानुपर्ने फोलीकएसिड औषधी निशुल्क उपलब्ध गराउँदै आएको नगरपालिकाका प्रमुख पूर्णप्रसाद आचार्यले बताए । भेरी अस्पतालमा पछिल्लो समय सिकलसेल पडितहरुका लागि छुट्टै वार्ड र डेकेयरको ब्यवस्था गरेपछि थप उपचार गर्नुपर्ने अवस्थामा भेरी अस्पताल नेपालगन्जमा रिफर गर्ने गरिएको उनले बताए ।

यसअघि भेरी अस्पतालमा समेत सिकलसेल परीक्षणका लागि ल्यावको ब्यवस्था नरहेको अवस्थामा कोहलपुर नगरपालिकाले स्थानीयस्तरदेखि निःशुल्क परीक्षणको अभियान थालेको नगरप्रमुख आचार्यको भनाइ छ । बाहिर परीक्षण गराउँदा २५ सय रुपैयाँ शुल्क तिरेर परीक्षण गराउनुपर्ने बाध्यता रहेकोले सोही बाध्यतालाई मध्यनजर गर्दै नगरपालिकाले निशुल्क परीक्षणको ब्यवस्था गर्दै आएको उनको भनाइ छ ।

“शुरु शुरुमा परीक्षण गराउन आउनेको भीड थाम्न गाह्रो भयो”–प्रमुख आचार्यले भने –‘पछिल्लो समय भेरी अस्पताल र बर्दियाको बार बर्दिया नगरपालिकामा पनि परिक्षण हुने भएकाले छिटफुट रुपमा मात्र आउनुहुन्छ ।’ नगरपालिकाको तर्फबाट सिकलसेलबारे सचेतना तथा अभिमुखिकरणको कार्यक्रम भने जारी रहेको र आगामी दिनमा पनि यो अभियानले निरन्तरता पाउने प्रमुख आचार्यको भनाइ छ । नगरभित्र रहेका सबै सिकलसेल रोगीहरुको निःशुल्क स्वास्थ्य बिमा पनि गर्दै आएको कोहलपुर नगरपालिकाले जनाएको छ ।