खोज

आज लोकतन्त्र दिवस । नेपालमा गणतन्त्र स्थापनाका लागि आधार सिर्जना गर्ने १९ बर्ष अघिको त्यो दिन अर्थात आजको दिन साँच्चै नेपालको इतिहासमा गर्व गर्ने लायक दिन थियो । नेपाली जनताको १९ दिने अथक प्रयत्न र बलिदानबाट शाही राजतन्त्र ढलेको थियो । त्यो दिनको स्मरणमा हरेक बर्ष लोकतन्त्र दिवस मनाउने गरिएको छ । तर, बिडम्वना लोकतन्त्र ल्याउन बलिदान गर्ने, घाईते हुनेहरूको पीडा बर्णन गरेर नसकिने अवस्था छ । जुन उद्देश्यका लागि लोकतन्त्र ल्याउने काम भयो, आज त्यो संघर्ष खेर गएको महसुस आम जनताले गरिरहेका छन् ।

अर्थात वितेको १९ बर्षमा जनताले आशा र अपेक्षा गरे अनुरूपको काम हुन सकेन् । जनताको आशा र विश्वास माथि ठेस पु¥याउने काम भएको छ । जनताको आशा, अपेक्षामाथि तुषारापात भएको छ । नेपालमा १९ दिने ऐतिहासिक जनआन्दोलनमार्फत शासनसत्ता जनतामा फर्किएको त्यो ऐतिहासिक दिन थियो । तर, करिव दुई दशक लामो समयमा पनि नेताहरूले देशलाई सही दिशामा अघि बढाउन सकेनन् ।

आन्दोलनका क्रममा कयौं शहिद भए । अझै धेरै त घाईते भए । त्यति ठूलो ऐतिहासिक आन्दोलनमार्फत प्राप्त गरेको लोकतन्त्रको दिर्घायूका लागि जसरी काम हुनुपथ्र्यो, त्यो हुन सकेन । ज्ञानेन्द्रले नेपालको सार्वभौम सत्ता जनतामा निहित भएको स्वीकार गरेको र जनताले सडकमा निस्किएर बिजय जुलुसहित खुसीयाली मनाएको दुई दशक खेर गएको महसुस गर्नुपर्ने अवस्था उत्पन्न हुनु निश्चितरूपमा बिडम्वनाको कुरा हो । मुलुकमा गणतन्त्र त आएको छ तर गणतन्त्रले जनताका मौलिक अधिकार स्थापित गर्न सकेन । अझैपनि जनताका दुःख र पीडा भनीसाध्य छैन् । जनताले राजा फालेर देशमा परिवर्तन ल्याएपनि परिवर्तनको अनुभूति गर्न नपाउनु बिडम्वनाकै बिषय बनेको छ ।

२०६३ सालको ऐतिहासिक आन्दोलन गणतन्त्रको बिजारोपण भएको सुत्रधार आन्दोलन थियो भन्दा अन्यथा हुँदैन । फलस्वरूप गणतन्त्र घोषणा भएको पनि १५ बर्ष ब्यतित भैसकेको छ । तर संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा जनताको आशा र अभिलाषा पूरा हुन सकेको छैन् । उल्टो संघीयताको बोझ लादेर देशलाई आर्थिक रूपमा टाट उल्टाउने काम भएको जनगुनासो छ । प्रदेशको नाममा बार्षिक अबौं खर्च भैरहेको छ ।

न प्रदेशले पूरा अधिकार पाएको छ न त प्रदेशले जनताको अपेक्षा पूरा गर्ने अवस्था छ । त्यसैकारण बहुसंख्यक जनता प्रदेश खारेज गर्नुपर्ने पक्षमा रहेको देखिएको छ । प्रदेश खारेज नगर्ने हो भने प्रदेशलाई बलियो र आत्मनिर्भर बनाउनेतर्फ ध्यान दिनु जरुरी छ । देशलाई राजनीतिक स्थायित्व दिनुपर्नेमा अहिलेपनि दलका नेताहरूको ध्यान कुर्सी बाहेक अन्यत्र नजाँदा देशमा निरासा छाएको छ । अव दलहरू परिवर्तन हुनुको बिकल्प छैन । नेताहरूमा परिवर्तन आएन भने जनताले विकल्प सोच्ने कुरा निश्चित छ । अहिले जनतामा चरम निरासा छ ।

सहिद परिवारले कुनैपनि प्रकारको राहत नपाएको बताईरहँदा उनीहरूको माग सम्वोधनप्रति राज्य कमजोर देखिएको छ । मुलुकको परिवर्तनका लागि यति धेरै त्याग र सहादती भयो तर अहिलेसम्म आम जनताको अपेक्षा र अभिलाषा पूरा हुन सकेको छैन् । विशेषगरी राजनीतिक दलका नेताहरूले राजसी जीवनशैली अपनाएकोमा जनतामा चर्को गुनासो छ । नेताहरू सुविधा भोगी बन्दै गएकोमा जनता खुसी छैनन् । अवको दिनमा देशले जुन परिवर्तन खोजेर ऐतिहासिक १९ दिने आन्दोलन भएको थियो, त्यसको भावना बुझेर अघि बढ्नुपर्ने ऐतिहासिक अभिभारा हाम्रो काँधमा आईपरेको छ । लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्थाबाटै परिवर्तनको अनुभूति खोज्ने हो । तसर्थ जनताको आशा र अपेक्षा पूरा गर्ने सवालमा नेपालमा अब आमूल सुधार जरुरी छ ।