खोज

‘इन्टरनेटलाई अझै बढी सुरक्षित र विश्वसनीय बनाऔं’ भन्ने नाराका साथ विश्वभरी आज विश्व सुरक्षित इन्टरनेट दिवस मनाईदैछ । हरेक बर्ष यो दिवस मनाईन्छ तर इन्टरनेटलाई सुरक्षित बनाउन नसक्दा विश्वले अनेकखाले समस्या र उल्झन भोग्दै आएको छ । प्रविधिलाई प्रयोग गर्न जान्ने हो भने बरदान हुन्छ । दुरूपयोग गर्ने हो भने बिनास निम्त्याउँछ । इन्टरनेटको प्रयोग र दुरूपयोगका विषयमा बहस गर्नेभन्दा पनि प्रविधिलाई प्रयोग गर्ने सन्दर्भमा अवको दिनमा ध्यान दिनु जरुरी छ । नेपालमा पनि इन्टरनेट दुरूपयोग गर्दा सिर्जना भएका घटनाले ठूलो चुनौति सिर्जना गरेको छ । इन्टरनेटकै कारण हजारौं नागरिकले असुरक्षित जीवन विताउनु परिरहेको छ । इन्टरनेटलाई सदुपयोग गर्न नसक्दा नेपालकै कुरा गर्ने हो भने पनि कैयौंको घरबार बिग्रिएको अवस्था छ । पारिवारिक सम्वन्धमात्र होइन, अपराध, हिंसा, बिचलन र मानसिक चिन्ता बढाउने काम इन्टरेनटकै माध्यमबाट भैरहेको छ । इन्टरेनटलाई सदुपयोग गर्ने हो भने यो बरदान हो । यसको सही प्रयोगले यही प्रमाणित भएको छ तर, दुरूपयोग गर्दाको परिणाम के हुन्छ भन्ने कुरा नेपालले राम्रैसंग भोगिरहेको अवस्था छ । तसर्थ इन्टरनेट मानव जीवनका लागि श्वास प्रश्वास जत्तिकै आवश्यक छ तर यसलाई दुरूपयोग गरेको अवस्थामा यसले पु¥याउने हानीको कल्पना समेत गरेर सकिदैन । आज २२ औं सुरक्षित इन्टरनेट दिवस मनाउँदै गर्दा यस वर्षको नाराले पनि त्यही सन्देश बोकेको छ । इन्टरनेटलाई अझै बढी सुरक्षित विश्वसनीय बनाऔं भन्नुको तात्पर्य पनि त्यही हो । इन्टरनेटको प्रयोग पछिल्लोसमय बालबालिका र युवा युवतीले बढि गरिरहेको देखिएको छ । तसर्थ यसको प्रयोगबाट बालबालिका तथा युवा वर्ग बढी जोखिममा छन् । उनीहरूलाई इन्टरनेटबाट शिक्षा दिनुका साथै समाज परिवर्तनमा प्रेरणा बढाउनु जरुरी छ ।

डिजिटल प्रविधिको सुरक्षित तथा सकारात्मक प्रयोगको प्रवर्धन गर्न प्रत्येक वर्ष सुरक्षित इन्टरनेट दिवस मनाइन्छ । डिजिटल प्रविधिको असुरक्षित प्रयोगले उनीहरूलाई अनलाइन यौन दुव्र्यवहार एवं शोषण, साइबर बुलिङ्ग, फिसिङ्ग तथा सेक्स्टोर्सन जस्ता गम्भीर जोखिमहरूप्रति अघि बढाउन सहयोग गर्दछ । तसर्थ यस्ता जोखिमबाट बचाउनेतर्फ हामी सवैको ध्यान जाओस् । अवको दिनमा नेपाललाई अपराधबाट मुक्त गर्ने हो भने इन्टरनेटको सुरक्षित प्रयोगतर्फ बालबालिका, युवा वर्ग, अभिभावकहरू सवै सचेत र जिम्मेवार बन्नु जरुरी छ । किनभने धेरै भन्दा धेरै अपराधका घटना इन्टरनेटको दुरूपयोगबाट भएको देखिएको छ । तसर्थ अहिले इन्टरनेटलाई सुरक्षित बनाउनेतर्फ हामी सवैको ध्यान जानु जरुरी छ । यतिखेर विश्वभर जस्तै नेपालमा पनि सामाजिक सञ्जालको जगजगी छ । फेसबुक, टिकटक, युट्युब, ट्विटर, इन्स्टाग्राम तथा स्न्यापच्याट जस्ता माध्यम प्रयोग गर्नेको संख्या दिनानुदिन बढ्दो छ । इन्टरनेटमा उपलब्ध यस्ता माध्यम विशेषगरी नयाँ पुस्तामा यतिसम्म जरो गाड्न सफल भएको छ कि यसलाई न उनीहरू छाड्न सक्छन् न त तोड्न नै । सोझो अर्थमाभन्दा सामाजिक सञ्जाल उनीहरूका लागि लत बनिसकेको छ । यसको श्रोत भनेको इन्टरनेट नै हो । तसर्थ इन्टरनेटलाई सुरक्षित प्रयोग गर्नेदेखि दुरूपयोग हुन नदिनेतर्फ सतर्कता आवश्यक छ । यो दिवस मनाउँदै गर्दा नेपाल सरकारले पनि सचेतनाका कार्यक्रम सञ्चालन गर्नेतर्फ ध्यान दिनु जरुरी छ । प्रविधिको उपयोग र दुरूपयोग दुवै हुँदा मुलुकले ठूलो समस्या भोग्न परिरहेको अवस्थामा इन्टरनेटलाई सुरक्षित वनाउनेतर्फ हामी सवैको ध्यान जाओस् । पछिल्लोसमय इन्टरेनटकै माध्यमबाट कसैको चरित्र हत्या गर्ने, खासगरी महिलाहरूलाई ब्ल्याकमेलिङ गरेर उनीहरूको जीवन तहसनहस बनाउने, नकारात्मक सूचना प्रवाह गरिदिने क्रम बढेकोले सवै सचेत बन्नुको विकल्प छैन । इन्टरनेटकै कारण नेपालमा थुप्रै परिवारको घरबार उजाडिएको अवस्था देखिएको छ । अवको दिनमा इन्टरनेटलाई शिक्षामूलक र सामाजिक सद्भाव नबिगार्ने सामग्री मात्र प्रकाशन, प्रसारण गरी असल नागरिकको भूमिका निर्वाह गर्नेतर्फ पैरवी गर्नु जरुरी छ । यो बिषयमा नेपाल सरकार, सम्बद्ध निकाय, अपराधका घटना नियन्त्रण गर्ने प्रहरी प्रशासनको यो बिषयमा ध्यान जानु जरुरी छ ।