खोज

सल्यान, १९ माघ ।
सल्यानमा नवग्रह बाटिका निर्माण गरिएको छ । धार्मीक रूपमा महत्वपूर्ण विरुवाको संरक्षण संगै पर्यावरण संरक्षण, वैज्ञानिक अध्ययन, औषधीय उपयोग र आध्यात्मिक चेतनाको प्रवद्र्धनका लागि वनस्पति अनुसन्धान केन्द्र सल्यानले नवग्रह बाटिका निर्माण गरेको हो । कपुरकोट गाउँपालिका वडा नं.३ स्थित मुलपानी वनस्पति उद्यानमा वनस्पति विज्ञान र आध्यात्मलाई जोड्ने उद्देश्य सहित बाटिका निर्माण गरिएको वनस्पति अनुसन्धान केन्द्र सल्यानका प्रमुख डाक्टर मित्र पाठकले जानकारी दिए । उनले बुटवल टुडेसँग भने, ‘धार्मिक हिसाबले महत्वपूर्ण मानिने बिरुवाको संरक्षण गर्दै वनस्पति विज्ञान र आध्यात्मलाई जोड्ने मुख्य उद्देश्यले हामीले उद्यानको धार्मीक बाटिकामा नवग्रह बाटिका निर्माण गरेका हौँ ।’
हिन्दू धर्म अनुसार, नवग्रहहरू सूर्य, चन्द्र, मंगल, बुध, बृहस्पति, शुक्र, शनि, राहु र केतुले मानव जीवनमा सकारात्मक तथा नकारात्मक प्रभाव पार्छन् । यी ग्रहहरूको उचित पूजाआजा र समर्पणले शुभ प्रभाव बढाउने तथा अशुभ प्रभाव कम गर्ने विश्वास गरिन्छ । यो संगै धर्म र विज्ञानको समन्वयका लागि एवम् मानव र प्रकृतिबीचको सम्बन्धलाई बलियो बनाउनका लागि विरुवा रोपण गरिएको उनको भनाई छ । डा. पाठकले भने, ‘नवग्रह वाटिकामा नवग्रह मण्डल अनुसार विरुवाहरू रोपणका लागि स्थान छुट्ट्याएर फरक फरक स्थानमा धार्मिक नियम अनुसार बिरुवा रोपण गरिएको छ । हरेक ग्रह अनुसार यज्ञको लागि समिधाको प्रकार तय गरिएको हुन्छ र सोहि अनुसार प्रजातिहरू मिलान हुने गरी बिरुवाहरू रोप्ने गरिन्छ ।’
वनस्पति अनुसन्धान केन्द्र सल्यान स्थित नव ग्रह बाटिकामा पनि सूर्य ग्रहको स्थानमा आँक, चंद्रमामा पलाश, मंगलमा खयर, बुधमा अपमार्ग, बृहस्पतिमा पीपल, शुक्रमा डुम्री, शनिमा शमी, राहुमा दुबो र केतुमा कुश आ–आफ्नो दिशामा रोपिएको उनको भनाई छ । विशेष गरी ग्रह दोष निवारण, स्वास्थ्य लाभ, मानसिक शुद्धि र वातावरणीय शुद्धताका लागि यी प्रजातीहरूको समिधा प्रयोग गरिन्छ । समिधा भन्नाले यज्ञ, हवन वा होम कर्ममा जलाउनका लागि प्रयोग गरिने काठका साना टुक्रा (दाउरा) लाई जनाउँछ । धर्म शास्त्र अनुसार आँकको समिधाले रोगको नाश गर्दछ भने पलाशले सबै कार्य सिद्ध गर्दछ । यस्तै खयरले क्रोध र तनावबाट मुक्ति दिने, अपमार्गले बुद्धि विकास र निर्णय क्षमता वृद्धि गर्ने, पीपलले सन्तान सुखा प्रदान गर्दछ । यसैगरी डुम्रिले स्वर्गको अनुभूति दिलाउने, शमीले पाप नाश गर्ने, दूवोले दीर्घायु दिने र कुशले सबै मनोरथ सिद्ध गर्ने विश्वास गरिन्छ ।
सल्यान स्थित वनस्पति अनुसन्धान केन्द्र वन तथा वातारण मन्त्रालय अन्तर्गत वनस्पति विभागको सात मध्येको एउटा केन्द्र हो । वनस्पति विभागले आफ्ना सात वटै केन्द्रमा नक्षत्र बाटिका निर्माण कार्यलाई पनि अघि बढाइरहेको छ । यसले धार्मिक तथा ज्योतिषीय ज्ञानलाई प्रकृति तथा वैज्ञानिक अनुसन्धानसँग जोड्ने विश्वास गरिएको छ ।