खोज

राष्ट्रिय झण्डा दिवस नेपालमा पनि विविध कार्यक्रम गरी सोमबार मनाईएको छ । यो दिवस सरकारले अहिलेसम्म औपचारिक कार्यक्रम गरि मनाएको आम नेपाली नागरिकले अहिलेसम्म थाहा पाएका छैन । सरकारले राष्ट्रिय झण्डा दिवसको औपचारिकता पूरा गर्नेसम्म काम नगर्नु चिन्ताको कुरा हो । विक्रम सम्बत २०७५ साल पुस १ गतेदेखि नेपालमा राष्ट्रिय झण्डा दिवस मनाउन थालिएको इतिहास छ । राष्ट्रिय झण्डा वि.सं. २०१९ साल पुस १ गते संयुक्त राष्ट्रसंघमा नेपालको झण्डालाई अंगीकार गरिएको र अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त भएको दिनको सम्झनामा यो दिवस मनाउन थालिएको हो । राष्ट्रिय झण्डा हामी नेपालीको राष्ट्रिय शान हो । चन्द्र सूर्य अंकित राष्ट्रिय झण्डा नेपालको विशिष्ट पहिचान हो । नेपालको जस्तो राष्ट्रिय झण्डा अरू कुनैपनि देशको छैन । नेपालको राष्ट्रिय झण्डाले जबसम्म चन्द्र र सूर्य यो पृथ्वीमा रहन्छन, तबसम्म राष्ट्रिय झण्डा रहन्छ, अर्थात नेपालको अस्तित्व कायमै रहन्छ भन्ने सन्देश दिन्छ । तसर्थ हाम्रो राष्ट्रिय झण्डाले केवल वर्तमानमा मात्रै होइन बरु विगत र भविष्यको समेत प्रतिनिधित्व गरिरहेको छ । नेपाल एक बहुभाषी र बहुसांस्कृतिक मुलुक हो । नेपालको आफ्नो अलग्गै पहिचान र गौरव छ । नेपालको झण्डा विश्वकै लागि गौरवको बिषय छ । यसको पाँच कोण, झण्डामा चन्द्र सूर्य अंकित विशेषता तथा यसको रंग संसारकै लागि विशेष पहिचान दिएको छ । यो दिवस अहिलेसम्म राष्ट्रिय धरोहर संरक्षण प्रतिष्ठान नेपालले मनाउँदै आएर कम्तिमा औपचारीकता भएपनि पूरा गर्दै आएको छ । सरकारी तबरबाट दिवसको कार्यक्रम भएको नेपाली जनताले जानकारी पाएका छैनन् । यो दिवसले नेपालीलाई राष्ट्रिय झण्डाको महत्व बुझाउन सार्थक भूमिका खेल्छ । आजको युवा पुस्तालाई हाम्रो राष्ट्रिय झण्डाको विशेषताका बिषयमा पनि जानकारी दिनु आवश्यक छ । उनीहरूले राष्ट्रिय झण्डाको महत्वलाई नेपालमा मात्रै होइन, विश्वसामु परिचय दिनु आवश्यक छ ।

नेपाल र नेपालीको अस्तित्व रहेसम्म राष्ट्रिय झण्डाको अस्तित्व रहन्छ । बिडम्वना भन्नुपर्दछ– जसरी राष्ट्रिय झण्डाको गरिमा र ओज बढाउनु पर्ने हो, राष्ट्रिय झण्डाको जति सम्मान गरिनुपर्ने हो, त्यसमा कमी आएको छ । राष्ट्रिय झण्डाको अहिले दुरूपयोग भैरहेको छ भन्दा आम नेपाली जनतालाई दुःख लाग्नु स्वाभाविक छ । हुनपनि त्यस्तै भएको छ । राष्ट्रिय झण्डा कहाँ प्रयोग गर्ने भन्ने नै थाहा नहुँदा यसको मनोमानी प्रयोग भैरहेको छ । अझ भनौं दुरूपयोग बढिरहेको छ । झण्डाको उपहास भैरहेको छ । झण्डालाई खुम्चाउनु, च्यात्न, आगो लगाउन, विरोध सभा, नारा जुलुस हुने स्थानमा झण्डाको दुरूपयोग हुने गरेको छ । राजनीतिक सभा सम्मेलनमा समेत राष्ट्रिय झण्डाको प्रयोग गरिनुहुदैन । राष्ट्रिय झण्डाको प्रयोग राष्ट्रिय गौरव, राष्ट्रिय सम्मान तथा देशको पहिचान अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा चिनारी प्रस्तुत गर्नका लागि प्रयोग हुनुपर्दछ । राष्ट्रिय झण्डालाई घाँटीमा बाँधेर फोटो खिच्ने, झण्डाको प्रयोग गरि शरीरमा लगाउने, कपडा बनाई प्रयोग गर्नु यसको दुरूपयोग हो । राष्ट्रिय झण्डाको संरक्षण गर्नेतर्फ सरकार समेत अनभिज्ञ रहँदै आएको छ । अहिलेसम्म राष्ट्रिय झण्डा प्रयोगको बिषयमा सरकारले आचारसंहिता समेत तय गरेको छैन् । यो दिवस मनाईरहँदा राष्ट्रिय झण्डाको प्रयोगका सन्दर्भमा एउटा मापदण्ड तय गर्नेतर्फ सरकारको ध्यान जाओस् । सरकारले कुन दिवसलाई कति महत्व दिने भन्ने कुरामा समेत हेक्का गरोस् । नेपालको राष्ट्रिय पहिचानसंग जोडिएको राष्ट्रिय झण्डाको गरिमा बढाउने, यसको दुरूपयोग हुन नदिने, झण्डा प्रयोग गर्ने बिषयमा सचेत रहने बिषयमा सरकारले अलग्गै मापदण्ड बनाउनु जरुरी छ । अहिले देशदेखि बिदेशसम्म राष्ट्रिय झण्डाको प्रयोग वा दुरूपयोग भैरहेको छ । झण्डा नराख्नुपर्ने स्थानमा झण्डा राखेर राष्ट्रिय अस्मिताको मानमर्दन गर्ने गरिएको छ । तसर्थ अवको दिनमा राष्ट्रिय झण्डा प्रयोगको बिधि बनाउनु जरुरी छ । यसतर्फ सरकारमात्रै होइन, आम नेपाली नागरिकले पनि चासो राख्नु आवश्यक छ ।