ट्रेंडिंग:

>> मौसम प्रतिकुलका कारण पहिलो दिनको खेल प्रभावित, रोकिएको खेल आईतबार बिहान हुने >> २३ औ तिलोत्तमा गोल्डकप शुरु, पहिलो हाफमा एपीएफको अग्रता >> सामाजिक कार्यमा जुट्न नगरप्रमुख पाण्डेयको आग्रह >> प्रकाशन तथा प्रशारण संघ लुम्बिनीमा कुवँर >> मानसिक स्वास्थ्यको समाचार संप्रेषणमा संवेदनशिलता आवश्यक    >> प्रेस चौतारीको महाधिवेसनको तयारी पुरा, अध्यक्षमा पाण्डे र राई भिडदैँ >> आजवाट सुरु हुदैँ आइपीएल, कोलकोत्तामा उदघाटन खेल >> जेआर क्रिकेट क्लबलाई ईलिटको साथ >> विश्वकर्मा युवा समाजद्वारा स्वर्णकार सुपर सिक्स क्रीकेट प्रतियोगिता हुंदै  >> राष्ट्रिय दल बन्न चार सर्त पूरा गर्नुपर्ने, एउटै चिन्हमा चुनाव लड्न नपाइने >> स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐनमा विद्यालय शिक्षाका अधिकार >> सीमा तस्करको गोदामबाट नै सामान जफत >> गणेशको लोभिलो ‘कृषि उद्यम’ >> जनकपुरमा आज राप्रपाको खबरदारी सभा >> आजको मौसमः पाँच प्रदेशमा प्रदेशमा बर्षा हुन सक्ने >> आजवाट प्रथम पानी सम्मेलन हुदैँ >> रुपन्देहीमा अब डेक्सा स्क्यान मेशिन >> ६८ औं सहकारी दिवसः बाँकेमा सप्ताहव्यापी कार्यक्रम गरेर मनाइने >> लुम्बिनी प्रदेश लिग फुटबलको उपाधि बर्दियाले हात पार्यो >> नेपालगन्जमा सुख्खा बन्दरगाहको माग गर्दै अर्थमन्त्रीलाई ज्ञापन पत्र >> एन्फा देविनगरमा सुविधा सम्पन्न शौचालय >> धनुषामा प्रहरीको हवाई फायर >> काठमाडौं महानगरले चैत १२ गतेबाट स्तन क्यान्सर र पाठेघरको मुखको क्यान्सर निःशुल्क परीक्षण गराउने >> जबरजस्ती करणी आरोपमा राइस मिल व्यवसायी पक्राउ >> प्रधानमन्त्री राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार प्रदान >> बबईमा सवारी साधनका नम्बर प्लेट पहिचान गर्ने डिजिटल प्रविधिको जडान >> पिएम कपमा आर्मी ६ विकेटले विजयी >> प्रचण्डको स्वागतमा बिरगञ्जका मेयर राजेशमान सिंह >> क्रान्तिका लागि तयार रहन रविको अपिल >> बुटवलमा सुरु भयो मिडिया सम्मेलन >> लन्डनको एअरपोर्टमा आगलागी हुदाँ २४ घन्टा बन्द, १३५१ उडान प्रभावित >> इन्डोनेसियामा ज्वालामुखी बिष्फोट, आसपासका सबै उडान रद्द >> स्वदेशी वस्तुको प्रयोग वृद्धि गर्न प्रधानमन्त्रीको आग्रह >> युद्धविराम भंग भएको तीन दिनमा मारिए ५९० प्यालेस्टाइनी >> प्रहारीको मौनता लुम्बिनीको कक्ररहवा-कालिदह नाकामा तस्करी मौलाउँदै >> रविले दर्ता गरे पाटन अदालतमा निवेदन, सोमबार तोकियो पेशी >> सिराहाका सिडियो हटाएर कपिलबस्तुबाट पठाइयो >> नागरिक उन्मुक्तिको केन्द्रीय समिति बैठक जारी >> युसिएमएस भैरहवामा निःशुल्क दन्त परीक्षण समपन्न >> लगातार नयाँ रेकर्ड कायम गरेको सुनको भाउ आज तल झर्यो, कतिमा हुँदैछ किनबेच ? >> निशुल्क स्वास्थ्य शिविरले महिलाहरुमा सचेतना बढायो >> वेपत्ता भएका भारतीय पर्यटक भटिएनन् >> चीनले ४ जनालाई फाँसी दिएपछि क्यानडा आक्रोशित >> ‘व्यवसायी टिकाउनको लागि सहकार्य गरौं’ >> सरकारसँग समस्या समाधान हुँदैनः अध्यक्ष शेर्पा >> अन्तर्राष्ट्रिय जातीय भेदभाव उन्मूलन दिवसको ६० बर्ष पूरा >> चैतमा चमत्कार, साउनमा सन्नाटा ! >> बुटवलको पहिचान ‘रात्रीकालीन बजार’ >> महेशपुरमा लक्ष्य भन्दा माथि पुग्यो राजस्व >> डढेलो रोक्न सावधानी फैलाउँदै वनका अधिकारी
हराउँदै अदुवा खेती

उत्साह बढ्यो, उत्पादन बढेन

“पहिले पहिले घरमा छोराछोरीको बिहे गर्दा र घर बनाउँदा लागेको ऋण बारीमा लगाएको अदुवा बिक्रीबाट तिर्न सकिन्थ्यो । बारीभरि लगाएको अदुवा डोकोमा बोकेर बजारसम्म लैजाने र बिक्री गर्ने चलन थियो, तर अहिले घरको आँगनमा मोटर आउँछ तर बारीमा केही छैन ।”
२६ भाद्र २०८१, बुधबार
२६ भाद्र २०८१, बुधबार

पाल्पा, २६ भदौ ।

पाल्पाको पुर्वखोला गाउँपालिका, सिलुवाका अगुवा कृषक देव बहादुर बाह्रघरेले बारीमा अदुवा लगाउन छाडेको दुई वर्ष भयो । दुई वर्षअघिसम्म उनले राम्रो आम्दानी गर्ने योजना बनाएर बैंकबाट ऋण लिएर बारीभरि अदुवा लगाउँथे । तर अदुवाले प्रति केजी १० रुपैयाँ पनि मूल्य नपाएपछि उनले खेती गर्नै छाडे ।

सिलुवाकै अगुवा कृषक सन्तोष नेपालीले पनि यस वर्ष अदुवाको सट्टामा अन्य बाली लगाएका छन् । वर्षौदेखि पाल्पाली कृषकहरुको मुख्य नगदे बाली अदुवा खेती थियो । तर पछिल्ला वर्षहरुमा बजारीकरण र मूल्यको समस्या भएपछि अदुवाको सट्टामा यहाँका कृषकहरु अन्य खेतीतर्फ आकर्षित भएका छन् ।

विशेषगरी अदुवा मसला तथा औषधीजन्य बालीका रुपमा स्थापित थियो । कुनै समयमा १ हजार ५ सय हेक्टर क्षेत्रफलमा लगाइने अदुवा पछिल्लो दशकमा भारत निर्यात हुन नसक्दा किसानका बारीमा नै कुहिने अवस्था आएको छ । जसका कारण कृषकहरु अन्य बालीतर्फ आकर्षण बढेको स्थानीय पुराना कृषक मानबहादुर बयम्वु बताउँछन् ।

माथागढी गाउँपालिकाको गोठादीका कृषक नन्द बिर चिदी भन्छन्–“पहिले पहिले घरमा छोराछोरीको बिहे गर्दा र घर बनाउँदा लागेको ऋण बारीमा लगाएको अदुवा बिक्रीबाट तिर्न सकिन्थ्यो । बारीभरि लगाएको अदुवा डोकोमा बोकेर बजारसम्म लैजाने र बिक्री गर्ने चलन थियो, तर अहिले घरको आँगनमा मोटर आउँछ तर बारीमा केही छैन ।”

यसपटक मूल्य आउला भनेर अदुवा रोपेको तर लगातार तीन वर्षसम्म मूल्य नपाएको उनले दुखेसो पोखे । “बारीमा भएको अदुवा सबै सडेर र कुहेर गयो । अलिकति थियो रातिमा दुम्सी आएर सबै खनेर खायो । यसपटक लगाइएन तर मूल्य बढ्यो”–उनले भने । यसपल्ट अदुवा प्रति धार्नी २ सय रुपियाँमा बिक्री भयो । थोरै धेरै लगाएकाले पनि राम्रो मूल्यमा बिक्री गरेको उनी बताउँछन् ।

“जब बारीभरि लगायो त्यसैवर्ष मूल्य नै हुँदैन । पहिले पहिले टोलटोलमा संकलन केन्द्र थियो । ठाउँ ठाउँमा भारतीय व्यापारीहरु आउँथे”–उनी भन्छन् । उनका अनुसार भदौको पहिलो हप्तादेखि बारीमा अदुवा झिक्नेको लहरै हुन्थ्यो । बारीमा रोपेको मूल बिउ झिकेर बेच्दा तिज दसै मान्ने पैसाको जोहो हुन्थ्यो । त्यति बेला मूल्य र कृषकको उत्साह पनि थियो तर आजकल दुवै नभएको तिनाउ गाउँपालिका कोलडाँडाकी खेम कुमारी दलार्मी बताउँछिन् ।

अदुवा खेती यहाँका कृषकहरुको परम्परागत खेती हो । यसलाई थप व्यावसायिक बनाउनै भनेर गैरसरकारी संस्था पनि लागे । उत्पादनको ५ प्रतिशत पनि यहाँ खपत हुँदैन । खपत हुने भनेको भारत हो । जब भारत आफैले नै उत्पादन गर्न लाग्यो, तब यहाँका कृषकहरुलाई निल्नु न ओकल्नु भएको छ । भारतीय बजारमा प्रवेश नै नपाएपछि यहाँका कृषकहरुले ठूलो नोक्सानी बेहोर्नु प¥यो । त्यसपछि अदुवाको विकल्प खोज्न लागेको रिब्दीकोट गाउँपालिका देउरालीका पुराना अगुवा कृषक खिमानन्द पोखरेल बताउँछन् ।

किसानले उत्पादन गरेको अदुवा आफैले आगोको भट्टीमा सेकाएर सुठो बनाउने गर्थे । केही गैरसरकारी संस्थाले सौर्य उर्जाबाट प्रशोधन गर्ने काम पनि गरे । तर यो लामो समय सम्म टिकेन । एक दुई वर्षपछि यो बिस्तारै हरायो । अहिले त पहिलेको तुलनामा ५ प्रतिशतले पनि लगाउनै छाडेको पुराना किसानहरु बताउँछन् । पुरानो बालीलाई निरन्तता दिने काम निस्दी गाउँपालिकाले मात्र गरेको छ । प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाको सहयोगमा अत्याधुुनिक प्रविधिबाट प्रशोधन गर्ने काम भएको कार्यालयका प्रमुख गणेश यादव बताउँछन् ।

सरकारले यसलाई प्रशोधन गर्नेतर्फ पहल गरेको खण्डमा पुनः यसको बिस्तार हुने र किसानहरुको लागि सजिलो र आयआर्जनको बलियो माध्यम बन्ने अगुवा कृषकहरु बताउँछन् ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?