खोज

वि.सं. २०७२ साल असोज ३ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाको नेतृत्वमा राष्ट्रपति डा. रामबरण यादवले संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको संविधान जारी गर्नुभएको आज आठ बर्ष पुगेको छ । संविधान जारी भएको दिनको स्मरणमा नेपालमा संविधान दिवस मनाइदै आइएको छ । संविधान जारी भएपछि मुलुकमा राजनैतिक स्थीरता, शान्ति र सुशासन कायम हुने अपेक्षा गरिएको थियो तर त्यो अहिलेसम्म हुन सकेको छैन । संविधान र व्यवस्थाप्रति नै बिमति राख्दै केही मधेशबादी दल र विप्लव नेतृत्वको नेकपा माओवादी अझैपनि आन्दोलनमै छन् । विप्लव नेतृत्वको नेकपाले बैज्ञानिक समाजवाद सहितको नयाँ संविधानका लागि बहस गर्दै आएको छ । संविधान जारी गर्दा एकठाउँमा उभिएका प्रमुख दलहरू संविधान कार्यान्वयनमा पनि एक ठाउँमा उभिन जरुरी छ । अहिलेपनि मुलुक संक्रमणकालमा छ । नेपाली जनताको लामो बलिदानबाट प्राप्त संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई स्थायित्व दिने काममा दलहरू अहिलेसम्म चुकेका छन् । मुलुकले राजनैतिक स्थायित्व पाउन सकेन् । राजनीतिक दलहरूबीचको अन्तद्र्वन्द्वका कारण संविधानको प्रभावकारी कार्यान्वयन हुन सकिरहेको छैन । राजनीतिक दलहरू मुलुकको भाग्य र भविष्य निर्माण गर्नेभन्दा पनि दलीय स्वार्थ र दलभित्रको गुट–उपगुटमा लिप्त छन् । विगत ३० बर्षदेखि मुलुकमा आलोपालो जस्तै गरि शासन गर्दै आएका नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेको काँधमाथि यतिखेर गहन जिम्मेवारी आएको छ । संविधानको भावना र मर्मलाई पूरा गर्न संसद्भित्र रहेका सबै दल र संसददेखि बाहिर रहेका केही साना दलहरूलाई समेत समेटर संविधान कार्यान्वयन गर्ने दिशातर्फ कांग्रेस र एमालेले नेतृत्वदायी भूमिका खेल्नुपर्दछ ।

निश्चित रूपमा प्रजातन्त्रको पुनस्र्थापना पछाडि देशमा करिव तीन दशकमा तीन दर्जन सरकार वने । विडम्बना नागरिकले कुनैपनि सरकारबाट राहतको अनुभूति गर्न पाएनन् । ३० वर्ष बढीको प्रजातान्त्रिक यात्रामा मुलुक कंगाल बन्दै गयो । युवाहरू विदेसिन बाध्य भएका छन । गाउँबेसीका खेतबारीहरू बाँझिदै गएका छन । पहाड रित्तिदै छ । देश किंकर्तब्यविमूढको अवस्थामा छ । सिंहदरबारमा पुगेका राष्ट्रिय दलहरू आ–आफ्नै आपसी गुट, फुट, स्वार्थ र तनावहरूका बीचमा सरकार बनाउने र गिराउने खेलहरूमा अभ्यस्त भए । संविधान दिवस मनाउँदै गर्दा प्रचण्ड नेतृत्वको सरकार पनि फेरिने हल्ला भैरहेको छ । नेताहरू नयाँ सरकार बनाउने खेलमा अभ्यस्त हुन थालेका छन । नेताहरूलाई देशको भन्दा पनि सत्ताको मोह बढ्दो छ । संविधान सबल वनाउनेतर्फ भन्दा कमजोर वनाउने प्रयास भैरहेका छन् । सारमा यो संविधानलाई पनि असफल वनाउने प्रयास हुने हो कि भन्ने चिन्ता उत्पन्न भएको छ । नेपाली जनताले ठूलो त्याग र बलिदान गरेर ल्याएको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रप्रति नेपाली जनताको ठूलो आशा र भरोसा थियो । तर, जनताको आशामाथि तुषारापात भैरहेको छ ।
संविधान जारी भएको आठ बर्ष हुँदैगर्दा संविधान कार्यान्वयनमा अहिलेपनि चुनौती देखिएको छ । त्यसो त संविधान जारी भएको केही समयमै संविधानमा संशोधन गरियो तर पनि आम जनताले संविधानप्रति अपनत्व दर्शाउन सकिरहेका छैनन् । अव दलहरू मिलेर सरकार पटकपटक परिवर्तन होइन, पाँच बर्षसम्मै स्थीर सरकार बनाऔं । अनिमात्र संविधानले निदिष्ट गरेको लक्ष्य र उद्देश्य पूरा हुन सक्छ । संविधान सफल बनाउने हो भने दलहरू फुटेर होइन, एक भएर अघि बढ्नु जरुरी छ ।