खोज

दसैँ र तिहारपछि आउने छठ आज धूमधामका साथ मनाईदैछ । छठ पहिले मिथिलाञ्चल अर्थात् मधेसको मात्रै पर्व मान्ने चलन थियो तर अहिले छठ साझा आस्थाको पर्व वनेको छ ।

के हिमाल, पहाड र तराई अनि के मधेस छठ सबै नेपालीको पर्व बन्दै गएको छ । यो खुसीको कुरा हो । नेपालका चाडपर्व, रीतिरिवाज र धर्म संस्कृति नेपाली सभ्यता र संस्कृतिका अमूल्य गहना हुन् ।

नेपालीको चाडपर्व नेपाली नेपालीबिचको एकताका प्रतीक पनि हुन् । यी चाडपर्वले धार्मिक सद्भाव बढाउन महत्त्वपूर्ण योगदान पु¥याएका छन् । त्यसै पनि नेपाल विविध जातजातिले भरिएको मुलुक हो ।

यहाँको जातीय विविधतालाई देशको सौन्दर्य र शक्तिका रूपमा लिन सकिन्छ । नेपाली मात्रको चाडपर्वले विभिन्न जातजातिलाई एकताको सूत्रमा बाँध्न सफल भएका छन् । चार दिनसम्म मनाइने छठको आज मुख्य दिन हो ।

आज अस्ताउँदो सूर्यलाई अर्घ दिएर मंगलवार बिहान उदाउँदो सूर्यलाई अर्घ दिएपछि छठ समापन हुन्छ । नेपाली मात्रको यी ऐतिहासिक पर्वहरू नेपालका साझा परम्परा र धरोहर हुन । छठले सबै नेपालीलाई जोड्न सक्नु यसको विशेषता पनि हो ।

त्यसो त दसैँ र तिहार पछिल्लो समय मुस्लिम समुदायले समेत मनाउन थालेका छन् । तराईका थारु समुदायमा दसैँ र तिहारमा टिका नलगाउने चलन थियो । अहिले टिका लगाएर थारु समुदायमा उल्लासको वातावरण हुने गरेको छ ।

यसरी हाम्रा चाडपर्वले के देखाएका छन् भने दसैँ, तिहार, नेपाल सम्बत र छठ साझा आस्थाका चाडपर्व बन्दै गएका छन् । यसले नेपाल र नेपालीलाई एकताको सूत्रमा बाँध्न सफल भएको छ ।

धार्मिक एकता, सहिष्णुता, सद्भाव र मेलमिलाप अभिवृद्धिमा यी धार्मिक पर्वले सहयोग पु¥याएका छन् । मुस्लिम समुदायका पर्वमा हिन्दु समुदायले एकाकार गरिरहेको देख्न पाइन्छ । मुस्लिम समुदायले दसैँ र तिहार धूमधामका साथ मनाउन थालेका छन् ।

विविध जातजाति तथा धार्मिक सम्प्रदायका मानिसहरूको बसोबास भएको नेपाललाई त्यही भएर पनि धार्मिक विविधताको देशका रूपमा परिभाषित गरिएको हो ।

चार दिनसम्म मनाइने छठ उत्सवमा सबै प्रदेशका नागरिकले उत्तिकै सद्भाव र उपस्थिति जनाउन थालेका छन् । सत्य अहिंसाप्रति मानवको रुचि बढाउने र सबै जीवप्रति सहानुभूति राख्न अभिप्रेरित गर्नु यस पर्वको विशेषता हो ।

सूर्य उपासना परम्पराको मोहक पद्धति मानिएको संसारमा छठ यस्तो पर्व हो– जसमा अस्ताउँदो र उदाउँदो सूर्यको पूजा गरिन्छ । पारिवारिक सुख, शान्ति, समृद्धि, शारीरिक कल्याण, रोगबाट मुक्ति तथा विभिन्न मनोकाङ्क्षा पूरा होस् भन्ने उद्देश्यले श्रद्धापूर्वक छठ मनाउने गरिएको छ ।

महाभारतका अनुसार द्रौपदीसहित पाण्डव अज्ञात वासमा रहँदा उक्त गुप्ता बास सफल होस् भनी सूर्यदेवलाई आराधना गरेका थिए । उक्त समयमा पाण्डव मिथिलाको किरात राजाका क्षेत्रमा बास बसेको उल्लेख छ ।

लोक कथन बमोजिम सोही समयदेखि छठ मनाउने परम्पराको थालनी भएको हो । सूर्य पुराण अनुसार सर्वप्रथम पत्नी अनुसुईयाले छठ व्रत गरेकी थिइन् । फलस्वरूप उनले अटल सौभाग्य र परि प्रेम प्राप्त गरिन् र त्यही बेलादेखि छठ गर्ने परम्पराको सुरुवात भएको तथ्य उल्लेख छ ।

लोक आस्था, विश्वास र श्रद्धाको पर्वका रूपमा छठको महत्व बढ्दै गएको छ । सूर्य उपासना परम्पराको मोहक पद्दति मानिएको संसारमा यही एक यस्तो पर्व हो, जसमा अस्ताउँदो र उदाउँदो सूर्यको पूजा गरिन्छ ।

पछिल्लो समय सवैको आस्थाको पर्व वनेको छठ साझा पर्वका रूपमा विकसित हुनु हामी सवैको लागि खुसीको कुरा हो । अबको दिनमा छठलाई भब्यरूपमा मनाउन सरकारले समेत सहयोग गर्नु आवश्यक छ ।

आज छठको विशेष दिन भएकोले ब्रतालुहरूले साँझ अस्ताउँदो सूर्यलाई अर्घ दिएर मंगलवार बिहान उदाउँदो सूर्यको दर्शन गरि अर्घ दिएपछि छठ सकिन्छ ।

जेहोस पछिल्लो समय हाम्रा चाडपर्वले कुनै एक धर्म सम्प्रदायको मात्रै प्रतिनिधित्व गर्दैनन्, बरु सबै चाडपर्व सबै नेपालीले मनाउने वातावरण तयार हुँदै गएको छ । हाम्रो चाडपर्वले धार्मिक एकता, सद्भाव र सहिष्णुता सम्मृद्धिमा सघाउ पु¥याएका छन् । फेरीपनि छठको शुभकामना ।