खोज

नेपालमा मनाइने अधिकांश दिवस औपचारिकताकै लागि हुने गरेको जगजाहेर छ । दिवसले आम जनतामा चेतनाको ज्योति फैलाउने काम त गरेको छ तर दिवसलाई औपचारिकतामै सीमित गरिँदा दिवसको औचित्य पुष्टि हुन सकिरहेको छैन । यही क्रममा बिहीबार लागूपदार्थ विरुद्धको अन्तर्राष्ट्रिय दिवस औपचारिकताकै लागि भए पनि मनाइएको छ । लागूपदार्थको जन्जिर तोडौँ भन्ने नाराका साथ मनाइएको यो दिवसको नारा अत्यन्त सुन्दर छ तर यो दिवस मनाइरहँदा युवाहरूमा लागूपदार्थको लत कम होइन, झनै बढेको छ ।

पछिल्लो समय नेपालमा लागू औषधको प्रयोग गम्भीर चुनौती बन्दै गएको छ । यसको प्रयोगबाट २० देखि २९ वर्षको उमेर समूह सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको तथ्याङ्क सार्वजनिक भएको छ । नेपालमा करिब एक लाख ४० हजार लागूपदार्थ प्रयोगकर्ता रहेको तथ्याङ्क सार्वजनिक भएको छ । नेपालको युवा जनशक्ति यसको कुलतमा परेको छ । जसको मुक्तिका लागि हामी सबैको सार्थक प्रयास र पहल जरुरी छ । नेपालमा लागूपदार्थको प्रयोग समस्याका रूपमा देखा पर्दै गएको छ । लागू पदार्थको प्रयोगकर्ता बढ्नु अपराधको दर बढ्दै जानु, लागू औषधको अवैध कारोबार बढ्नु चिन्ताजनक स्थिति रहेको छ । यसको नियन्त्रणका लागि स्वस्थ, सभ्य र समुन्नत समाज निर्माण गर्नु जरुरी छ ।

विकासका संवाहक र भविष्यका उत्पादनशील युवा जनशक्ति नै दुर्व्यसनमा फस्दा व्यक्ति स्वयं, परिवार, समाज र राष्ट्रका लागि हानी भएको छ । अबका दिनमा लागूपदार्थ विरुद्धको दिवसको सन्दर्भमा राष्ट्रिय ऐक्यबद्धता जुटाउन अपरिहार्य छ । लागूपदार्थ प्रयोगकर्तामा देखा परेका गम्भीर स्वास्थ्य समस्या तथा पारिवारिक विचलन, सामाजिक दुष्प्रभाव, अवैध कारोबार, आर्थिक अपराध एवं सुरक्षा संवेदनशीलताको हिसाबले सचेत रहनुपर्ने देखिएको छ । लागूपदार्थ नियन्त्रणका लागि व्यक्ति, समाज र राष्ट्रको एउटै पहल र प्रयासको आवश्यकताको खाँचो छ । लागूपदार्थ दुब्र्यसनले युवाहरूको जीवन मात्र नभई समग्र राष्ट्र तथा विश्व मानव समुदायको भविष्य अन्धकारतर्फ डो¥याउने भएकोले यसका विरुद्धको सचेतनामूलक कार्यक्रम जरुरी छ ।

दिवसको उद्देश्य भनेको विश्व समुदायलाई लागू औषधको असर र कारोबारबाट मुक्त गराउनु हो । लागूपदार्थको प्रयोगले मात्र विश्वमा हरेक वर्ष १९ लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको तथ्याङ्क छ । खुल्ला सिमाना अनि प्रत्यक्ष प्रभावका कारण नेपाल पनि यस समस्याबाट अछुतो छैन । अझ भनौँ नेपालमा कलम कापी समाउने हातमा लागू औषध पुग्ने गरेको छ । यसको प्रयोगले युवाहरू कुलतको बाटो मात्र मात्रै होइन, यसबाट एचआइभी, हेपाटाइटिस लगायतका गम्भीर रोगको सङ्क्रमण फैलिने जोखिम छ । विश्वमा अहिले अधिकांश लागूपदार्थका प्रयोगकर्ता अनि कारोबारीहरू युवा नै छन् । उनीहरू कुलतमा लागेका छन् । युवा उमेरमा युवाहरू कुलतमा लाग्ने ठुलो जोखिम हुन्छ ।

अतः लागूपदार्थ नियन्त्रणमा सबैभन्दा पहिले परिवार, समाज, सरकार र सिङ्गो राष्ट्रको अह्म दायित्व हो । दिवसको यही अवसरमा लागू औषध विरुद्ध राष्ट्रिय ऐक्यबद्धता अति आवश्यक छ । नेपाल यो समस्याबाट वर्षौँदेखि प्रताडित छ । लागूपदार्थ प्रयोगकर्तामा देखा परेका गम्भीर स्वास्थ्य समस्या तथा पारिवारिक विचलन, सामाजिक दुष्प्रभाव, अवैध कारोबार, आर्थिक अपराध एवं सुरक्षा संवेदनशीलताको हिसाबले अव यसको सेवन, प्रयोग गर्नेहरूमाथि कडा कारबाही गर्नेतर्फ सरकार पछि हट्नुहुँदैन । तर, कारवाहीमात्र यसको समाधान होइन । लागूपदार्थ सेवनकर्तालाई सही मनोसामाजिक परामर्शको खाँचो छ । उनीहरूलाई अवहेलना होइन, समाजमा अन्तर्घुलित गराउनु जरुरी छ । यो क्षेत्रमा लागेकाहरू एक्लो महसुस गरिरहेका हुन्छन् । त्यो अवस्थाबाट मुक्ति दिलाउनु उत्तिकै जरुरी छ । अबको दिनमा दिवस मनाएर मात्रै यो समस्याको समाधान हुँदैन । दिवसले दिने सन्देश लागूपदार्थ दुर्व्यसनमा फसेकाहरूसम्म पु¥याएर उनीहरूलाई कुलतबाट मुक्ति दिलाउन सक्नुपर्दछ । अनि मात्र दिवसले दिने सार्थकता सही मानेमा पुष्टि हुन सक्छ ।