खोज

सल्यान, २३ जेठ ।

गत आइतबार जिल्लाको शारदा नगरपालिका वडा नं, १३ स्यानीखाल अत्तरकाँडामा एक भवन उद्घाटन कार्यक्रममा जनजाति मगर समूहको पञ्चेबाजा मुख्य आकर्षणको रूपमा थियो । मगर भेष भूषामा सजिएका छत्रेश्वरी गाउँपालिका, ५ को गेमी पञ्चेबाजा समूहका सदस्यहरूले चर्चित टेलिभिजन कार्यक्रम इन्द्रेणीको टिम सहित आफ्नो प्रस्तुति राखे । यस्तै केही समय अघि यो पञ्चेबाजा समूह जिल्लाको बागचौर नगरपालिकाको विवाहमा पनि पुगेर पञ्चेबाजाको मिठो धुन प्रस्तुत गरेको थियो ।

गेमी पञ्चेबाजा समूहले मगर समुदायको सांस्कृतिक चेतना र पहिचान अभिवृद्धिका लागि प्रयास थालेको हो । बाजा बजाउने मात्र नभएर मगर संस्कार, संस्कृति र भाषाको संरक्षण र विस्तारका लागि कोसिस गरिएको स्थानीय लोक बहादुर बुढा मगर बताउँछन् । “मगर भाषामा गेमीको अर्थ हामी सबैको भन्ने हुन्छ । हामी सबै मिलेर पञ्चेबाजा बजाउने, नयाँ पुस्तालाई समेत सिकाउने र मगर समुदायको पहिचानका लागि पनि काम गरिरहेका छौँ”, उनले भने ।

गाउँघरमा विवाह, पूजाआजा लगायत परम्परागत कार्यहरूमा बाजागाजा उपलब्ध नहुँदा समस्या हुने गरेपछि आफूहरूमा पञ्चेबाजा सिक्ने र संरक्षण गर्नुपर्छ भन्ने सोच आएको उनको भनाई छ । बाहिरबाट बाजाको टिम बोलाउँदा समय, खर्च र व्यवस्थापन सबैमा अप्ठेरो पर्ने भएपछि करिब दुई वर्ष अघिबाट पञ्चेबाजालाई व्यवस्थित गरेर अघि बढ्ने प्रयास गरिएको लोक बहादुरले जनाए ।

अहिले समूहको अगुवाइ स्थानीय डिल्ली बहादुर बुढा मगरले गरिरहेका छन् । समूहलाई अब आधिकारिक रूपमा दर्ता गरी अगाडि बढाउने तयारी छ । यसका लागि लोक बहादुर बुढा मगर लगायतका अन्य सदस्यहरूले सक्रियता देखाइरहेका छन् । पछिल्लो समय लोप हुँदै गइरहेको पञ्चेबाजा संरक्षण सँगै जनजाति, मगर समुदायको भाषा र संस्कार जोगाउनका लागि छत्रेश्वरी, ५ का ५२ वर्षीय पूर्ण बहादुर बुढा मगर जस्ता अग्रजहरू लागिपरेका छन् ।

यो समुदायका केही व्यक्तिहरूले मगर भाषा सिक्ने अभ्यास पनि सुरु गरेका छन् । भाषा सिक्ने र संस्कार बुझ्न तथा पञ्चेबाजा बजाउनका लागि नयाँ पुस्ता एवं महिलाहरूको पनि चासो बढेको गेमी पञ्चेबाजा समूहले जनाएको छ ।
समूहसँग अहिले पाँच वटा दमाहा, दुई वटा ट्याम्की, ,सनई दुई वटा, र झ्याली दुई वटा रहेका छन् । यी बाजाहरू पनि केही उधारोमा किनेर ल्याइएको लोक बहादुरले बताए । “मुरली, हारमोनियम जस्ता अन्य बाजा थप्ने तयारी भइरहेको छ । तर रकम अभावले समस्या हुने गरेको छ,” उनले भने ।

आफ्नो समुदायका संस्कार, संस्कृति र पहिचानका लागि समूह निर्माण गरी छत्रेश्वरी, ५ का स्थानीयहरूले थालेको प्रयास सराहनीय रहेको भन्दै छत्रेश्वरी गाउँपालिकाका अध्यक्ष ओज बहादुर बुढाथोकीले मौलिक र परम्परागत संस्कृति जगेर्नामा ध्यान दिइने बताए । उनी भन्छन्, “पछिल्लो समय हाम्रो मौलिकता हराउँदै गएको देखिन्छ, यस्तो अवस्थामा रैथाने बाजा र बाजा बजाउने सीपको संरक्षण तथा हरेक समुदायले आफ्नो भाषा, भेष भूषा, संस्कार र पहिचानलाई जीवित राख्न जरुरी छ ।”