खोज

आज जेठ १५ गते १८ औँ गणतन्त्र दिवस । आजभन्दा ठिक १८ वर्ष अघि मुलुक संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमय वनेको थियो । गणतन्त्र दिवसको अवसरमा आज देशै भरी विभिन्न कार्यक्रम गरिँदै छ । गणतन्त्र दिवसको अवसरमा राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, विभिन्न राजनैतिक दलका नेताहरूले शुभकामना दिएका छन् । शुभकामनामा विगतका कमी कमजोरीलाई सच्याएर गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्ने र लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्थालाई अझै उन्नत बनाउने उल्लेख गरिएको छ । तर शुभकामना सन्देशमा उल्लेख गरिए जसरी भने देश आज प्रगति र उन्नतिको शिखरमा चढ्न सकेको छैन । जनताका आशा र अपेक्षा अझै पूरा भएका छैनन् । सहिदका सपना अझै अधुरै छन् । जुन आशा र अपेक्षाका साथ गणतन्त्र ल्याउन नेपाली जनताले त्याग गरेका थिए, आज त्यागको कुनै मूल्य प्राप्त भएको छैन । नेपाली जनताले गणतन्त्र प्राप्तिका लागि आफ्नो ज्यानको बलिदान गरे त्यो लक्ष्य र अभियान अझै पूरा हुने सङ्केत देखिएको छैन ।

अहिले नेताहरूप्रति सर्वत्र गुनासो मात्रै छ । नेताहरू अर्थात् सत्ताको कुर्सीमा विराजमान मन्त्रीहरू भ्रष्टाचारको दलदलमा फसिरहेका छन् । यत्रतत्र सर्वत्र भ्रष्टाचारले मुलुक गम्भीर अवस्थामा पुगेको छ । देशका ठुला भनिएका नेताहरू नै भ्रष्टाचारमा डुबेको सुन्दा हिजो गणतन्त्रका लागि सङ्घर्ष र त्याग गर्ने तमाम नेपाली जनताहरूको मनमा गणतन्त्रप्रतिको विश्वास धर्मराएको छ । जनतामा चारैतिर निराशा छाएको छ । त्यसो त २००७, २०४६ र ऐतिहासिक जनआन्दोलन २०६२÷०६३ ले जुन उल्लास र उभार सिर्जना गरेको थियो, त्यसको रत्तिभर पनि उपलब्धि जनताले प्राप्त नगरेको गुनासो गरिरहेका छन् । अर्को विडम्बना के छ भने जनता अव यी नेताहरूबाट हुँदैन भन्दै विकल्प खोज्नुपर्ने मतमा छन् । नेताहरूले विश्वास सिर्जना गराउन नसक्नु सबैभन्दा ठुलो चुनौती हो ।

अव यो चुनौती चिर्ने साहस नेताहरूले गर्नै पर्दछ । अर्कोतर्फ एक पटक गाउँ गाउँमा सिंहदरबार भन्ने नारा खुवै उछालियो तर गाउँ गाउँमा सिंह दरबार जनताका लागि होइन, नेता र जनप्रतिनिधिलाई आएको भान भइरहेको छ । अहिले एउटा राजाको स्थानमा देशले सयौँ राजाहरू पाल्नुपरेको गुनासो बाहेक केही सुनिँदैन । सांसदभित्र सङ्घीयताको विरुद्धमा आवाज उठाउनेहरू नै जनताबाट निर्वाचित भएर आउन थालेका छन् । प्रदेश संरचना चाहिन्न भन्ने जनमत बढ्न थालेको छ । नेपाली जनताले प्राप्त गरेको प्रजातान्त्रिक अधिकारको उचित सम्मान, मूल्याङ्कन हुन नसकेको महसुस गरिँदै छ ।

गणतन्त्रको १८ वर्षको बिचमा जनतामा आशा र विश्वास भन्दा पनि निराशा र कुण्ठाको अवस्था सिर्जना हुनु राम्रो सङ्केत होइन । २०७२ सालमा नयाँ संविधान जारी भएपछि संविधानले निर्धारण गरेको लक्ष्य बमोजिम राज्यले देशले जुन उपलब्धि हासिल गर्न सक्नुपर्थ्यो तर त्यो कार्यदिशामा राज्य असफल भएको छ । त्यहीनेर जनताको गुनासो उठ्न थालेको छ । यही कमजोरीबाट अनेक प्रकृतिका खेल बन्न थालेको र अनेकौँ प्रकारका षड्यन्त्र हुन थालेको आभास हुन थालेको छ । अहिले गणतन्त्रविरुद्ध आवाज उठ्न थालेका छन् । गणतन्त्र दिवसकै अवसरमा यो व्यवस्थालाई संस्थागत गर्ने सवालमा एक पटक फेरी मुलुकले काँचुली फेर्नुपर्ने अवस्था आएको छ । फेरि एक पटक राष्ट्रसामु उपस्थित चुनौतीहरूको सामना गर्नका लागि गम्भीर ढङ्गले बहस गर्नु आवश्यक छ ।

नेताहरूले पनि एक पटक कहाँनिर चुक्यौँ भन्ने गम्भीर डङ्गले समीक्षा गर्नु जरुरी छ । निश्चित रूपमा गणतन्त्रको अर्को विकल्प छैन । त्यस अनुसार आफ्ना आचरण र व्यवहारमा रूपान्तरण गर्ने विषयमा ढिलाइ गरिनुहुँदैन । अर्कोतर्फ अबका दिनमा राष्ट्रका महत्त्वपूर्ण मुद्दामा राजनीतिक दलहरू एक ठाउँमा उभिएर साझा ढङ्गले दृष्टिकोण बनाउनेतर्फ अव ढिलाइ गर्नु हुँदैन । मुलुक अव पछि फर्किने अवस्था छैन । त्यो दायित्व बोध गरेर गणतन्त्र संस्थागत गर्ने दिशामा हामी सबैले एक पटक फेरी पनि सङ्कल्प गर्ने बेला आएको छ ।