खोज

बुटवल, १४ जेठ ।

बुटवल र पाल्पाको सीमामा छ तिनाउ एकता टोल । बुटवल उपमहानगरपालिकाको वडा नं. ३ मा पर्ने चुरेको फेदमा रहेको टोलमा करिब साढे ६ सय बसोबासी छन् । पारी चुरेको डाँडाले घेरिएको सुन्दर टोल । टोलको सिरानमा पूर्वतर्फ हरियाली बगैचा छ । हरियाली बगैचा, रंगीबिरंगी फूलहरु, वरपर आँप, लिचीका रुख । चारैतिर तारजाली गरेर बनाइएको छ चिडियाखोला बाल विकास केन्द्रको पूर्वाधार ।

दुई कोठे घर साथमा सानो किचन, शौचालयसहितको भवन छ । टोलका साना बालबालिकाहरु भवनमा बिहान १० बजेबाट आउन सुरु गर्छन् । वि.सं. २०५८ सालमा स्थापना भएको केन्द्रले तीनदेखि पाँच वर्ष उमेर समूहका बालबालिकालाई लक्षित गर्दै विद्यालय जाने बानी बसाल्ने तथा प्रारम्भिक शिक्षा र व्यावहारिक ज्ञान प्रदान गर्दै आएको छ । टोलमा बसोबास गर्ने अधिकांश बासिन्दा दैनिक ज्यालादारी गर्छन् । अव्यवस्थित बसोबासीको बाहुल्यता रहेको वडावासीहरु बिहान सबेरै उठ्छन् । बजारमा ज्यालादारी गर्छन् । कोही पसलमा काम गर्छन् । तिनै श्रम गर्ने अभिभावकका स–साना बच्चाहरु भने अक्षर चिन्न बाल केन्द्र धाउँछन् । व्यस्त र असंगठित जीवनशैलीबिच यहाँका साना बालबालिकाका लागि चिडियाखोला बाल विकास केन्द्र एक उज्यालो कोसेढुङ्गा बनेको छ ।

शिक्षिका बिन्दु गौतमले सुरुवाती चरणमा कठिनाइ भएपनि अहिले पूर्वाधार, मन्टेश्वरी सामग्रीहरु समेत हुँदा बालबालिका भुल्ने गरेको बताइन् । बिहान गेटमा अभिभावक, बालबालिकाहरुलाई स्वागत गर्ने, हाजिरी गर्ने, विभिन्न रचनात्मक कार्यहरु सिकाउने, पढाउने, हातमा कलम समाएर लेखाउने अभ्यास गराउँछन् । यसैगरी टिभीमा उनीहरुको रुचि अनुसार बालगित बजाएर नचाउने समेत गर्दछन् । म्याचिङ बोर्ड मिलाउने गर्दछन् । यहाँको सिकाईले बच्चाहरु ट्यालेन्ट बनेको उनले उदाहरण दिइन् । एक वर्षदेखि २ वर्षसम्म पढ्छन् । केन्द्रमा गोलपार्क पुल्चोक, बमघाटका समेत बच्चाहरु आउँछन् । अझ कतिपय केन्द्रमा पढेर गएका विद्यार्थीहरुको अभिभावकहरुबाट भएको प्रचारका कारण पनि अहिले धेरै बच्चाहरु भर्ना भैरहेको उनले बताए । साना बालबालिकाहरु केन्द्रमा प्रार्थना गर्छन् । बालगित गाउँछन् । हाजिरी गर्छन् । चार्टको तालिका अनुसार पढ्छन् । केही समय खाजा खाने, लेख्न सिक्ने र होम वर्क तयारीमा लाग्छन् ।

लक्षित वर्गका बालबालिकाहरुलाई मध्यनजर गरी सञ्चालन भएको बाल विकास केन्द्रबाट फाइदा भएको कोषाध्यक्ष गोपाल प्रधान बताउँछन् । ‘साना बालबालिकाहरुलाई विद्यालय जान तयार गर्ने र ज्ञानगुनका कुरा सिकाउन केन्द्र सफल भएको छ’–उनले भने । एक सानो प्रयास तर गहिरो प्रभाव पारेको छ । ‘शिक्षा र सामाजिक चेतनाको सुरुवाती बिन्दु बनेको यो केन्द्रले बुटवलको तिनाउ टोलमा बालबालिकाको उज्यालो भविष्यको ढोका खोल्दैछ’– उनले भने । बुटवल उपहानगरपालिका वडा नं ३ चिडियाखोलामा रहेको बाल विकास केन्द्रमा यो वर्ष २२ जना बालबालिकाहरु भर्ना भएका छन् । ‘बिहान १० बजे आएर २ बजेसम्म केन्द्रमा नै खेल्छन्, पढ्छन् । करिब साढे ३ घण्टा भुल्छन्’– उनले भने ।

सरकारले विद्यालयमा नर्सरी कक्षा हटाउने निर्णयसँगै बालबालिकाहरुलाई यस्ता केन्द्रबाट सिकाईमा फाइदा मिलेको छ । वि.सं २०५८ सालमा स्थापना भएको हो । केन्द्रमा हाल दुई जना कर्मचारी छन्, जसमा एक जना संघ तथा प्रदेश सरकारको तर्फबाट खटिएका बाल विकास सहजकर्ता र अर्को स्थानीय पालिकाबाट सहयोगमा नियुक्त व्यक्ति हुन् ।

वडामा पिछडिएको बस्तीमा मजदुरी गरी खाने अभिभावकहरुको बच्चाहरुलाई लक्षित गरी बाल विकास केन्द्र सुरुवात भएको बुटवल उपमहानगरपालिका वडा नं. ३ का वडाध्यक्ष विष्णु प्रसाद ढकाल स्मरण गर्छन् । ‘श्रमिकहरुको बच्चाहरुलाई शिक्षा दिने गरी केन्द्र सुरु भएको हो’– उनले भने । टिनको छाप्रो र पानी चुहिने समस्या बेहोरेको बेला तत्कालीन समयमा मुख्यमन्त्री शैक्षिक सुधार कार्यक्रममार्फत सहयोग जुटाएर ७ लाख रुपियाँमा हालको पूर्वाधार तयार भएको उनले बताए । अभिभावकहरुलाई काममा जान सहज हुने र ससाना केटाकेटीहरुलाई पढाईप्रति रुचि जाग्ने हुँदा केन्द्रको प्रभाकारिता बढेको उनको तर्क छ । आफू वडाध्यक्ष निर्वाचित भएपछि पनि प्रत्येक वर्ष सहयोग गर्दै आएको उनले बताए । सामुदायिक विद्यालयमा चलाइने इसिडि क्लास र यो केन्द्र एउटै भएको उनले बताए । वडामा हाल सामुदायिकमा जनज्योती आधारभूत विद्यालय र बाल विकास केन्द्र गरी दुई वटा शैक्षिक केन्द्रहरु तथा ३ वटा संस्थागत विद्यालय छन् ।

बाल क्लवलाई सिद्धार्थ बैकको भान्साघर

यसैबिच चिडियाखोला बाल क्लबलाई सिद्धार्थ बैक, मणिग्राम शाखाले भान्साघर निर्माण गरिदिएको छ । एक समारोहका बिच बुटवल उपमहानगरपालिकाका वडा नं. ३ का वडाध्यक्ष विष्णु प्रसाद ढकाल, बैक लिमिटेड मणिग्राम शाखाका शाखा प्रमुख अभिषेक थापा, बुटवल शाखाका प्रवन्धक चन्द्रदेव पौडेल, कर्जा शाखाका उदित नारायण खनालले करिब ५ लाख रुपियाँ लागतमा भान्साघर निर्माण गरी केन्द्रका कावा अध्यक्ष मन्जु प्रधानलाई हस्तान्तरण गरे ।

तिनाउ एकताशिलका अध्यक्ष जग बहादुर श्रेष्ठ, जनज्योती आधारभूत विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष माधव पाण्डे, शान्ति टोल विकास संस्थाका अध्यक्ष मिलन श्रेष्ठ, चिडियाखोला खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका अध्यक्ष लक्ष्मण पोखरेल, बाल विकास केन्द्रका कोषाध्यक्ष गोपाल कुमार प्रधान, समाजसेवी आनन्द भगत श्रेष्ठले सबैको सहयोगमा केन्द्र बुटवलकै नमुना बन्दै गएको बताए ।