खोज

गुल्मी, १२ जेठ ।

जिल्लाको मुसिकोट नगरपालिका–६ स्थित कुर्घाको मालीका मन्दिर यति बेला आन्तरिक एवं बाह्य पर्यटकहरूको मुख्य आकर्षणको केन्द्र बनेको छ । पछिल्लो समयमा मन्दिर पुनः निर्माण गरिएसँगै मन्दिरमा पुग्ने भक्तजन एवं पर्यटकहरूको सङ्ख्यामा वृद्धि हुँदै जान थालेको छ ।

प्राचिनकालदेखि पौराणिक महत्त्व बोकेको मालीका मन्दिर परिसर वरिपरि देखिने सुन्दर दृश्यहरूले पर्यटकहरूलाई लोभ्याई दिने गरेको छ । यस मन्दिरको थप सुन्दर एवं रोचक महत्त्व छ । यसको रोचक पक्ष मालीका मन्दिरमा वर माग्दा चिच्याएर माग्नु पर्दछ । मुसिकोट नगरपालिका ६ अन्तर्गत कुर्घामा अवस्थित मालीका मन्दिर नेपालको चर्चित धार्मिक स्थलहरू मध्यको एक हो ।

नेपालको उच्च कोटीमा रहेका धार्मिक स्थलहरू मध्ये भिन्नै महत्त्व, महिमा र पहिचान भएकै कारण यहाँ विशेष पर्वहरूमा श्रद्धालुहरूको ठुलो घुइँचो लाग्ने गर्दछ । यस मन्दिरमा दर्शन एवं पूजाआजाका लागि गुल्मी लगायत अर्घाखाँची, बाग्लुङ्ग, प्युठान, बुटवल, काठमाडौँ लगायतका ठाउँहरूबाट सम्मका श्रद्धालुहरू आउने गर्दछन् । मालीका मन्दिरमा वर मागे र भाकल गरेपछि मनले चिताएको कुरा सबै पुरा हुन्छ भन्ने जनविश्वास छ । मालीका भगवतीले कान कम सुन्ने भएका कारण यहाँ वर माग्दा चिच्याएर माग्नु पर्ने प्रचलन रहेको छ । यस मन्दिरमा कसैले पनि वर मागेर भाकल गरेपछि मनोकाङ्क्षा पुरा हुने विश्वासका कारण भाकल गरेपछि परेवा उडाउने र बली दिने प्रचलन छ ।

यस मन्दिरमा पुगेपछि मानिसहरूले भिन्न भिन्न प्रकारका वर मागेर फर्कने गरिन्छ । कसैले वैदेशिक रोजगारीमा विदेश जान पाऊ, कोहीले सेनामा भर्ती हुन पाऊ, केही सरकारी जागिर खान पाऊ, सन्तान नभएकाहरूले चाँडै सन्तान जन्मियोस् जस्ता अनेकौँ वर माग्ने गर्दछन् । मन्दिर नजिकैको ठुलो चट्टानबाट निस्किएको पानीको मूल यस मन्दिरमा पुग्नेहरूका लागि थप सुन्दर र आकर्षक मानिन्छ । सानो पानीको कुण्डमा तैरिरहेका रङ्गीबिरङ्गी माछाहरू तैरिरहेको दृश्यले त्यहाँ पुग्ने जोकोहीको पनि मन लोभ्याई दिने गर्दछ ।

मालीका मन्दिरमा वैकुण्ठ चतुर्दशी एवं कार्तिक शुक्ल चतुर्दशीको दिन हजारौँ भक्तजनहरूको घुँईचो लाग्ने स्थानीय समाजसेवी ज्ञानहरी सापकोटा बताउँछन् । मालीकाको उत्पत्ति आज भन्दा करिब ५ हजार वर्ष अगाडि भएको भन्ने मान्यता छ । मालीका क्षेत्रमा किम्मु, बर र सिमलका रुखहरू रहेको र तिनै रुखको फेदमा माल्या श्री नामका ऋषिले तपस्या गरेको भन्ने किम्बदन्ती रहेको छ । उक्त क्षेत्रमा प्रशस्त मात्रमा वन जङ्गल रहेका कारण त्यहाँ जङ्गली जनावर र चराचुरुङ्गीहरूको वासस्थान रहेको थियो । त्यसैको नजिकै पानीको मुहान रहेको र कालान्तरमा उक्त मूल सुक्दै गएपछि पानीको अभावमा वन्यजन्तु र जीवजन्तुहरू छटपटाउन थालेको भन्ने भनाई छ ।

पानीको हाहाकार भएपछि त्यसै समयमा देवी प्रकट भएर वरदान माग भन्दा माल्याश्री ऋषिले पानीको अभावले प्राणीहरूले दुःख पाएको भनेर पुकार गरेपछि देवी मालीका भगवती प्रसन्न भएर मन्दिर परिसरमा जल कुण्ड निकाली जीवन रक्षा गरेको भन्ने पौराणिक मान्यता छ । त्यही कारण त्यहाँ सयौँ वर्षदेखि चट्टानको बिचमा सानो जल कुण्ड अहिलेसम्म देख्न सकिन्छ । अर्कोतर्फ श्री स्वस्थानी व्रत कथामा पनि शक्ति पीठको रूपमा मालीकाको वर्णन गरिएको पाइन्छ । सायद त्यसै भएर होला श्रावण महिना र माघ महिनामा यो मन्दिरमा बली चढ्दैन ।

पर्यटकीय दृष्टिकोणले पनि यस मन्दिर महत्त्वपूर्ण स्थानमा रहेको छ । मन्दिर नजिकै स्वाँरामा होमस्टे सञ्चालन गरिएको छ । मन्दिर पुगेर फर्केपछि मानिसहरू होमस्टेमा गएर स्थानीय रैथाने बस्तुका परिकारहरूको स्वाद लिएर फर्कने गर्दछन् । मालीका क्षेत्रको विकासका लागि मुसिकोट नगरपालिकाले सडक निर्माण, खानेपानी तथा मन्दिर पुनः निर्माण र व्यवस्थापन लगायतका क्षेत्रमा सहयोग पुराउँदै आएको नगरप्रमुख जीवलाल खरेल जीवनले बताएका छन् ।

जीवलाल खरेल ‘जीवन’
नगर प्रमुख, मुुसिकोट नगरपालिका, गुल्मी