खोज

 काठमाडौं, ११ जेठ।

नेपाल राष्ट्र बैंकलाई पछिल्लो समय वित्तीय प्रणालीमा बढ्दो तरलता नियन्त्रण गर्न हम्मे परिरहेको छ। स्थायी निक्षेप प्रणालीबाट मात्र सम्हाल्न नसकिने स्थिति आएपछि केन्द्रीय बैंकले साताको तीनपटकसम्म निक्षेप संकलन उपकरणको प्रयोग गर्न थालेको छ। गत साता दुईपटक यस्तो संकलन गरिसकेको बैंकले, आइतबार फेरि २१ दिन अवधिको लागि ३० अर्ब रुपैयाँ संकलनको घोषणा गरेको छ।

यसअघि वैशाख महिनाको मध्यतिर पनि केन्द्रीय बैंकले एक साताभित्रै तीनपटक निक्षेप संकलन गरेर तरलता तान्ने प्रयास गरेको थियो। आइतबारको संकलनअघि २७ अर्ब ५० करोडको संकलन परिपक्व भएसँगै वित्तीय प्रणालीमा करिब ९१ अर्ब रुपैयाँ बराबरको तरलता देखिएको थियो, जसलाई सन्तुलनमा ल्याउन फेरि निक्षेप संकलन गरिएको हो।

हालसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले कुल ३ खर्ब ६२ अर्ब रुपैयाँ केन्द्रीय बैंकमा राखेका छन्, जसमा १ खर्ब ९० अर्ब निक्षेप संकलन उपकरणमार्फत र १ खर्ब ७२ अर्ब ७५ करोड स्थायी निक्षेपमार्फत रहेको छ। स्थायी निक्षेपको रकम तीन दिनका लागि मात्र हो, भने निक्षेप संकलन उपकरणमार्फत संकलित रकम २१ दिनका लागि प्रणालीबाट ‘होल्ड’ हुन्छ।

स्थायी निक्षेपमार्फत रकम राख्दा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले निश्चित ३ प्रतिशत ब्याज पाउँछन्, तर निक्षेप संकलन उपकरणमार्फत ब्याजदर बोलकबोल प्रणाली (auction) मार्फत निर्धारण हुन्छ। पछिल्लो संकलनमा ८ जेठको औसत ब्याजदर २.९९५८ प्रतिशत रहेको केन्द्रीय बैंकले जनाएको छ। यस्तो सक्रिय हस्तक्षेपबाट राष्ट्र बैंकले बजारमा सन्तुलन ल्याउने प्रयास गरिरहेको देखिन्छ, तर बारम्बार यस्ता उपकरण प्रयोग गर्नु आफैंमा तरलता व्यवस्थापन चुनौतीपूर्ण बन्दै गएको संकेत हो।