खोज

काठमान्डौ, २५ मंसिर ।

काठमाडौंका तत्कालीन प्रमुख जिल्ला अधिकारी (सीडीओ) छवि रिजालले भदौ २३ गते जेनजी आन्दोलनका क्रममा भएको बल प्रयोग उच्च पदस्थ पदाधिकारीहरूको समन्वयमा गराइएको दाबी गरेका छन् । सर्वोच्च अदालतमा पेश गरेको लिखित जवाफमा उनले संसद भवन परिसरमा तोडफोड र आगजनी बढ्दै गएपछि कर्फ्यू जारी गरेर बल प्रयोग गर्नुपरेको उल्लेख गरेका छन् ।

रिजालले जवाफमा भनेका छन्, “पर्खाल तोडफोड तथा आगजनीपछि स्थिति नियन्त्रणमा लिन उच्च पदस्थ पदाधिकारीहरूसँग समन्वय गरी जिल्ला सुरक्षा समितिको सिफारिसमा संसद भवन आसपासमा कर्फ्यू आदेश जारी गरिएको थियो ।” तर उनले ती उच्च पदस्थ पदाधिकारीको हुन् भन्ने खुलाएका छैनन् ।

कर्फ्यूपछि प्रदर्शनकारी तितरबितर हुने अपेक्षा गरे पनि स्थिति झनै संवेदनशील बनेको उल्लेख गर्दै उनले भनेका छन्, “एकातिर संसद भवनलाई तोडफोड र आगजनीबाट बचाउनुपर्ने थियो, अर्कोतिर प्रदर्शनमा रहेका युवाहरूको ज्यान सुरक्षा गर्नुपर्ने दुवै चुनौती एकसाथ थिए ।”

रिजालका अनुसार सुरक्षाकर्मीहरूले प्रदर्शनलाई शान्त पार्न प्राथमिक रूपमा न्यूनतम बल प्रयोग गरेका थिए, तर परिस्थिति क्रमशः अनियन्त्रित बन्दै गएपछि तनाव चुलिएको हो । उनले सुरक्षाकर्मीलाई न्यूनतम बल प्रयोगका लागि निर्देशन दिएको उल्लेख गर्दै अन्तिम विकल्पस्वरूप मात्र ‘घुँडाभन्दा तल रबरको गोली चलाउन’ आदेश दिएको दाबी गरेका छन् ।

तर, सोही दिन उनले अनलाइनखबरसँगको प्रतिक्रियामा ‘गोली चलाउन आदेश आफूले नै दिएको’ स्वीकार गरेका थिए ।

कर्फ्यू जारी गर्न उच्च पदस्थ तहसँग समन्वय गरेको बताउने रिजालले त्यसपछि बल प्रयोगको मात्रा बढाउने विषयमा कससँग समन्वय थियो भन्ने भने खुलाएका छैनन् । उनले घुँडामुनी गोली चलाउने आदेश मात्र दिएको स्वीकार गर्दै, वास्तविक गोली प्रहार संसद भवनभित्र खटिएको विशेष सुरक्षा दस्ताबाट भएको दाबी गरेका छन् ।

उनले जवाफमा लेखेका छन्, “कर्फ्यूको आदेशपछि पनि भौतिक सम्पत्तिभन्दा प्रदर्शनमा सहभागी युवाहरूको जीवन महत्वपूर्ण हो भन्ने बुझेकोले मबाट ‘फाइभ फायर’ ९घातक गोली० चलाउन आदेश जारी गरिएको छैन ।”

रिजालले संसद भवनको चारैतिर तोडफोड तथा आगजनी भइरहेको र सुरक्षाकर्मीमाथि हिंसात्मक आक्रमण भएको परिस्थितिको वर्णन गर्दै, भवनभित्र राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक, कानून आयोग, लगानी बोर्ड, तथा झण्डै ४० हजार लिटर क्षमताको डिजेल रिजर्भ भएको कारण बल प्रयोग अपरिहार्य बनेको जिकिर गरेका छन् ।

उनका अनुसार, संसद भवनभित्रको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न एकीकृत विशेष सुरक्षा योजनाअनुसार खटिएका विशेष सुरक्षा दस्ता तथा अन्य सुरक्षाकर्मीहरूले तत्कालीन परिस्थितिको सामना गर्न बल प्रयोग गरेका थिए ।

त्यो दिन संसद भवन वरपर १९ जनाको मृत्यु भएको घटनाप्रति आफू पदीय तथा व्यक्तिगत रूपमा गहिरो दुःखित भएको उल्लेख गर्दै रिजालले कानून तथा विवेकसम्मत रूपमा काम गरेको भन्दै आफूलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउनु नपर्ने माग गरेका छन् ।