खोज

‘टेलिभिजन विश्वसनीय सञ्चार माध्यम हो, यसको लोकप्रियता बढाऔँ’ भन्ने नाराका साथ आज विश्व टेलिभिजन दिवस विश्वका साथै नेपालमा पनि मनाईदैछ ।

टेलिभिजन दिवसको नाराले भनेजस्तै टेलिभिजन विश्वको सबैभन्दा विश्वसनीय सञ्चारको माध्यम हो । पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जालको विकासका कारण यसको लोकप्रियता घट्दै गएको अनुभूति हामी सबैले गरेका छौँ ।

तर, अव यसको लोकप्रियता बढाउनेतर्फ ध्यान दिनु जरुरी छ । खासगरि विभिन्न घटनालाई चित्रका माध्यमबाट प्रस्तुत गर्नु यसको सबैभन्दा ठुलो साख हो । विश्वलाई चित्रका माध्यमबाट जोड्ने एक मात्र भरपर्दो र विश्वासिलो आधार भनेकै टेलिभिजन हो भन्दा अत्युक्ति हुँदैन ।

टेली भन्ने शब्दले आविष्कार, मानव सम्बन्ध अनि दुरीलाई जनाउँछ । अर्थात् विश्वको एक कुनामा भएको घटना यही टेलिभिजनमार्फत विश्वको अर्को कुनामा बसेर सचित्र हेर्न सकिन्छ ।

टेलिभिजनको विकास जहिले भए पनि सयौँ वर्षसम्म र अझैसम्मपनि यसले लोकप्रियता कायमै राख्न सक्नु सूचना तथा सञ्चार प्रविधिका लागि चुनौती हो । विश्वमा टेलिभिजनले ल्याएको सञ्चार क्रान्तिको जति नै प्रशंसा गरे पनि त्यो कम नै हुन्छ ।

टेलिभिजनकै आविष्कारको सहयोगबाट मोबाइलको विकास भयो । वैज्ञानिकहरू नै स्वीकार गर्दछन्–यदि टेलिभिजनको विकास नभएको भए मोबाइल आजको रूपमा आउन अझै वर्षौँ लाग्न सक्थ्यो । आजको दुनियाँमा टेलिभिजनको जति महत्त्व अरू कुनै माध्यमको छैन । मोबाइल टेलिभिजनकै विकसित रूप हो ।

टेलिभिजनको आविष्कार भएकै कारण अहिले हरेकका घरमा विश्वको कुनै एक कुनामा घटेको घटना अर्को कुनामा क्षणभरमै हेर्न सकिने भएको छ । अर्कोतर्फ रोजी रोजी आफूलाई मन परेको कुरा हेर्न सकिन्छ ।

डिजिटल प्रविधिले त सर्च गरेर पनि आफूले चाहेको कुरा हेर्न सजिलो बनाइदिएको छ । नेपालकै कुरा गर्दा अहिले दर्जनौ टेलिभिजन च्यानल नियमित प्रसारणमा रहेका छन् । टेलिभिजनको विकास क्रमले पछिल्लो समय धेरै फड्को मारेको छ ।

आजको दिनमा केवल टेलिभिजनकै कुरा गरेरमात्रै होइन विशेष गरेर पर्दा पछाडिका प्राविधिक, क्यामेराम्यान, मेकअप आर्टिस्ट लगायतका सबै टिभी कार्यक्रम उत्पादक समूह अनि प्राविधिकहरूको योगदानको पनि सराहना गर्ने दिनको रूपमा हेरिएको छ ।

टिभीमार्फत नयाँ कुरा, ज्ञान, सीप अनि अनुभवहरू लिन सकिन्छ, नदेखेको ठाउँ देख्न सकिन्छ अनि कतिपय महत्त्वपूर्ण कुराहरू प्रत्यक्ष हेर्न सकिन्छ । टेलिभिजनले मनोरञ्जन प्रदान गर्नुका साथै आम दर्शक श्रोतालाई सूचना दिएर सूचनाको पहुँचमा पु¥याउन अहम् भूमिका खेलेको छ ।

शिक्षा, स्वास्थ्य लगायतका क्षेत्रमा खबरदारीको भूमिका निर्वाह गर्दै ताजा–ताजा समाचार, कार्यक्रम, विज्ञापन र मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रम प्रसारण गरेर दर्शक र श्रोतालाई सु–सूचित गर्नका लागि टेलिभिजनहरूले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ ।

सूचनाको क्षेत्रमा टेलिभिजनले पु¥याएको योगदान अतुलनीय रहेको छ भन्दा फरक पर्दैन । यसर्थ आगामी दिनहरूमा पनि सूचनाबाट सबैको समान पहुँच पुग्ने गरी टेलिभिजनको विकास र विस्तारमा सम्बन्धित निकायले ध्यान दिन जरुरी छ ।

विश्वमा विश्व टेलिभिजन दिवस मनाउन थालिएको लामो समय भइसकेको छ । अब सूचना साम्राज्यको बढ्दो विकासले टेलिभिजनलाई पनि ओझेलमा पार्ने अवस्था आइसकेको छ ।

पछिल्लो समय टेलिभिजनभन्दा मोबाइलको प्रयोग बढेको छ तर जति नै प्रयोग बढे पनि टेलिभिजनको मूल्य मोबाइलले भेट्न सक्दैन । विश्वमा हुने ठुलो ठुलो घटना, विश्व खेल, रियालिटी सो तथा चलचित्र हेर्न टेलिभिजनको जति महत्त्व छ ।

विश्वमा टेलिभिजनको युग समाप्त भएको छैन । बरु टेलिभिजनको प्रभावकारिता बढ्दै गएको अनुभूति भइरहेको छ । विश्व टेलिभिजन दिवस मनाउँदै गर्दा टेलिभिजनको प्रभावकारितामा कमी नआए पनि दर्शकको सङ्ख्यामा भने भारी कमी आएको सत्य हो ।

तर यो वर्षको दिवसको नाराले भनेजस्तै टेलिभिजनको विश्वसनीयता अरू सञ्चार माध्यमले प्रवाह गर्न सक्दैन । तसर्थ टेलिभिजन आम सञ्चार माध्यमको अभिभावक हो । यसको गरिमा वृद्धिमा सबैले सहयोग पु¥याउनु जरुरी छ ।