खोज

आज अन्तर्राष्ट्रिय परमाणु हतियार निर्मूल दिवस । पारमाणविक हतियारहरूको पूर्ण उन्मूलनको लागि अन्तर्राष्ट्रिय दिवस, जसलाई आणविक हतियार उन्मूलन दिवस पनि भनिन्छ ।

संयुक्त राष्ट्र सङ्घले हरेक वर्ष सेप्टेम्बर २६ मा मनाउने यो दिवसमा परमाणु हतियारबाट हुने चुनौती र यसको निर्मूलनका लागि आह्वान गर्दै आएको छ । यो दिनले आणविक निःशस्त्रीकरणको यात्रातर्फ विश्वलाई अघि बढाउन प्रेरित गर्दछ ।

तर, यो दिवस मनाइरहँदा पछिल्लो समयमा विश्वमा परमाणु हतियार निर्माण र त्यसको भण्डारणले विश्वलाई चिन्तित बनाएको छ । विश्वका शक्तिशाली राष्ट्रल परमाणु हतियारमा कटौती गरेका छैनन् ।

उत्तर कोरियाले परमाणु बमले विश्वलाई तहसनहस बनाउन सक्ने चेतावनी दिँदै आएको छ । रुस, अमेरिका, चीन, पाकिस्तान, भारत, बेलायत, फ्रान्स लगायतका मुलुकहरू आणविक हतियारको धेरै भण्डारण गर्ने राष्ट्रमा पर्दछन् ।

पछिल्लो समय चीन र भारतले आणविक हतियार निर्माण र भण्डारणको कामलाई तीव्रता दिएका छन् । चीन र भारत आणविक शक्ति निर्माणको दौडमा छन् । चीनले जल, स्थल र हवाई सेनाको निर्माणसँगै आणविक हतियारहरूको पनि त्यसै गरी विकास गरिरहेको छ ।

रिपोर्टका अनुसार भारतले पाकिस्तानलाई पछि पार्ने गरी आणविक हतियारको विकास र भण्डारण गरिरहेको छ । त्यसै गरी यही समयमा उत्तर कोरियाले पनि आफ्नो राष्ट्रिय सुरक्षा रणनीतिको एक महत्त्वपूर्ण अंशको रूपमा आणविक कार्यक्रमलाई अघि बढाइरहेको छ ।

विश्वमा अहिले सबैभन्दा बढी आणविक हतियार रुससँग रहेको छ । रुससँग अहिले ६ हजार ३ सय ७५ आणविक हतियार रहेका छन् । दोस्रोमा अमेरिका पर्छ । अमेरिकासँग ५ हजार ८ सय वटा आणविक हतियार रहेका छन् ।

त्यस्तै फ्रान्ससँग २ सय ९०, बेलायतसँग २ सय १५ वटा आणविक हतियार रहेका छन् । पाँच वर्ष अघि संयुक्त राष्ट्र सङ्घको महासभामा १ सय २२ मुलुकले परमाणु हतियारमा प्रतिबन्ध लगाउने सन्धिमा हस्ताक्षर गरेका थिए । तर, सन्धिको उल्लङ्घन गरिएको छ ।

पछिल्लो समय रुस–युक्रेन युद्धले सिङ्गो संसारलाई चिन्तित बनाएको छ । कतै विजयी हुने उन्मादमा रुसले आणविक हतियारको प्रयोग त गर्दैन भन्ने संशय छ । यो चिन्ता र चासोले आणविक हतियार प्रयोगको घातक अभ्यासबाट सिङ्गो विश्वले भोगेको अपूरणीय क्षतिको विगत सम्झाइदिएको छ ।

बर्षौसम्म तन्किएको युद्धको पृष्ठभूमिमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले युक्रेनलाई आणविक हतियार आक्रमणको चेतावनी दोहो¥याइरहेका छन् । कतिपयले भने रुस–युक्रेन युद्धले विश्व फेरि तेस्रो विश्वयुद्धतिर धकेलिने त होइन भन्ने आशङ्का गर्दै आएका छन् ।

शक्ति राष्ट्रहरूको आणविक हतियार प्रदर्शन, चेतावनीले विश्वमा आणविक हतियारहरूको होडबाजी तथा प्रयोग बढ्दै जाने चिन्ता थपिदिएको छ । आणविक हतियारहरू पृथ्वीमा सबैभन्दा खतरनाक हतियार बन्दै गएका छन् ।

यस्तो हतियारको प्रयोगले निमेषभरमै सिङ्गो सहरलाई नष्ट गर्न सक्ने तागत राख्छन् । सजिलै लाखौँको ज्यान लिन सक्छन् । सन् १९४५ मा हिरोसिमा र नागासाकीमा भएको आणविक हतियार विस्फोटमा लगभग दुई लाख ३५ हजार मानिसको मृत्यु भएको थियो ।

हिरोसिमा र नागासाकीको त्यो भयानक त्रासदीले अहिले पनि सिङ्गो विश्वलाई तर्साइरहन्छ । जापानले परमाणु हतियारले पु¥याएको क्षतिको पीडा अहिले पनि भोगिरहेको छ । अतः हिरोसिमा र नागासाकीको घटनाबाट विश्वले पाठ सिक्नु जरुरी छ ।

शक्ति राष्ट्रहरूले हरेक वर्षजस्तो आणविक हतियारको निर्माण तथा परीक्षणमा ठूलो रकम खर्च गर्दै जानु विश्व मानव समुदायका लागि चुनौतीको विषय हो ।

यस्तो चुनौतीले अहिलेको पुस्तालाई मात्रै तर्साइरहेको छैन, अर्को पुस्तालाई समेत सम्भावित जोखिमको सँघारतिर धकेलिरहेको छ । अतः अन्तर्राष्ट्रिय परमाणु हतियार निर्मूल दिवसको अवसरमा जापानको हिरोसिमा र नागासाकीको घटनाबाट पाठ सिकेर विश्वलाई परमाणु हतियार निर्मूलको मार्गमा अघि बढाउनु जरुरी छ ।

अव विश्वमा युद्ध र अस्थिरता होइन, शान्ति चाहिएको छ ।