खोज

भदौ २३ र २४ गतेको जेन–जी पुस्ताले नेतृत्व गरेको आन्दोलनले मुलुकलाई झकझक्याएको छ । भ्रष्टाचारविरोधी आवाज, शासकीय बेथितिको अन्त्य र जनउत्तरदायी शासनको मागगर्दै लाखौं युवाले सडक तताउँदा नेपालमा परिवर्तनको नयाँ आशा जन्मिएको थियो ।

दशकौँदेखि मौन, थकित र निराश देखिएको पुस्ताले जब आवाज उठायो, त्यसले सिङ्गो राष्ट्रलाई आत्ममूल्याङ्कन गर्न बाध्य बनायो । तर, दुःखको कुरा के छ भने त्यो आन्दोलनले जुन ऊर्जा, आशा र परिवर्तनको हुंकार ल्यायो, त्यसको मूल्य प्राण गुमाएका करिब दुई दर्जन बालबालिका र युवाहरूले चुकाउनु प¥यो ।

आन्दोलनको नाममा ज्यान गुमाउनु परेको यो पीडा सम्पूर्ण नेपाली जनताकालागि असह्य छ । ती शहीदप्रति श्रद्धाञ्जलि अर्पण गर्नु हाम्रो कर्तव्य मात्र होइन, हाम्रो नैतिक उत्तरदायित्व पनि हो । यो आन्दोलन न कुनै राजनीतिक व्यवस्था उल्ट्याउने उद्देश्यले सुरु भएको थियो, न कुनै सत्तालाई जबर्जस्ती ढाल्ने मनसायले ।

यसको माग सरल थियो—स्वच्छ शासन, जवाफदेही नेतृत्व र जनताको पीडाप्रति संवेदनशील राज्य । माइतीघरबाट सुरु भएको जुलुस बानेश्वर पुग्दासम्म शान्तिपूर्ण थियो । आयोजकहरूले सहभागिहरूलाई बारम्बार संयमता अपनाउन आग्रह गरिरहेका थिए । ढुंगा नहान्न, फूलसमेत नतोड्न सन्देश दिइरहेका थिए तर त्यसपछि अवस्था एकाएक फेरियो।

आन्दोलनले हिंस्रक रूप लियो, सार्वजनिक सम्पत्तिहरू जल्न थाले, राज्य संरचनाहरू ध्वस्त भएर सरकार अदृश्य बन्न पुग्यो । यस्तो स्थितिमा स्वाभाविक रूपमा प्रश्न उठ्छ— के वास्तवमै आन्दोलनले रूप फेरेको हो ? कि कसैले त्यसमा आगो हालिदियो ?
जनताको ठूला हिस्साले यसलाई योजनाबद्ध षड्यन्त्रको आशंका गरिरहेका छन् ।

आन्दोलनकाबीचमा भड्काउने तत्वहरू घुसेको, योजनाबद्ध रूपमा ध्वंसात्मक गतिविधि गरिएको र त्यसमा सरकार र सुरक्षा संयन्त्रको मौन भूमिकाले यसलाई पुष्टि गर्ने संकेत गरेको देखिन्छ । तर अब दोषारोपणले मात्र केही हुदैन। पीडाको यो मोडमा प्रश्न एकै छ—अब के गर्ने ?

देश अहिले अन्यौलको अवस्थामा छ । पुराना सत्ताका भागीदारहरू झ्यालपटक गर्दै छन् । जिम्मेवारी वहन गर्नुको साटो आफू जोगाउने ध्याउन्नमा छन् । जनताले साथ दिएको नयाँ पुस्ता विजयको उन्मादमा रमाइरहेका छन्, जुन स्वाभाविक हो, तर अब समय हो– त्यो उर्जालाई व्यवस्थापन गर्ने ।

आन्दोलनको आगोबाट निस्किएको धुवाँ अहिले देशैभर फैलिएको छ । अब त्यसलाई शुद्ध विचार, संयमित कदम र साझा रणनीतिबाट छर्ने हो । यस अवस्थामा जेनजी पुस्ताको सहमतिमा अन्तरिम सरकारको गठन भएको छ । तर सरकार बन्नु मात्र पर्याप्त छैन । त्यो सरकार जनताको सपनाको प्रतिनिधि हुनुपर्छ, पुराना अनुहारहरूको नयाँ आवरण होइन ।

अब हामीले चनाखो बन्नुपर्छ—सत्तामा फेरि त्यही भ्रष्ट, अवसरवादी र आत्मकेन्द्रित अनुहार फर्किए भने आन्दोलनको सम्पूर्ण मूल्य, बलिदान र आशा माटोमा मिल्नेछ । हामीले यस्तो सरकार बनाउनु पर्छ, जसका मन्त्री पजेरो र सुरक्षाकर्मीको भरमा होइन, जनताकै विश्वासमा हिंड्न सकून् ।

विदेशजस्ता दृश्य जहाँ मन्त्रीहरू सामान किन्दै हिँड्छन्, जनतासँगै लाइन बस्छन् —त्यही व्यवहार अब नेपालमा पनि देखिनुपर्छ । यस आन्दोलनले लोकतन्त्रलाई उछिनेको होइन ।

उल्टो, लोकतन्त्रको गहिरो पुनव्र्याख्या आवश्यक छ भन्ने सन्देश दिएको छ । दलहरूको अस्तित्व नकारिएको होइन तर दलहरूभित्रको विकृति, चरित्रहीनता र बेइमानीको प्रतिकार गरिएको हो । यदि राजनीतिक दलहरू अझै मौन बस्छन्, असल नेताहरू लुकेर बसिरहन्छन् भने जनताले विकल्प खोज्न बाध्य हुनेछन ।

समय आइसकेको छ कि जेनजीको माग बुझ्ने, उनीहरूको नेतृत्व क्षमतामा विश्वास गर्ने र मिलेर काम गर्ने वातावरण बनाइयोस् ।
हिजो जसले नेताको प्रशंसा गथ्र्यो, आज गाली गर्दै समर्थन देखाउँदैछन् ।

यस्ता अवसरवादीहरू आन्दोलनको सफलतामा सवार भएर फेरि कुनै न कुनै रूपमै सत्तामा पुग्न सक्ने सम्भावना रहन्छ । त्यसकारण जेनजी पुस्ताले आफूभित्रै पनि आत्मसमीक्षा गर्नुपर्छ—साथी भाइबीच गद्दारी गर्ने, आन्दोलनको पवित्र उद्देश्य भुल्ने र फेरि पुरानै गल्ती दोहोर्याउने अवस्था आउन नदिन अत्यन्त सावधानी आवश्यक छ ।

सरकारी कार्यालयका महत्वपूर्ण कागजातहरू जलेका छन्, धेरै संरचना ध्वस्त भएका छन् । तर देशको आत्मा अझै बाँकी छ । हामीसँग अबपनि युवाको ऊर्जाशील मन छ, जनताको अपार साथ छ र परिवर्तनको तीव्र चाहना बाँकी छ ।

अब शत्रुता, प्रतिशोध र हिंसाको बाटो होइन—सम्झौता, पुनर्निर्माण र सहकार्यको बाटो लिने बेला हो । सबै नेपाली मिलेर देश उठाउने एउटै विकल्प बाँकी छ—दोषारोपण होइन, जिम्मेवारीको वरण ।

अब जेनजीले देखेको सपनालाई नेतृत्वमा रूपान्तरण गर्ने जिम्मा हामी सबैको हो । शान्तिपूर्ण आन्दोलनको जगमा निर्माण हुने नयाँ नेपाल त्यो हो, जहाँ लोकतन्त्र, पारदर्शिता, सुशासन र इमानदारीता अनिवार्य मूल्य बन्छन् ।

आन्दोलनको आँधीमा जलेका संरचनाहरूलाई अब हामी विचार, दूरदृष्टि र साझा संकल्पले पुनर्निर्माण गर्न सक्छौं । अबको प्रश्न – अब के गर्ने ? होइन— अब मिलेर कसरी अगाडि बढ्ने ? बन्नुपर्छ । यही हो आन्दोलनको साँचो निष्कर्ष र अबको बाटो ।