खोज

नेपालमा आत्महत्याको घटना बढिरहेको तथ्याङ्क सार्वजनिक भएसँगै यसले विकराल रूप लिने चिन्ता उत्पन्न भएको छ । आत्महत्याका घटना बढिरहँदा आज विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस नेपालमा पनि मनाईदैछ । यो दिवस विश्वभर हरेक बर्ष सेप्टेम्बर १० तारिखमा मनाउने गरिन्छ । आत्महत्या रोकथाम दिवस मनाइरहँदा नेपालमा बढिरहेको आत्महत्याको घटनाले ठूलो चिन्ता थपिएको छ ।

आत्महत्या गर्नेहरूको सङ्ख्या बढ्दै गर्दा रोकथामका लागि उपायको खोजी गर्नु अति आवश्यक भैसकेको छ । आत्महत्या बढ्नुको कारणको खोजी पनि अबको आवश्यकता हो । आत्महत्या बढ्नुको कारणमा मानसिक समस्यालाई प्रमुख मानिएको छ । त्यसमापनि गरिवी, पारिबारिक कलह, लामो समय परिवारबाट अलग हुनु, प्रेम सम्बन्ध, कामको बोझ आदि प्रमुख कारण रहेका छन् ।

सामाजिक विचलन आउँदा मन थाम्नै नसकेर आत्महत्याको बाटो रोज्नेहरू पनि उत्तिकै छन् । त्यतिबलाको मानसिक तनावको अवस्था अहिलेपनि कायमै छ । आत्महत्या रोक्न तनाव नियन्त्रणको उपाय अवलम्बन गर्न सकिन्छ ।

तनावले हाम्रो दैनिक जीवनमा असर पारिराखेको छ कि छैन भन्ने ध्यान दिनु आवश्यक छ । हामीले तनाव व्यवस्थापन गर्न धेरै कुरामा ध्यान दिनुपर्छ । यस्तो बेला आफूमा या परिवारमा केही त्यस्तो लक्षण देखिएमा मनोपरामर्शदाता, मनोविमर्शकर्ता र मनोचिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ ।

योग र सत्संगका कार्यक्रमले मानसिक तनाव नियन्त्रण गर्न सहयोग पु¥याउँछन । अबको दिनमा यसतर्फ पनि ध्यान दिनेतर्फ सवैको ध्यान जानु जरुरी छ ।  पछिल्लोसमय आत्महत्याका घटनामा कमी होइन, बरु बढिरहेको सार्वजनिक भएको छ ।

किन बढिरहेको छ आत्महत्याका घटना ? यसको खोजी गर्दा आर्थिक समस्याका कारण आत्महत्या रोज्नेहरू बढिरहेको अवस्था छ । पारिवारीक समस्या र तनावले आत्महत्या झनै बढाएको छ । अर्कोतर्फ रोजगारीका लागि विदेश गएका नेपालीले तनावकै कारण बिदेशी भूमिमा नै आत्महत्या रोजेको दुःखद समचार सुन्नु परिरहेको छ ।

मानिसमा आवेग पैदा हुने, घरझगडा र कलहमा वृद्धि हुने, सानातिना कुराले पनि निकै सोचमग्न बनाउने, एकोहोरो व्यवहार हुने, नयाँपन नआउने, समस्या रहिरहने, एकखालको संकटकालजस्तो अवस्था निरन्तर झेलिरहनुपर्ने जस्ता कारणले आमजीवन तनावग्रस्त हुन पुगेको छ । मानिसमा आमरूपमा गम्भीर खालका मनोरोग पैदा हुँदै गएका छन् ।

आत्महत्याको सहायक कारणमा सामाजिक तथा वैयक्तिक समस्या देखापरेका छन् । यिनको समाधानका लागि सरकारले आर्थिक राहत प्याकेज, अनुदान सहयोग, सस्तो ब्याजमा ऋण प्रवाह, उत्पादन कार्यक्रम निर्माणमा जोड दिनु आवश्यक छ ।

हामीले लिएको तनावले हाम्रो दैनिक जीवनमा असर पारिराखेको छ कि छैन भन्नेतर्फ पनि ध्यान दिनु आवश्यक हुन्छ । बेलैमा तनाव व्यवस्थापन गर्नेतर्फ ध्यान दिन सकेनौं भने त्यसले भोली ठूलो समस्या निम्त्याउन सक्छ । तसर्थ आत्महत्या रोकथाम दिवसकै अवसरमा बढ्दो आत्महत्याले निम्त्याएको पारिवारीक बिखण्डन र कारणको खोजी गर्नु जरुरी छ ।

योग र सत्संगका कार्यक्रममा जोड दिए तनाव घटाउन मद्दत पु¥याउने अनुसन्धानबाटै पत्ता लागेकोले अव त्यसतर्फ पनि हामी सवैको ध्यान जाओस् ।  आत्महत्याले समाज, देश र विश्वलाई प्रभावित बनाएको छ । पछिल्लोसमय आत्महत्याबाट युवाहरू बढी प्रभावित भैरहेका छन् ।

खासगरी १५ देखि २९ बर्ष उमेर समूहका युवाहरू कुलतमा छन र उनीहरूले अन्ततः आत्महत्याको बाटो रोज्ने गरेका छन् । चिन्ताको कुरा के छ भने मानिसहरूको दोश्रो ठूलो मृत्युको कारण आत्महत्या बनेको छ । पछिल्लो अवस्थामा नेपाली समाजमा आत्महत्याका कारणको खोजी गर्दा सामाजिक सञ्जालको दुरूपयोग अर्को महत्वपूर्ण कारण देखिएको छ ।

प्रेममा धोका, बालबिवाह र बहुबिवाह बढी हुने, ढाँटेर अर्को बिवाह गर्ने जस्ता घटनाहरूका कारण पनि आत्महत्या निम्तिदै गएका छन् । पछिल्लो अध्ययनले शहरी क्षेत्रमा भन्दा ग्रामीण क्षेत्रमा आत्महत्या गर्नेको सङ्ख्या बढिरहेको देखिएकोले रोकथाम र नियन्त्रणको प्रयासमा ध्यान दिनु जरुरी छ  ।