खोज

लुम्बिनी प्रदेश नेपालका सात प्रदेशमध्ये सबैभन्दा बढी असुरक्षित गर्भपतन गराउने प्रदेशको सूचीमा पहिलो नम्बरमा छ । नेपाल सरकारले हालै सार्वजनिक गरेको स्वास्थ्य प्रतिवेदनमा असुरक्षित गर्भपतनकै कारण ज्यान गुमाउने महिलाको सङ्ख्या लुम्बिनी प्रदेशमा सबैभन्दा बढी देखिएको छ ।

सार्वजनिक भएको यो प्रतिवेदनले लुम्बिनी प्रदेशका महिलाहरू उच्च जोखिममा छन् भन्ने कुरा पुष्टि गरेको छ । यो अत्यन्त चिन्ताको कुरा हो । स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा असुरक्षित गर्भपतनका कारण नेपालमा प्रति एक लाख महिलामा करिब दुई सय महिलाले ज्यान गुमाएका थिए भने लुम्बिनी प्रदेशमा मात्रै एक लाखमा ६० जना महिलाले ज्यान गुमाएको तथ्याङ्क छ ।

यो तथ्याङ्कले लुम्बिनी प्रदेशका आमाहरू गर्भावस्थामै असुरक्षित भइरहेको देखिएकोले सम्बन्धित निकायको ध्यान जानु जरुरी छ । यद्यपि असुरक्षित गर्भपतन लुकिछिपी गराउने हुँदा यसको आधिकारिक तथ्याङ्क कति छ भन्ने विषय भने अन्योलमै छ ।

लुम्बिनी प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालयका अनुसार आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ मा प्रदेशका १२ जिल्लामा गरी करिब २० हजार महिलाले सुरक्षित गर्भपतन गराएका छन् । सुरक्षित गर्भपतन गराउनेहरू नै २० हजार छन् भने असुरक्षित गर्भपतन गराउनेहरूको सङ्ख्या कति होला ? यसले नेपाली महिलाहरू कति जोखिममा छन् भन्ने कुरा छर्लङ्ग हुन्छ ।

अर्कोतर्फ नेपालमा भएको कुल गर्भपतनमध्ये करिब २० प्रतिशत लुम्बिनी प्रदेशमा हुने गरेको देखिएको छ । त्यसमा पनि २० वर्ष मुनिका युवतीको सङ्ख्या ८ प्रतिशत छ ।

अबको दिनमा असुरक्षित गर्भपतन नियन्त्रण नगर्ने र कडा नियमन र अनुगमन नगर्ने हो भने यो सङ्ख्या हरेक वर्ष यसरी नै बढ्दै जाने देखिएको छ । अर्कोतर्फ २/३ वटा सन्तान भइसकेपछि गर्भपतन गराउनेको सङ्ख्या पनि धेरै छ ।

महिलाहरूले जानी बुझिकनै गर्भपतन गराउने अवस्था समेत कतिपय सवालमा देखिएकोले नियन्त्रण चुनौतिकै विषय भइरहेको छ ।
लुम्बिनी प्रदेशमा खासगरी अविवाहित युवतीहरू आमा बन्ने अवस्था धेरै देखिएको छ ।

यो अत्यन्त चिन्ताको कुरा हो । यसले अविवाहित युवतीहरूले असुरक्षित यौन सम्पर्क गर्ने गरेको र गर्भ रहँदा असुरक्षित रूपमै गर्भपतन गर्दै आएको देखिएको छ । अर्कोतर्फ अनधिकृत औषधीको प्रयोग, नशाको प्रयोग र नसाको रोगमा प्रयोग गरिने औषधिको प्रयोग जस्ता कारणले पनि गर्भपतन बढ्दै गरेको देखिएको छ ।

गर्भपतन गराउने सुरक्षित स्वास्थ्य संस्थाको अभावका कारण पनि अहिले असुरक्षित गर्भपतन गराउनेको संख्यामा बृद्धि भएको छ । अबको दिनमा सुरक्षित गर्भपतन गराउने स्वास्थ्य संस्थाको सङ्ख्या बढाउनेतर्फ नेपाल सरकारकै ध्यान जानुपर्ने अवस्था छ ।

आजको समस्या भोलिको दिनमा थप चुनौति बन्न सक्छ । तसर्थ अहिलेदेखि नै सुरक्षित गर्भपतनको पहुँच बढाउनेतर्फ पहल आवश्यक छ । असुरक्षित गर्भपतन गराउन बाध्य हुँदा चेलीबेटीको ज्यानै जोखिममा पर्दै गएकोले अव गर्भपतनलाई कानुनी बैधता दिने कि ? यो विषयमा बहस जरुरी छ ।

त्यसैगरी गर्भपतनको औषधिको विक्री वितरण खुल्ला गरिएको अवस्थामा पनि धेरै चेलीबेटीको ज्यान सुरक्षित हुन्छ भने त्यता किन नसोच्ने ? समय अनुसारको नियम कानुन वनाउने हो भने अव यस विषयमा नीति निर्माताहरूको ध्यान जाओस् ।

बजारमा गैरकानुनीरूपमा हुने बिक्री वितरण अझै रोकिएको छैन । साथै बढी मूल्य तिरेर भए पनि यस्तो औषधि सेवन गरी असुरक्षित गर्भपतन गराउनेहरू उत्तिकै रहेको तथ्याङ्क छ । गर्भपतनको औषधि आफूखुशी सेवन गर्दा कतिपय महिलाहरू मृत्युको मुखसम्मै पुग्न बाध्य छन् ।

यो बिषयमा पनि अव सरकारको ध्यान जाओस । प्रकाशमा नआएका असुरक्षित गर्भपतनका प्रयासहरू थुप्रैछन । ग्रामिण क्षेत्रमा मात्रै होइन, सहर बजारका महिलाले समेत असुरक्षित गर्भपतन गराउने गरेको देखिएको छ ।

तसर्थ सुरक्षित गर्भपतन गराउन कानुनले पनि छुट दिएको हुँदा लुकीचोरी गर्भपतन नगरी ज्यान नै जोखिममा पार्ने काम बन्द गर्नेतर्पm स्वयं महिलाहरूमा नै सचेतना आवश्यक छ ।