खोज

एकातिर सरकारले किसानका लागि रोपाईका लागि आवश्यक मल वितरण गरेको दाबी गरिरहेको छ, अर्कोतिर किसानले मल नै नपाएको गुनासो गरिरहेका छन् । खास गरी कपिलवस्तु र पश्चिम नवलपरासीका किसानले मल विना रोपाई गरेको भन्दै आक्रोश पोखेका छन् । किसानहरूप्रति मलको विषयमा सधैँ छल हुँदै आएको छ ।

सरकारले मल सहज आपूर्ति भइरहेको दाबी गरे पनि मलका लागि दिनभर लाइन बसेर मल नपाएको गुनासो गर्ने किसानको पीडा फरक छ । असारको यो गर्मीमा मलका लागि लाइन बस्नुपर्ने र त्यो पनि अन्तिममा मल सकिएको भन्दै रित्तो हात घर फर्काउने गरिएको किसानको पीडा वास्तवमै दर्दनाक र दुःखद छ । सरकारले हरेक वर्ष मलमा छल गर्दै आएको छ । खास गरी उत्तरी क्षेत्रमा भन्दा दक्षिणी क्षेत्रमा मलको समस्या बढ्दो छ ।

नेपालको मल नपाउँदा किसानले भारतको मल प्रयोग गर्न बाध्य भएका छन् । भारतबाट खुला सीमाको प्रयोग गरी मल आउने गरेको छ । नियन्त्रण हुँदैन । अर्कोतर्फ गुणस्तरहीन मलको कारण जमिन झनै बाँझिने समस्या पनि बढेको छ । हरेक वर्ष रोपाईको सुरुवातसँगै मल पनि जोडिएर आउँछ ।

यो वर्षको जस्तै गत वर्ष पनि किसानले भने जति मल नपाउँदा उत्पादनमा प्रभाव परेको देखिएको थियो । किसानले युरिया मल हाल्ने तयारी गरिरहँदा भने बजारमा मलको अभाव भएको गुनासो बढेको थियो । जनताले दुई महिना अघि नै समयमै मल उपलब्ध गराउन सरकारको ध्यानाकर्षण गराएका थिए ।

तर, सरकारले एक हजार बोरा मल चाहिएको क्षेत्रमा एक सय बोरा मल दिएर सास्ती दिँदै आएको छ । मलमा सरकारले हरेक वर्ष किसानलाई धोका दिने गरेको छ । यो सरकार मात्रै होइन, यसअघिका सरकारको पालामा पनि समस्या यस्तै थियो । जसका कारण अधिकांश किसानले मल बिनै खेती गरेका थिए । तसर्थ जुन सरकार आए पनि किसानका दुःख उही पुरानै छन् । ती सबै अव बिराना बन्दै गएका छन् । समस्या समाधानमा कुनै पनि सरकार गम्भीर नदेखिएको अवस्थाले नेपालको कृषिलाई कहाँ पु¥याउला ? चिन्ता थपिएको छ ।

सङ्घीय सरकार मात्रै होइन, लुम्बिनी प्रदेश सरकारले पनि किसानमाथि छल गर्दै आएको छ । प्रदेश सरकारले रोपाई अगावै मलको व्यवस्था गर्ने घोषणा गरेको थियो तर कुनै पनि किसानले प्रदेश सरकारले उपलब्ध गराउने भनेको मल अहिलेसम्म पाएको अवस्था छैन ।

देश सङ्घीय प्रणालीमा गएको र प्रदेशमा सरकार बने लगत्तै धेरै आशा गरिएको थियो । विडम्बना भनौँ युरिया मलकै अभावले किसानहरू समस्या छन् । नेपालको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा कृषि क्षेत्रले एकतिहाई योगदान पु¥याएको छ । मुलुकको झन्डै दुईतिहाइ श्रमशक्ति पनि कृषिमै निर्भर छन् । यसैले नेपाली अर्थतन्त्रको आधार भनेकै कृषि हो । तर, नेपाललाई कृषिमा पराधिन वनाउने कुत्सित प्रयास जारी छ ।

नेपाल सरकारले समयमा मल उपलब्ध गराउन नसक्दा बर्षेनी कृषि क्षेत्रको उत्पादन घटदै गएको छ । कृषि मन्त्रीले अहिलेपनि प्रशस्त मल मौजदात रहेको दाबी गरिरहेका छन् । अहिले रोपाईको माचो चलेको छ तर कृषि मन्त्रीले भनेको मलको मौजदाता सरकारको धन्सारमा होला, कृषकको खेतमा अझै पुगेको छैन् । सरकारले कृषि क्षेत्रमा लगानीको संभावना देखाएको छ । पछिल्ला दिनमा कृषि क्षेत्रमा लगानीको आकर्षण पनि बढ्दो छ ।

वैदेशिक रोजगारीबाट फर्केर स्वदेशमै रहरलाग्दो व्यवसाय सुरु गरेका प्रशस्त उदाहरण पनि छन् । तर, कृषि गर्न आवश्यक मल नै नपाउनुको पछि ठूलो पीडा छ । किसानका समस्या समाधान गर्ने र कृषि उत्पादन बढाउने सरकारी घोषणा यही तालले पूरा हुने अवस्था छैन् । सङ्घीय र प्रदेश सरकारले बर्षौदेखि किसानमाथि छल गर्दै आएका छन् । अहिलेपनि मलको समस्या समाधान हुने अवस्था देखिएको छैन । यो गम्भीर सवालमा सङ्घीय सरकारले जसरी भएपनि आपूर्तिको व्यवस्था गरोस् ।