चन्द्रौटा, २७ असार ।
“विगत ५ वर्षदेखि माछा पालन गर्दै आएको छु । आफ्नो निजी जग्गामा मात्रै परम्परागत माछा पालन गर्दै आएको थिएँ । अहिले स्थानीय ४६ कट्ठा लिजमा लिई व्यावसायिक माछा पालन गरेका छौँ ।”- विजयनगर गाउँपालिका ७ का कृषक रामनान्द चौधरीले भने । यो व्यवसायमा राम्रो आम्दानी रहेको भए पनि नजिकै रहेको खुल्ला सिमानाकाका कारण कहिलेकाहीँ घाटा हुने गरेको चौधरीको भनाई छ ।“हामीले सोचेका थिएनौँ पानीमै यति धेरै सम्भावना हुन्छ”- उनले भने । केही वर्षअघि आफ्नै खेतको कुनामा माछा पालन सुरु गरेका चौधरी अहिले दर्जनौँ कट्ठा जग्गा लिजमा लिई व्यावसायिक माछा पालनमा जुटिरहेका छन् ।
उनले थपे: “कमाइ राम्रो छ, तर सिमाना खुला भएको कारण चोरीको डर सधैँ हुन्छ ।” प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाबाट उनले गत आर्थिक वर्ष १० लाख अनुदान पाएका थिए । कपिलवस्तुको विजयनगर अब “माछा जोन” का रूपमा चिनिन थालेको छ । स्थानीय ताल तलैया र माटोलाई आधुनिक सोचसँग जोडेर रोजगारी र आत्मनिर्भर तर्फ अघि बढेको छ । गाउँपालिकामा रहेको ताल तलैया, पोखरीलाई व्यवस्थित गर्न प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाबाट आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ मा लाखौँ रुपैयाँ विनियोजन गरी प्रक्रिया अघि बढाइएको छ । यस्तै अर्का वडा नम्बर ६ का जुरपनीयाका शिवकुमार चाईले आत्मनिर्भर हुनका लागि माछा पालनको सुरुवात गरेको बताए ।
प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाबाट १ लाख ५० हजार अनुदान प्राप्त गरी करिब ४ लाख ५० हजार बढीको लगानीमा निजी जग्गामा पोखरी खनाई सुरुवात गरेको उनले बताए । चाई पनि माछा पालनमै आफ्नो भविष्य देखिरहेका छन् । “प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाबाट १ लाख ५० हजार अनुदान पाएको उनी बताउँछन् । झन्डै पाँच लाखको लगानीमा पोखरी खनेर यो कामले गाउँमै केही गर्न सकिन्छ भन्ने आत्मविश्वास दिएको छ ।गाउँपालिकाका अनुसार, भौगोलिक हिसाबले विजयनगरमा रहेका ८४ वटा सरकारी र ३६ वटा निजी गरी १ सय २० वटा ताल तलैया र पोखरीहरूलाई व्यवस्थित गरेर माछा पालनका लागि प्रभावकारी बनाइँदै छ ।
प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाबाट २०८१/०८२ आर्थिक वर्षदेखि हालसम्म करिब लाखौँ रुपैयाँ बजेट छुट्टाइएको छ । गाउँपालिका पशु शाखा प्रमुख प्रहलाद ठाकुरले जोन बनेर गाउँपालिका नै आत्मनिर्भर हुने बताए ।स्थानीय स्रोत साधनको सदुपयोग गरी नागरिकलाई रोजगारीसँगै आम्दानीको पाटोसँग जोड्ने उनले बताए । शाखा प्रमुख ठाकुरले भने ः “यो केवल माछा पालनको कार्यक्रम होइन, यो समृद्ध गाउँ बनाउने अभियान हो । स्थानीय स्रोतको सदुपयोग गरेर गाउँमै आम्दानी र रोजगारी सिर्जना गर्नु हो ।”प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाबाट लगानी गरी कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेको छ ।
युवाहरूमा उत्साह
विजयनगरका धेरै युवाहरू विगतमा रोजगारीका लागि खाडी, मलेसिया, भारतसम्म गएका थिए । अब गाउँमै स्वरोजगारको सम्भावना देख्न थालेका छन् । वडा नम्बर ४ का एक युवाले “अहिले म काठमाडौँमा होटलमा काम गर्छु, तर बुवाले पोखरी खनेर सुरु गर्नुभएको काम देखेर म पनि घर फर्किने साँचेमा छु ।” योजनाको सफल कार्यान्वयनका लागि उपयुक्त प्राविधिक सहयोग, तालको संरक्षण, अनुदानको पारदर्शिता र बजारको पहुँच आवश्यक छ । स्थानीय तहकाले तिनै पक्षलाई व्यवस्थित गर्न प्रारम्भिक योजना बनाइसकेको गाउँपालिकाले जनाएको छ ।
सपना बेच्न होइन, सम्भावना पनि
यता गाउँपालिका अध्यक्ष गोपाल बहादुर थापाले परम्परागत ताल तलैयालाई विकास गरी विकास गरी व्यावसायिक बनाउने हेतुले माछा जोन बनाउने कार्यक्रम लागु गरिएको बताए । “परम्परागत ताल तलैयालाई सम्हालेर व्यवस्थित बनाउँदा गाउँ नै आर्थिक रूपमा सक्षम बन्न सक्छ । योजनाले केवल ताल सफा गर्ने होइन, प्रशिक्षण, बजार सञ्जाल, बीउ, प्रविधि र अनुगमन पनि समेट्छ ।” – अध्यक्ष थापाले भने । उनले थपे – “हामी सपना बेचेका छैनौं, संरचना बनाउँदै सम्भावना देखाइरहेका छौं । तालले अब माछा मात्र होइन, स्थानीय नागरिकको भविष्य पनि जन्माउँछ ।”
२५ मंसिर २०८२, बिहीबार
