खोज

सल्यान, ०९ असार ।

वर्षा लागेसँगै वनजंगल, झाडी र खेतबारी छेउछाउमा विभिन्न किसिमका च्याउहरू उम्रिन थालेका छन् । तर विज्ञहरूले उम्रिएका च्याउमध्ये कैयौँ अत्यन्तै विषालु रहेको र जसको सेवनले गम्भीर बिरामी वा ज्यान समेत जान सक्ने भएकाले सतर्कता अपनाउन आग्रह गरेका छन् ।वनस्पति अनुसन्धान केन्द्र सल्यानले नेपालमा करिब १३०० प्रजातिका च्याउहरू पाइने गरेकोमा तीमध्ये ५० भन्दा बढी प्रजाति विषालु रहेको जनाएको छ । वनस्पति अनुसन्धान केन्द्र सल्यानका प्रमुख डाक्टर मित्र पाठकले भने, “केही प्रजाति त यस्ता छन्, जसको सानो मात्रा सेवनले पनि मानिसको मृत्यु हुन सक्छ ।”

च्याउको गन्ध, स्वाद वा रङ हेरेर मात्र विषालु हो कि होइन भन्ने छुटाउन नसकिने भएकाले शङ्का लागेमा च्याउ नखानु नै सुरक्षित हुने उनको भनाई छ । विषालु च्याउ खाँदा वान्ता, पखाला, पेट दुख्ने, मिर्गौलामा समस्या आउने, चेतना हराउने र मृत्युसमेत हुन सक्ने जोखिम हुने डा. पाठकले बताए । बच्नका लागि सुझाव दिँदै उनले भने, “पहिचान नखुलेको च्याउ नखानुहोस् । असहज लक्षण देखिएमा तुरुन्त स्वास्थ्य संस्थामा सम्पर्क गर्नुहोस् ।”वनस्पति अनुसन्धान केन्द्र सल्यानले जङ्गली च्याउबारे सचेतना फैलाउने अभियान सञ्चालन गरिरहेको जनाएको छ । वर्षा याममा च्याउको उपभोग अत्यधिक हुने भएकाले सावधानी नै मुख्य सुरक्षा रहेको अनुसन्धान केन्द्रले जनाएको छ ।

यी हुन अति विषालु नौ प्रजातिका च्याउ
नेपालमा पाइने घातक विषालु च्याउमध्ये अमेनिटा भाइरोसा पनि एक रहेको वनस्पति अनुसन्धान केन्द्रले जनाएको छ । यो च्याउ प्रायः जङ्गल, झाडी र सिँचाइ भएका सल्लो तथा बाक्लो वन क्षेत्रमा पाइन्छ । यस्तै अमेनिटा कन्सेन्ट्रीका नामको विषालु च्याउ पनि खेत, झाडी र सिँचाइ भएका बाक्लो सल्लो वन क्षेत्रमा देखिने गरेको छ ।

केन्द्रका अनुसार अमेनिटा लङ्गिस्ट्रियाटा, अमेनिटा फालोइडेस र अमेनिटा सबग्लोबोसा पनि खेत, झाडी तथा सिँचाइ भएका वन क्षेत्रमा फैलिएको पाइन्छ । यी सबै च्याउहरू अत्यन्त मिल्दोजुल्दो देखिने तर घातक विष बोकेका हुन्छन् । अमेनिटा भर्ना प्रजाति समेत सल्लो वन र झाडीमा उम्रने विषालु च्याउको सूचीमा पर्छ ।

अमेनिटा समूहबाहेक अन्य केही विषालु च्याउमा ग्यालेरीना मर्जिनाटा रहेको छ । तराईदेखि उच्च पहाडसम्मका स्याउ, सल्लो, खेत र झाडीमा यो च्याउ पाइन्छ । यस्तै माइसिना पुरा नामको च्याउ पनि सिँचाइ भएका खेत, झाडी तथा सल्लो वन क्षेत्रमा फस्टाउँछ । यसै गरी पाक्सिलस इनभोलुटस नामको च्याउ पनि हाल नेपालमा खतरनाक विषालु च्याउको रूपमा चिनिएको छ ।

डा. पाठकका अनुसार यस्ता च्याउहरू सेवन गरेपछि विष शरीरमा फैलिन थालेपछि मिर्गौला र कलेजोमा गम्भीर क्षति पुग्न सक्ने हुँदा स्थिति जटिल बन्न जाने र मानिस बेहोस हुने वा मृत्युसमेत हुनसक्ने खतरा रहन्छ । यसैले च्याउ खाँदा अत्यधिक सतर्क रहनुपर्ने डा. पाठकको सुझाव छ ।