खोज

पाल्पा ।

खेती लगाउने मुख्य समयमा रासायनिक मल पर्याप्त मात्रामा पाउन नसकिएको कृषकहरूको गुनासो आउँदा रासायनिक मलको आधिकारिक बिक्रेता कृषि सामाग्री कम्पनीले मलको समस्या नहुने दाबी गरेको छ । कृषकको माग अनुरूप स्थानीय निकायको माग अनुरूप सहकारी मार्फत युरिया, डिएपी र पोटास मल वितरण भएको कृषि सामाग्री कम्पनीका निमित्त शाखा प्रबन्धक सन्त बहादुर नेपालीले बताए । कृषकले अत्यधिक मात्रामा माग गर्ने भनेको युरिया मल हो । धान रोपाई गर्दा मलको समस्या हुँदैन । कृषकको माग अनुरूप प्रदेशले यस जिल्लालाई दिने भनेको २ हजार मेट्रिक टन हो । त्यसले किसानलाई समस्या हुँदैन उनले भने ।

पहिले पहिले रासायनिक मलको विकल्पमा हरियो मल, गोठे मलको प्रयोग हुन्थ्यो ।तर पछिल्लो समयमा पशुपालन गर्ने किसानको सङ्ख्या घट्दै जानु, ग्रामीण बस्ती भन्दा सहरी क्षेत्रमा बसोबास गर्नेको सङ्ख्या बढे सँगै रासायनिक मलको प्रयोग बढेको हो ।
कृषकहरूले रासायनिक मलको प्रयोगलाई बढाउँदै जाँदा खेती योग्य जमिनमा उर्वराशक्ति कमजोर बन्दै गएको स्वयम् किसानहरू बत्ताउँछन् । घरेलु मलको प्रयोग घट्न लागेपछि समयानुसार माटोको उपचार गर्नुपर्ने थियो । त्यस तर्फ स्थानीय सरकारको ध्यान नपुग्दा माटोको अवस्था नाजुक बनेको किसानहरू बत्ताउँछन् ।

सङ्घीय संरचना निमार्ण भएपछि वितरण प्रक्रिया परिवर्तन भएको छ । सहकारी मार्फत वितरण हुने रासायनिक मल स्थानीय सरकारको उपप्रमुख वा उपाध्यक्षको  संयोजकत्वमा गठित समितिले सहकारीलाई सिफारिसको आधारमा वितरण हुने गरेको छ । हाल जिल्लामा ६८ वटा सहकारीले मल वितरण गर्दै आएका छन् ।

रासायनिक मलको बिक्री गर्ने कृषि सामाग्री कम्पनीले कृषि चुनको पनि बिक्री गर्ने भए पनि रासायनिक मलको तुलनामा कृषि चुनको प्रयोग शून्य नै भएको कम्पनीले जनाएको छ । “यसको प्रयोग गर्ने सवालमा किसानले नै महत्त्व नबुझेको हो । यस विषयमा स्थानीय तहमा कार्यरत कृषि प्राविधिकले नै बुझेका छैनन् । कृषकले कसरी प्रयोग गर्ने ।” कृषिविद् हुमनाथ अर्याल बत्ताउँछन् ।

गत आर्थिक वर्षमा प्रदेश सरकारले दिएको लक्ष्य अनुरूप १ हजार १८६ मेट्रिक टन युरिया, ६ सय टन डिएपि र ९७ मेट्रिक टन पोटास मलको खपत भएको थियो । कृषि सामाग्रीको बिक्री बितरण अभिलेख अनुसार आर्थिक वर्ष ०७९र०८० को अवधिमा ४४९ मेट्रिक टन युरिया, २७६ मेट्रिक टन डिएपि र ५० मेट्रिक टन पोटास खपत भएको थियो । त्यस्तै आर्थिक वर्ष ०७८र०७९ मा १ हजार ४१२ मेट्रिक टन युरिया, ५५५ टन डिएपि र ८७ मेट्रिक टन पोटास मल खपत भएको थियो ।

प्रदेश सरकारले यस आर्थिक वर्षमा पनि २ हजार मेट्रिक टन युरिया बिक्रीको लक्ष्य दिएकोमा हालसम्म १ हजार २९१ मेट्रिक टन युरिया, ६३७ मेट्रिक टन डिएपि र ९२ मेट्रिक टन पोटास मल बिक्री भएको छ । मल कृषकको मागको आधारमा पटक पटक गरी भित्रिरहेको कृषि सामाग्री कम्पनीले जनाएको छ । यस वर्ष विगतका वर्षमा भन्दा हप्ता दिन ढिलोगरि मल आउँदा मल पाईदैन की भन्ने त्रास बढेकोले आवश्यकता भन्दा बढी भण्डारण गर्ने परिपाटी छ ।