खोज

नवलपरासी, ०२ असार । 

सबैका लागि स्वास्थ्य सेवा सुनिश्चित गर्ने उद्देश्यले सरकारद्वारा लागु गरिएको स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम अन्तर्गत पृथ्वी चन्द्र अस्पतालले बेलामै रकम भुक्तानी नपाउँदा समस्या झेल्न परेको जनाएको छ । अस्पतालले आफ्नो आन्तरिक आयबाट औषधी उपचार गर्ने तर बेलामा बिमाले भुक्तानी नगरिदिँदा पुँजी फसेर अन्य सेवालाई प्रभावित गर्दा समस्या झेल्न परेको हो ।

अस्पतालका लेखा प्रमुख लल्लन कुर्मीका अनुसार तिन करोड भन्दा बढी रकम बिमाबाट अस्पतालले पाउनु पर्ने बताए । पटक पटक ताकेता गर्दा पनि रकम भुक्तानीमा ढिलाइ भएछ, उनले भने, तर अस्पतालमा आउने बिरामीलाई सेवा रोक्न मिल्दैन,जहाँबाट भए पनि जोहो गरेर बिरामीलाई बिमा सेवा बापत पाउने स्वास्थ्य सेवा दिनै पर्छ । यदि बेलामै बिमा रकम भुक्तानी हुँदै जान्थ्यो भने अस्पतालका अन्य सेवा रकम अभावले प्रभावित छन्, ती सेवाहरू पनि सुचारु गराउन सहज हुने थियो । उनका अनुसार अस्पतालले विभिन्न निकायसँग भुक्तानी दिइनु पर्ने दुई करोड बढी रकम बक्यौता देखिन्छ,तर बिमाबाट तिल करोड रकम पाउनु पर्ने पनि छ ।

यदि तिन करोड रकम भुक्तानी हुन्थ्यो भन्ने एक करोड रकम अस्पतालको रकम बचत हुन्थ्यो । त्यही रकमले अस्पतालमा सञ्चालन हुने आँखाको अप्रेसनका लागि मेसिन र उपकरण खरिद गरी अप्रेसन सेवा सुरु हुन्थ्यो । मेसिन र उपकरण नहुँदा चिकित्सक अस्पतालमा सामान्य सेवा दिँदै बसेका छन् । बिमा गरेका बिरामीले त्यही बिमाबाट निःशुल्क आँखाको अप्रेसन पनि गराउन पाउँथेँ, सेवा विस्तार हुन्थ्यो, तर दुर्भाग्य सेवा दिन सकिएको छैन ।

सधैँ कुनै कुनै समस्या आउँदा बिमा प्रति आकर्षण कम हुँदै गई रहेकै बेला अहिले सर्वर डाउन जस्ता समस्या देखिन थालेको हो ।  विमाले यहीँ असार भित्र वर्ष भरिको केही डाटा मिसिँग भएकोले पुनः डाटा प्रविष्टको लागि म्याद थपेको छ । अहिले पुनः डाटा प्रविष्टि गर्दा कर्मचारीलाई भ्याई न भ्याई छ । खर्च भई सकेको बिमा रकमका लागि आवश्यक सबै डाटा प्रविष्ट सचेत भएर गर्नु पर्ने र त्यसका लागि जिम्मेवार कर्मचारीले गर्नु पर्ने अस्पतालका अध्यक्ष जगदिश चौधरीले बताएका थिए । सामाजिक स्वास्थ्य बिमाको माध्यमबाट सबैका लागि स्वास्थ्य सेवा सुनिश्चित गर्ने उद्देश्यले नेपाल सरकारले आर्थिक वर्ष २०७२/०७३ साल देखी स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम सञ्चालनमा ल्याएको थियो ।

स्वास्थ्य सेवा उपयोगको क्रममा अनियोजित रूपमा भई रहेको व्यक्तिगत खर्चलाई व्यवस्थित गर्दै उपलब्ध स्रोतको प्रभावकारी व्यवस्थापन गर्न मद्दत मिल्ने र सो कार्यक्रमले स्वास्थ्यमा सर्व व्यापी पहुँच बनाउने लक्ष्य लिइएको थियो । नेपाललाई सशक्त बननउदै सन २०३० असार मसान्तसम्म दिगो बिमा गरेर बिमा अन्तरगतका सेवा प्रवाह गर्ने स्वास्थ्य संस्थामा कार्यरत चिकित्सकले बिमा मापदण्ड अनुसार औषधी लेख्नुको सट्टा विभिन्न प्रलोभनमा परेर पोषण युक्त खाद्य सामग्रीको प्रिस्कृप्सन लेख्दा ती संस्थामा नपाउने र बाहिरका मेडिकलहरूमा किन्नु पर्ने हुँदा उक्त बिरामीहरूले पनि बिमा गरेको भए पनि औषधी बाहिर किन्न परेको गुनासो गर्ने गरेका छन् ।

जबकि त्यो औषधी हुँदैन,(फुड सप्लिमेन्ट्र ) खाद्यपूरक सामग्री हुन्छ । तर बिरामीले त्यसलाई पनि औषधी नै बुझेको हुन्छ ।ती खाद्यपूरक सामग्रीलाई नै बाहिरका मेडिकलहरूले महँगो मूल्य तिराएर बेच्दा जनमानसमा महँगो औषधी चिकित्सकले लेख्ने त्यो पनि अस्पतालका फार्मेसीमा नफाइने हुँदा बाहिर किन्न परेको अवस्था देखाउँछ । त्यस्ता क्रियाकलापले पनि बिमा प्रति नकारात्मक असर पर्ने गरेको छ । उक्त बिमा गर्ने व्यक्ति नागरिकलाई भेटाउन सहज नहुनुले पनि बिमा प्रति नकारात्मकता बढी देखिएका छन् ।

बिमा लागु भएको दशक पुग्न लाग्दा पनि जिल्ला भित्रका एक तिहाइ नागरिकले मात्र बिमा गरेको तथ्याङ्क जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयले प्रकाशन गरेको प्रतिवेदनले देखाउँछ ।नवलपरासीमा पृथ्वीचन्द्र जिल्ला अस्पताल सहित चिसापानी अस्पताल बर्दघाट,जगन्नाथपुर प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र प्रतापपुर र पाल्हीनन्दन आधारभूत अस्पतालले स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम आर्थिक वर्ष २०७७ फागुन महिना देखी लागु भई सेवा प्रारम्भ गरेका थिए । सामाजिक स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमसँग २०८० असार मसान्तसम्म उल्लेखित संस्थाहरू आबद्ध भएको कुरा स्वास्थ्य कार्यालयको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ सम्ममा स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमको मुख्य सूचकहरूको अवस्था अनुसार हालसम्म ४९ हजार ७ सय २८ जनाले बिमा गरेकोमा ३७ हजार ३ सय ३ जना सामान्य,११ हजार ६ सय ७७ जना ज्येष्ठ नागरिक,१ सय ८७ जना एचआईभि सङ्क्रमित,३ जना एमडिआर टिबी,१८ जना कुष्ठ रोगी, २ सय २२ जना महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका र ३ सय १२ जना पूर्ण अपाङ्गता भएका व्यक्ति रहेका रहेका छन् । उनीहरूबाट जम्मा ५ करोड ७ लाख ४५ हजार ७ सय ५० रुपियाँ प्रिमियम सङ्कलन भएको थियो ।

बिमा कार्यक्रमका प्रमुख समस्यामा नवीकरण गर्ने सेवाग्राहीको सङ्ख्या कम हुनु र दतौ सहयोगीको निष्क्रियता बढ्नु कार्यालयले उल्लेख गरेको छ । समाधानका उपायमा गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवाको सुनिश्चितता हुनु पर्ने र प्रोत्साहन गर्ने खालका कार्यक्रमहरू ल्याउनुपर्ने साथै यसका लागि प्रमुख जिम्मेवार दर्ता सहयोगी संस्था तथा सेवा प्रदायक संस्थाहरू र राष्ट्रिय बिमा बोर्ड तथा स्थानीय सरकारहरू जिम्मेवार हुनुपर्ने कुरा पनि स्वास्थ्य कार्यालयले औँल्याएको छ । जिल्लाको कुल जनसङ्ख्या ३ लाख ८४ हजार ८ सय ६८ भए पनि बिमा सेवा ५० हजार पनि नपुग्नुको कारण बिमा प्रति जनताको आकर्षण बढाउन नसक्नु नै तथ्याङ्कले देखाएको छ ।