खोज

बैशाख महिनालाई खोपको महिनाको रूपमा मनाउदै आईरहेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले यही बैशाख ३१ गते खोप लगाउन छुटेका ५ बर्ष मुनिका सबै बालबालिकाहरूका लागि बृहत खोज र खोप अभियान २०८२ संचालन गर्न लागेको छ । मन्त्रालयले बैशाखलाई पूर्ण खोप सुनिश्चित र प्रमाणीकरण महिनाका रूपमा मनाउने उद्देश्यले खोप अभियान २०८२ संचालन गर्न लागेको हो । खोप लगाउन छुटेका सबै बालबालिकालाई खोप लगाई नेपाल पूर्ण खोप रहेको सुनिश्चित गर्नको लागि यही २०८२ बैशाख ३१ गते देशभरका सबै बालबालिकालाई सबै सरकारी स्वास्थ्य संस्थाबाट १५ महिना भित्रमा लगाउनु पर्ने नियमित खोपमा छुटेका ५ बर्ष मुनिका सबै बालबालिकालाई नियमित खोप दिने अभियान भएकाले बैशाख महिनालाई खोपको महिनाको रूपमा परिभाषित गरिएको छ ।

नेपाल सरकार स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय स्वास्थ्य सेवा बिभाग अन्तरगत रहेका सम्पूर्ण खोप कार्यक्रम संचालन भएका सुचिकृत स्वास्थ्य संस्थाहरूमा निशुल्क रूपमा राष्ट्रिय खोप तालिका अनुसार जन्मेदेखि दुईबर्ष भित्रका बालबालिकाहरूलाई बिभिन्न घातक रोगहरूको बिरुद्धमा खोपहरू उपलब्ध भएको कुरा सर्वविदितै छ । यस्ता घातक रोगहरूबाट भविष्यका कर्णधारको रूपमा रहेका बालबालिकाहरूलाई पूर्णरूपमा बचाउनको लागि हरेक बाबाआमा, दाजुभाई, दिदीबहिनी र सम्पूर्ण स्वास्थ्यका सरोकारवालाहरूको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको हुन्छ । यी घातक रोगहरूबाट बचाउन हरेक परिवारले आफ्ना बालबालिकाहरूलाई जन्मपश्चात १५ महिनाको उमेर पूरा हुँदासम्म अर्थात दुई बर्षभित्र स्वास्थ्य संस्थामा रहेका स्वास्थ्यकर्मीहरूसंग बच्चालाई भेट गरी खोप लगाई आफ्ना बच्चालाई घातक रोगबाट बचाउनु अत्यन्तै जरुरी र महत्वपूर्ण कार्य मानिन्छ । भनिन्छ नि “रोग लाग्नु भन्दा रोगको बाटो छेक्नु नै बेस” ।

ठिक त्यसैको उपजलाई मानेर यो कार्यलाई निकै महत्वको साथ हेरिएको छ । त्यसकारणले गर्दा हरेक स्वास्थ्य संस्थाहरूबाट संचालित यो महत्वपूर्ण कार्यक्रमलाई निकै सम्बेदनशील र अनिवार्य प्रयोगमा ल्याउनुपर्ने कार्यक्रमको रूपमा हेरिने गरिन्छ । त्यसैले गर्दा यो खोप कार्यक्रमलाई पी वान कार्यक्रम अर्थात कार्यक्रमको पनि महत्वपूर्ण कार्यक्रम भनिएको छ । हरेक बर्ष बैशाख महिनालाई नियमित रूपमा खोप कार्यक्रममा छुट भएका बालबालिकाहरूलाई सम्पूर्ण स्वास्थ्यकर्मीहरूले आ– आफ्ना सेवा क्षेत्रभित्रका बालबालिकाहरूलाई सेवा क्षेत्रका गाउँहरूमा घरधुरी सर्बेक्षण गरी खोपको दिगोपनाको निरन्तरता दिने र कतैबाट छुटेकाहरूलाई पुनः खोप केन्द्रमा बोलाई खोप लगाईदिने, पूर्ण खोप निश्चित गर्ने र खोपको दिगोपनालाई सुनिश्चित गर्ने कार्य हरेक बर्षको बैशाख महिनामा निरन्तर गरिने हुनाले बैशाख महिनालाई खोपको महिना भनिएको हो । याद गरौं जबसम्म सबै बालबालिकाले खोप लगाउँदैनन् तबसम्म कोही पनि सुरक्षित हुदैनन् । खोप लगाउन छुटेका ५ बर्ष मुनिका सबै बालबालिकाका लागि २०८२ बैशाख ३१ गतेको बृहत खोज र खोप अभियान सफल बनाउन आ–आफ्नो स्थानबाट लागि परौं ।
खोपको महत्व:
खोप निःशुल्क पाईन्छ, खोप सुरक्षित छ, खोपले जीवन रक्षा गर्दछ । खोप ठूलो जनसमूहलाई सुरक्षित गर्ने माध्यम र साधन हो । प्रत्येक पाँचजना बालबालिकाको मृत्युमध्ये एकजनालाई खोपबाट बचाउन सकिन्छ । खोपले जीवन बचाउँछ । खोप सबैभन्दा राम्रो खरिद हो । जनताको लागी फ्रि अधिकार हो भने रोग लाग्ने दर, अपाङ्ग हुने दर र मृत्यु हुने दर घटाउने खोप कार्यक्रमको लक्ष्य हो । एकजना बच्चालाई सम्पूर्ण खर्च बेहोरेर हेर्ने हो भने सम्पूर्ण खोप पूरा गर्नको लागि तिसहजार रूपैंया खर्च लाग्ने भनिएको छ । त्यसकारणले पनि नेपाल सरकारले बच्चाको लागि निशुल्क रूपमा बितरण गर्दै आएको खोप कार्यलाई निकै महत्वका साथ हेरि सम्पूर्ण अभिभावकले आफ्ना बालबालिकालाई खोप लगाई बालबालिकाहरूलाई घातक रोगबाट बचाउनु अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ ।

नेपाल सरकारले निशुल्क रूपमा बालबालिकाहरूका लागि संचालनमा ल्याएको यो खोप कार्यक्रमबाट प्राप्त हुने खोपहरूलाई बाहिरी रूपमा किनेर प्रयोमा ल्याउनको लागी हामी नेपालीहरूको बहस भन्दा अलि टाढाको बिषय भएको अर्थात हाम्रो क्षमताले भेट्न नसक्ने हुनाले आफ्ना बालबालिकाहरूलाई यस्ता चौधवटा घातक रोगहरूबाट बचाउन, बालबालिकाहरूलाई लुलो लङ्गडो, लठेब्रो, सुस्तमनस्थिति र बिक्षिप्त क्षमताबाट जोगाउन तथा बच्चाको शारीरिक, मानसिक, सामाजिक र सम्बेगात्मक बिकासमा पछी गएर कुनै असर नपरोस भन्नका लागि यी महत्वपूर्ण र निःशुल्क रूपमा प्रगोगमा आएका नियमितरूपमा हरेक महिना संचालनमा ल्याईएका खोपहरूलाई आफ्नो पायक पर्ने नजिकको स्वास्थ्य संस्था वा खोप केन्द्रमा आफ्ना बालबालिकाहरूलाई लगेर अनिबार्य खोप लगाऔं । भविष्यका कर्णधारको रूपमा रहेका बालबालिकाहरूको स्वास्थ्यलाई बचाऔं । आफ्ना बालबालिकाहरूको भविष्य उज्वल बनाऔं । जानेर वा नजानेर कुनैपनि अभिभावकले बालबालिकाको खोप लगाउन पाउनुपर्ने नैर्सगिक अधिकारबाट बञ्चित नगरौं । हरेक बर्ष अभियानकै रूपमा चल्ने बैशाख महिना खोपको महिना भन्ने अभियानलाई सफल पारौं ।
नियमित खोपहरू:
जन्मने बित्तिकै बिसिजी खोपः क्षयरोग का बिरुद्वमा । ६ हप्तामा रोटा (पहिलो मात्रा), पोलियो (पहिलो मात्रा), पिसिभी (पहिलोमात्रा), डिपिटी.हेप बी.हिब (पहिलो मात्रा): रोटा भाईरसबाट हुने झाडापखाला, पोलियो, निमोनिया (निमोकोकल रोगहरू), भ्यागुते रोग, लहरेखोकी, धनुष्टंकार, हेपाटाईटिस बि, हेमोफिलस इन्फ्लुएन्जा बी का बिरुद्धमा ।
दश हप्तामाः रोटा (दोस्रो मात्रा), पोलियो (दोस्रो मात्रा), पिसिभि (दोस्रो मात्रा), डिपिटी हेप बी हिब (दोस्रो मात्रा), रोटा भाईरसबाट हुने झाडापखाला, पोलियो निमोनिया (निमोकोकल रोगहरू), भ्यागुते रोग, लहरेखोकी, धनुष्टंकार, हेपाटाईटिस बि, हेमोफिलस इन्फ्लुएन्जा बी का बिरुद्धमा ।
चौध हप्तामाः पोलियो (तेस्रो मात्रा) , एफ आई पिभी (पहीलो मात्रा), डिपिटी हेप बी हिब (तेस्रो मात्रा)ः पोलियो, भ्यागुते रोग, लहरेखोकी, धनुष्टंकार, हेपाटाईटिस बि, हेमोफिलस इन्फ्लुएन्जा बी का बिरुद्धमा ।
नौ महिनामाः पि सि भी (तेस्रो मात्रा) । एफआाईपिभी (दोस्रो मात्रा), दादुरा.रुबेला (पहिलो मात्रा¬) ः निमोनिया (निमोकोकल रोगहरू) पोलियोका रोगहरू, दादुराका बिरुद्धमा ।
बाह्रौ महिनामाः जापानिज इन्सेफ्लाईटिस (एकमात्रा): जापानिज इन्सेफ्लाईटिसका बिरुद्धमा ।
पन्ध्रौं महिनामाः दादुरा रुबेला (दोस्रो मात्रा), टाइफाइड (पहिलो मात्रा): दादुरा र रुबेला रोगको बिरुद्धमा साथै टाइफाईड रोगका बिरुद्धमा दिईन्छ ।
कक्षा ६ मा पढ्रने छात्रा/बिद्यालय नजाने १० बर्षकी किशोरीः एच पि भी खोप –एक मात्रा), पाठेघरको मुखको क्यान्सर बिरुद्धमा (आर्थीक बर्ष ०८२/०८३ देखि नियमित खोपमा संचालित रहने) । यसरी नेपाल सरकारबाट निशुल्क रूपमा बितरण गरिएका यी महत्वपूर्ण खोपहरूलाई प्रत्येक बालबालिकाका अभिभावक, स्वास्थ्यका सम्पुर्ण सरोकारवालाहरू, राज्यका तिनै तहका जनप्रतिनिधि, स्वास्थ्यकर्मी, संचारकर्मी, प्रशासन लगायत सबैको आ– आफ्नो तहबाट सहयोग र सहकार्यता रहेमामात्रै राज्यको यो महत्वपूर्ण कार्यको सार्थकता रहन्छ । आ– आफ्नो पायक पर्ने स्वास्थ्य संस्थामा आफ्नो बच्चाले खोप प्राप्त गर्ने समय अवधिमा अनिवार्य रूपमा गएर आ– आफ्ना बालबालिकाहरूलाई यस्ता प्राणघातक डरलाग्दा रोगहरूबाट बचाउनु हरेक बाबा आमा र सरोकारवाला सम्पूर्ण नागरिकको कर्तब्य मानिन्छ । त्यसैले सबैले मिलेर यो अभियान सफल पारौं र आ– आफ्ना बालबालिकालाई घातक रोगबाट बचाऔं ।