खोज

गुल्मी, ०१ वैशाख ।

गुल्मीका कृषकहरू यतिबेला उखुको रसलाई प्रशोधन गरी गुड र खुदो उत्पादन गर्न व्यस्त बनेका छन् । सुख्खा एवं पाखो बारीमा लगाएको उखुले राम्रो उत्पादन दिन थालेपछि यहाँका कृषकहरू यतिबेला उखु पेल्नमा व्यस्त छन् ।

उखुको रसबाट बनेको गुड र खुदो बिक्रीबाट राम्रो आम्दानी प्राप्त गर्न थालेपछि गुल्मीका कृषकहरूले उखुको रसको विविधिकरण गर्न थालेका छन । यहाँका कृषकहरूले आजभोली उँखुको रसबाट खुदो र गुड बनाउन बिहानदेखि राती अबेरसम्म पनि भ्याई नभ्याई छ ।

जिल्लामा उँखुको पकेट क्षेत्रको रूपमा रहेका बलेटक्सार, थानपति, थोर्गा, हर्दिनेटा, दिगाम र हु“गाका किसानले उँखुको व्यावसायिक खेती गर्दै आइरहेका छन । उखुको रसबाट बनेको खुदो र गुड बिक्री गरेर यहाँका किसानहरूले बार्षिक दश लाख रूपैंयासम्म आम्दानी गर्दै आएका छन् । गुल्मीमा उत्पादित खुदो र गुड उपहारका रूपमा स्थानीय बजारदेखि बुटवल, पोखरा, काठमाडौं लगायत कोशेलीको रूपमा नेपाल बाहिरसम्म पुग्ने गर्दछ ।

देशका विभिन्न ठाउँहरूमा आयोजना हुने विभिन्न कार्यक्रम र मेला महोत्सवमा थोर्गाको खुदो र गुड भनेपछि ब्राण्डनै बनिसकेको छ । उपभोक्ताहरूले खोजीखोजी लैजाने गर्दछन् । खुदो र गुड बनाउनका लागि किसानले उँखु काटेर सफा गर्ने र त्यसलाई फलामबाट बनेको मेसिनको माध्यमबाट पेलेर रस निकाल्ने गरिन्छ ।

उँखुबाट निस्केको रसलाई प्रशोधन गरेर आगोमा पकाएपछि खुदो तयार गरिन्छ । खुदो तयार गरेपछि तयार भएको खुदोलाई पुनः स–साना भा“डामा राखेर पुनः पकाई बाक्लो बनाईन्छ । बाक्लो रसमा मसला र विभिन्न स्वादजन्य सामग्रि तयार पारेपछि त्यसलाई ससाना कटौरामा खन्याएर गुड तयार गरिन्छ ।

थोर्गामा बर्षौदेखि खुदो तथा गुड उत्पादन गर्दै आउनु भएका चोलानाथ ज्ञवालीले यतिवेला उखुको खुदो र गुड बिक्री गरेर वार्षिक सात लाख भन्दा बढी आम्दानी गर्दै आएका छन । ‘खुदो र गुड उपहारको रूपमा छिमेकी जिल्लादेखि बिदेशसम्म पुग्ने गरेको छ’, गुल्मीको थोर्गेली खुदो र गुड भनेपछि नेपालका धेरै जिल्लामा ब्राण्ड नै बनिसकेको छ,’ ज्ञवालीले भने ।

गुड विभिन्न स्वादमा बनाईन्छ । जस अन्र्तगत सादा गुड, मसलेदार, फसफसे, चकलेटी र हाडे । गुड बनाउनका लागि खुदो पकाएर बाक्लो बनाई स–साना भा“डामा राखेर तयार गरिन्छ । बदाम, नरिवल, सोंफ लगायतका मसला राखेर तयार पारिएको गुडलाई मसलेदार गुड भनिन्छ । यसको अन्य गुडको तुलनामा बजारमा माग पनि बढी हुन्छ । बालबालिकादेखि किशोर किशोरीले मुखमा राखेर चपाईराख्नका लागि हाडे गुड राम्रो मानिन्छ ।

जिल्लामा सादा गुडको मूल्य प्रति किलो दुइ सय ८० रूपैंया छ भने मसलेदार गुडको मूल्य तीन सय रूपैंया रहेकोे थानपति स्थित थोर्गेली गु“ड उद्योगका सञ्चालक इन्दुबर ज्ञवालीले बताए । त्यस्तै खुदोको मूल्य प्रति लिटर २ सय २० रूपैंया रहेको छ । थानपतिका इन्दुबर ज्ञवालीले थोर्गेली अर्गानिक गुड उद्योग खोलेर खुदो र गुड मात्र उत्पादन गर्दै आउनु भएको छ ।

ज्ञवालीले खुदो र गुड बिक्रि गरेर बार्षिक दश लाख रूपैंयाँसम्म आम्दानी गर्ने गरेको बताए । ‘घरमै सामान्य भाडाको प्रयोगबाट गुड बनाउन सकिने भएकाले यसको स्वाद पनि मिठो हुन्छ, त्यसैले उपभोक्ताहरू घरमै आएर खोजीखोजी लैजाने गर्छन, आजकल मलाई गुड बनाउन भ्याईनभ्याई छ, ज्ञवालीले भने । ज्ञवालीले जग्गा भाडामा लिएर ३२ रोपनी जग्गामा व्यावसायीक उँखु खेती गर्दै आएका छन ।

रुरुक्षेत्र गाउँपालिकाले पनि उखु किसानहरूका लागि उखुको वीउमा अनुदान उपलब्ध गराउँदै आएको छ । किसानहरूलाई व्यावसायिक बनाउनका लागि पालिकाले आधुनिक मेशिन स्थापना गरि गुणस्तरी रूपमा खुदो र गुड उत्पादन गर्न शुरु गरेको रुरुक्षेत्र गाउँपालिका अध्यक्ष यदु ज्ञवालीले बताए । उनले कृषकहरूको बारीसम्म पुग्नका लागि पालिकाले कृषि सडक निर्माण गरिदिने प्रकृया समेत शुरु गरिसकेको जानकारी दिए । पालिकाले गुडलाई प्याकेजिङ् र ल्याबलिङ् गर्नका लागि आवश्यक तयारी गरेको पालिका अध्यक्ष ज्ञवालीले बताएका छन ।

पालिकाले सहकारी संस्था मार्फत करिब एक करोड लागानीमा थोर्गामा थोर्गेली गुड उद्योग सञ्चालनमा ल्याएको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत लक्ष्मण पाण्डेले बताए । पाण्डेका अनुसार थोर्गाको खुदो र गुडलाई पुर्ण रूपमा अर्गानिक बनाउनका लागि पालिकाले कृषकहरूलाई आवश्यक सहयोग गर्दै आएको छ ।

कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीका प्रमुख नरेश धितालका अनुसार जिल्लाको खेती योग्य जमिन मध्ये एक सय ७२ हेक्टर क्षेत्रफलमा व्यवसायिक रूपमा उँखु खेती गरिदै आएको छ । उक्त क्षेत्रफलमा वार्षिक पाँच करोड मूल्य बरावरको उखु उत्पादन हुने गर्दछ । जिल्लाको रुरुक्षेत्र र छत्रकोट गाउँपालिकामा यतिबेला चार सय ५० घरधुरीका किसानहरू व्यावसायिक रूपमा उखु खेतीमा लागेका छन । जिल्लामा खुदो र गुड बिक्रीबाट वार्षिक दुइ करोड रूपैंया भन्दा बढीको कारोवार हुने गर्दछ ।