खोज

अन्तर्राष्ट्रिय विकास र शान्तिका लागि खेलकुद दिवस आज मनाईदैछ । संयुक्त राष्ट्रसंघको साधारण सभाले सन् २०१३ देखि यो दिवस मनाउने निर्णय गरेपछि हरेक बर्ष नेपालमा पनि विविध कार्यक्रम गरि यो दिवस मनाउने गरिएको हो । निश्चितरूपमा खेलकुदले शान्तिको सन्देश दिन्छ । खेलकुदकै माध्यमबाट विश्वभर शान्ति र बिकासको क्षेत्रमा धेरै काम भएका छन् । खेलले जीवन र जगतलाई जोडेको छ । खेलकुदकै मार्फत विश्वका ठूला राष्ट्रवीचको विद्वेष र मनोमालिन्य मित्रतामा परिणत भएको थुप्रै उदाहरण छन् । त्यही भएरपनि संयुक्त राष्ट्रसंघले खेलकुद दिवस मनाउने औपचारिकता सुरु गरेको हो । समाज परिवर्तनमा खेल क्षेत्रले ठूलो महत्व राख्छ । खेलकै माध्यमबाट अन्तर्राष्ट्रिय विकास र शान्ति प्रवद्र्धनमा टेवा पुग्दै आएको छ । नेपालमा हुने अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुदले खेल क्षेत्रको प्रवद्र्धनमात्रै गर्दैन, नेपालको नाम विश्वमाझ फैलाउन, नेपालको इज्जत र शान बढाउन समेत मद्दत पु¥याउँदै आएको छ । तसर्थ खेलको विकास भनेको देशको विकास हो, अन्तर्राष्ट्रिय विकास हो । खेलले शान्ति कायम गराउन समेत उत्तिकै महत्वपूर्ण योगदान पु¥याएको छ । उदाहरणकै लागि भारत र पाकिस्तानबीच पानी बाराबारको स्थिति हुँदा र दुई देशबीच अत्यन्त तनावपूर्ण अवस्था हुँदा खेलले जोड्ने गरेको छ । खेलकै माध्यमबाट दुई देशबीच मित्रवत सम्बन्ध विस्तार हुँदै आएको छ । तसर्थ खेलले केवल खेलाडी खेलाडीबीच सम्वन्ध बढाउँदैन, त्यसका माध्यमबाट मित्रता प्रवद्र्धन गर्दछ । स्वास्थ्यका लागि पनि खेलकुद क्षेत्रको ठूलो भूमिका छ । स्वस्थ्य हुन खेल अर्थात ब्यायाम जरुरी छ । खेलबाट समाजको जीवनलाई पनि जोड्न मद्दत पुग्छ । खेलको विशेषता हो ‘नियम र अनुशासन’ । यो खेलकुदको क्षेत्रमा मात्रै लागू हुँदैन । जीवनलाई एउटा स्पष्ट दिशामा अघि बढाउन पनि खेलकुद सार्थक गन्तब्य बन्न सक्छ । विडम्वना भनौं नेपालमा अझैपनि खेलकुद भन्ने वित्तिकै वेवास्ता गरिने गरिएको धेरै उदाहरण छन् । नेपालको खेलकुदले व्यावसायिक रूपमा सफलता पाउन अझैपनि सकिरहेको छैन । तिनवटै तहका सरकारले खेल क्षेत्रको विकासमा खासै ध्यान दिएका छैनन् ।

अर्को बिडम्वना के छ भने नेपालमा भएका खेल पूर्वाधारसमेत उचित संरक्षणको अभावमा दयनीय अवस्थामा पुगेका छन् । अहिले खेलाडी उत्पादन, खेल मैदानको पूर्वाधार निर्माण, खेलाडी प्रोत्साहन र खेल प्रतियोगिता आयोजनामा धेरै कमी भएको छ । नयाँ खेलाडी उत्पादन र प्रोत्साहनको खाँचो छ । खेल प्रतियोगिता सञ्चालनमा राज्यको भन्दा नीजि क्षेत्र धेरै अगाडि देखिएको छ । क्लवहरूले खेलकुदको गौरब धानिरहेका छन । नेपालमा पर्याप्त अवसर नहुँदा खेलाडीहरू विदेश पलायन हुन बाध्य भैरहेका छन । सरकारले खेलाडीलाई नेपालमै रोजगारीको अवसर दिन नसक्नु बिडम्वना कै बिषय हो । पछिल्लोसमय नेपालमा खेलकुद क्षेत्रमा केही आशातीत काम भएका छन् । नेपालको क्रिकेट र फुटवलले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमै नेपालको साख जोगाउने प्रयास गरेको छ । क्रिकेट र फुटवलमा पनि युवा खेलाडीले उत्साह भरेका छन् । महिला खेलाडीहरूको संख्या पनि बढिरहेको छ । जिल्ला जिल्लामा खेलकुदका गतिविधि बढ्दै गएका छन् । प्रतियोगिताको संख्यामा पनि बृद्धि भएको छ । अव अझै यसमा राज्यको सहयोग र प्रोत्साहनको खाँचो छ । अहिले खेल क्षेत्रमा चहलपहल त छ तर खेलाडीलाई उचत प्रोत्साहन नभएकै कारण खेलाडीहरू बिदेश पलायन हुन बाध्य भैरहेका छन् । सरकारले सवैभन्दा पहिले खेलाडी विदेश पलायन रोक्ने काम गर्नुपर्दछ । खेलाडीलाई प्रोत्साहन गर्नेतर्फ जोड दिनु जरुरी छ । शान्तिका लागि खेलकुद दिवस मनाउँदै गर्दा खेल क्षेत्रले नयाँ संभावना बोकेको छ । त्यसलाई मर्न दिने काम कहीँ कतैबाट हुनुहुँदैन । यो बिषयमा राज्यको ध्यान पुगोस् ।