खोज

गर्मी बढेसंगै नेपालका पहाडी भेगका जंगल र तराईका वनमा डढेलोको प्रकोप सुरु भैसकेको छ । यही बेला प्रि मनसुनको समय समेत सुरु हुन लागेको छ । यो बेला हावाहुरी चल्ने, आकास धुम्म हुने, चट्याङ पर्ने लगायतका धेरै प्राकृतिक बिपदका घटना हुन्छन् । त्यसको पहिलो प्रहार नेपालका वन जंगलमा पर्ने गरेको छ । जसका कारण वन डढेलोका घटना बढिरहेको छ । विगत केही दिनयतादेखि मुलुकका विभिन्न भागमा हावाहुरी तथा मनसुन पूर्वको वर्षाको प्रभाव तुलनात्मक रूपमा बढी देखिन थालेको छ । तर, तराईमा विगत ६ महिनादेखि पानी नपरेका कारण डढेलोको प्रकोप उच्च हुने देखिएको छ । डिभिजन वन कार्यालय र सामुदायिक तथा साझेदारी वनहरूले डढेलो नियन्त्रणका लागि चेतनामूलक कार्यक्रम गरिरहेका छन् । वन जंगलमा जानेहरूले आगो लगाउँदा ठूलो क्षति हुँदै आएको छ । हरिया हुँर्कदै गरेका रुख विरुवा ठूलो संख्यामा नष्ट हुँदै आएको छ । त्यसकारण अहिले वन जंगलमा घाँसपात गर्नेहरूलाई नियन्त्रण गर्ने तथा त्यसपूर्व चेतनामूलक कार्यक्रम गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । त्यसमाथि अहिले देशका विभिन्न स्थानमा बेलुकापख दिनहुँजसो निरन्तर आउने हावाहुरीका कारण मानवीय क्षतिका अतिरिक्त भौतिक क्षति बढ्दै गएको छ । पश्चिम क्षेत्रमा हावाहुरीकै कारण मानवीय जोखिम समेत बढेको छ । हावाले बिजुलीको पोल ढलाउँदा बिजुली आपूर्तिमा अवरोध सिर्जना भइरहेको छ । मौसमविद्हरूका अनुसार मनसुन भित्राउन सक्रिय बनेको स्थानीय वायु विकास हुने क्रम बढ्दै गएकोले वेगयुक्त हावाहुरी तथा मेघगर्जनसहित चट्याङ पर्ने सम्भावना बढिरहेको छ । यो क्रम तराईमा पछिल्लोसमय बढिरहेको छ । यसबाट बेलैमा सतर्क नहुने हो भने ठूलो क्षति हुन सक्ने भएकोले बेलैमा ध्यान दिनु जरुरी छ । नेपालका विभिन्न भू–भागमा आउँदा केही दिनसम्म हावाहुरी तथा पूर्व मनसुनी वर्षाको सम्भावना अधिक रहने अनुमान गरिएको छ । यस्तो बेला सही मौसमी सूचनाको आवश्यकता पर्दछ । यसतर्फ सम्बन्धित निकायले ध्यान पु¥याउनु पर्छ । यसका अतिरिक्त सर्वसाधारणले हावाहुरी चल्ने समयमा आफू तथा परिवारको रक्षाका लागि पूर्व सावधानी अपनाउनु र त्यत्तिकै सजग हुनु जरुरी छ । आफूसंगै वरिपरीको वातावरण जोगाउनेतर्फ पनि पहल नगर्ने हो भने सानो आगोको झिल्कोले ठूलो क्षति गराउने कुरामा सम्वन्धित निकायले होस पु¥याओस् ।
पछिल्लोसमय आगलागीको घटना बढिरहेकोले प्राकृतिक प्रकोप जोखिम व्यवस्थापनमा ध्यान दिनु जरुरी छ । हावाहुरीका कारण विद्युत पोल ढल्ने समस्यामात्र होइन, ठूला ठूला रुखहरूले समेत जोखिम निम्त्याएका छन् । हुरीका कारण ती ठूला रुख ढल्दा एकातिर त्यसले मानवीय क्षति बढिरहेको छ । सहर सौन्दर्यको नाममा हुने बुढा र ठूला रुख कटान, छटान र व्यवस्थित गर्नु जरुरी छ । हरेक बर्ष रुखको हाँगा नछिमोलिएकै कारण हाँगा भाँचिएर मानवीय दुर्घटना भएको समाचार सुन्न परिरहेको छ । अहिले बुटवल नारायणगढ सडक खण्डका जोखिमयुक्त रुख सडक निर्माणकै क्रममा ढालिएको छ । तसर्थ यो खण्डमा त्यो समस्या अहिले छैन तर अरू स्थानमा यिनै बुढा र ठूला रुखले जोखिम बढाएकोले सतर्कता आवश्यक छ । हावाहुरीसंगै प्रि मनसुनको समयमा चट्याङले समेत ठूलो क्षति पु¥याएको विगतका घटनाबाट पाठ सिक्नु जरुरी छ । । हरेक बर्ष चट्याङका कारण ठूलो मानवीय क्षति हुने गरेको छ । यो बर्षपनि चट्याङ लागेर रुकुममा चालिसवटा भेडा घाईते भएका छन् भने तीनजना मानिससमेत घाईते भएका छन् । मौसमविदहरूले चट्याङ मानवका लागि मूख्य चुनौतिको रूपमा देखापरिरहेको बताएका छन् । त्यसकारण अव चट्याङबाट बच्ने तथा सावधानी अपनाउनेतर्फ सवैले ध्यान दिनु जरुरी छ । डढेलो, हावाहुरी, चट्याङ लगायतको प्राकृतिक प्रकोप र जोखिमबाट बच्न पूर्व तयारीमा सम्वन्धित निकाय सचेत हुनैपर्ने बेला आएको छ । त्यसैले अहिले वन जोगाउने हो भने डढेलो लाग्नै नदिनेतर्फ सतर्कता आवश्यक छ । त्यसैगरी मनसुनपूर्वको जोखिम व्यवस्थापनमा राज्यको ध्यान जाओस् ।