खोज

दाङ,१२ चैत ।

लमही बजारदेखि दक्षिणतिर बाटो गयो भने देउपुर गाउँ आउँछ । त्यो गाँउको दोस्रो चोकबाट पूर्वतिर लाग्यो भने सानो राप्ती नदी आँउछ । त्यो सानो राप्तीमा पुल नभएकाले जुत्ता लगाएकाहरु हातमा जुत्ता समाएर खोला तर्नुपर्ने हुन्छ । वर्षातको समयमा त्यो पनि सम्भव छैन । खोला पार गर्दै गर्दा केराका बिरुवाले हरियो भएको ठूलो राप्ती नदीको बगर देखिन्छ । ठूलो राप्ती र सानो राप्तीको बिचमा रहेको लमही नगरपालिका –६ ढिकपुरमा २५ बिघा जमिनमा व्यावसायीक केरा खेती गरिएको छ । उद्यमशील बहुउद्धेश्य कृषि सहकारी संस्थाको लगानीमा गरिएको केरा खेतीले बाँझो जमिन हराभरा भएको छ । सहकारी संस्थाका सचिव विश्वप्रकाश अधिकारीका अनुसार २७७ कित्ता बिभिन्न व्यक्तीका नामका गौचरनको रुपमा रहेको ५२ बिघा जमिनलाई चक्लाबन्दी गर्ने काम गरियो । उनले भने,‘सहकारीले कार्यबिधि तयार गरेर चक्लाबन्दी जमिन तयार गर्ने र कृषिमा जोडिने नयाँ कार्याबिधि अनुसार केरा खेतीमा जोडिएको हो ।’ बाँझो जमिनलाई सदुपयोग गर्ने र व्यवसायमा जोडिने उद्धेश्यले जमिनको खोजी गर्नेकाम गर्दै जाँदा राप्तीको किनारमा गौचरनमा परिणत भएको काँडाको झाडिले भरिएको जमिन फेला परयो । जग्गाका मालिक खोज्ने र छलफल गर्ने काम भयो । जग्गाधनीले सहज वातावरण बनाएकाले जग्गा पाउन सजिलो भयो । अधिकारी संस्थाका सचिव भएपनि आफै खेतबारीमा खटिने गरेको उनले बताए । सबैको सहमतीमा चक्लाबन्दी गर्नेकाम भयो र पाँच वर्षका लागि भाडामा ल्याएको हो । पाँच पाँच वर्षको अबधिमा समय थप गर्दै लैजाने सहमती भएको छ ।

बलौटे माटो भएकाले यहाँ केरा खेती राम्रो हुने देखेर केरा खेतीमा सहकारीले लगानी गरेको अधिकारीले बताए । पश्चिम नेपालमा केराका बिरुवा उत्पादनको राम्रो संभावना देखेर मालभोग जातको केरा खेती गरेको उनले बताए । २०८० बैशाखमा चितवनको टाडी र हेटौडाबाट २० हजार बोट ल्याएर रोपेको हो । रोपेको एक वर्षमा केरा पसाउन सुरु गरेको छ । बिरुवा खरिद गर्दा ३७ लाख लगानी लागेको छ । केराका बिरुवा रेखदेख गर्नका लागि दैनिक पाँच जनालाई रोजगारी दिएका छौ, केराका बिरुवाले फल र बिरुवा दुबै उत्पादन गर्न सुरु गरेका छन् । दाङको हावापानीमा केरा उत्पादन राम्रो हुने गरेको उनले बताए ।
अन्य कृषि बाली जस्तो मेहनत गर्न नपर्ने र आम्दानी पनि राम्रो हुने भएपछि गत वर्षदेखि व्यावसायिक केरा खेती गर्दै आएको अधिकारी बताउँछन् । एक पटक रोपेपछि धेरै पटक आम्दानी लिन सकिने र अरु कृषि बाली जस्तो दुःख नहुने भएपछि सहकारीले केरा खेती गरेको उनले बताए ।

उद्यमशील बहुउद्धेश्य कृषि सहकारी संस्थाका अध्यक्ष लक्ष्मी शर्माले व्यावसायिक केरा खेतीबाट आम्दानी पनि हुने बिक्रीका लागि समस्या नहुने बताइन् । स्थानीय खोलाबाट लिफ्टिङ र बोरिङबाट पानीको जोहो भएको छ । लमही विद्युत प्राधिकारणले भरखरै विद्युत विस्तार गरेकाले विद्युतको समस्या नभएको उनले बताइन् । केराका बिरुवा र फल उत्पादन भैरहेका छन् । बिक्री गर्नेकाम सुरु भैसकेको छैन । स्थानीय खोलामा पुलको व्यवस्था भएमा किसानलाई खेतसम्म पुग्न सजिलो हुने उनले बताइन् । लमही क्षेत्रमा छाडा चौपाया प्रसस्त भएकाले छाडा चौपाया व्यवस्थापनमा स्थानीय सरकारले चासो दिनुपर्ने उनको भनाइ छ ।
केरा खेतीका लागि देउखुरीमा माटोसँगै सिँचाइको व्यवस्था भएको र थोरै खेतीबाट पनि राम्रो आम्दानी लिन सकिने भएपछि पछिल्लो समय जिल्लामा केरा खेती गर्ने किसान बढ्न थालेको कृषि ज्ञान केन्द्र दाङका कृषि अर्थविज्ञ पृथ्वीराज लामिछानेले बताए । उनका अनुसार जिल्लामा ५ सय ३० हेक्टर जमिनमा व्यावसायिक केरा खेती हुने गरेको छ । जसबाट वार्षिक ४ सय ३४ मेट्रिक टन उत्पादन हुने गरेको बताए । दाङको हावापानीमा केरा उत्पादन राम्रो हुने भएकाले व्यावसायीक रुपमा खेती गर्नेको सख्या बढ्दै गएको उनले बताए ।।।