खोज

बुटवल, १५ माघ ।

बुटवल उपमहानगरपालिका वडा नं. ११, बुद्धनगरकी एमी बगाले सानैबाट नाच्ने गर्छिन्। गाउँघरमा बिहे पूजाआजामा पञ्चेबाजाको धुन बजेपछि उनी नाच्ने गरेको बताउँछिन्। नाच्न मात्र होइन, उनलाई सानैबाट बाजा बजाउन धोको थियो। पञ्चेबाजा बजाउने उनको यो धोको भने अहिले आएर पुरा भएको छ। बुटवल उपमहानगरपालिकाले महिलाहरूलाई स्वरोजगारसँगै संस्कृति जर्गेना गर्ने उद्देश्यका साथ १५ दिने पञ्चेबाजा बाजा बजाउने तालिममा उनी सहभागी भइन्। समूहमा बसेर बाजा बजाउन सिक्दा धेरै रमाइलो भएको उनी बताउँछिन्।

तालिममा कर्नाल बजाउन सिकेकी ६८ वर्षीया निर्मला कुवर अहिले दंग छिन्। सहभागीमध्ये बढी उमेरकी उनी निक्कै राम्रो बाजा बजाउँछिन्। उनी आफनो सिकाइबाट स्याबासी पाउँदा धेरै खुशी छिन्। ‘मलाई ऊर्जा मिलेको छ।’ – उनले भनिन्। बुढेसकालमा बाजा बजाउने सिप सिकेर यसैबाट आयआर्जनमा जोड्ने गरी उपलब्धिमूलक काम भएको उनले बताइन्। १५ दिनमा नगरा, मंगल धुन, नाच्ने धुन लगायत बजाउन सिकेको उनले बताइन्। ‘शुरुमा ताल मिलाउन धेरै कठिन भयो,’– उनले भनिन्। अहिले भने व्यवसायीक बन्ने अठोटका साथ समूह लागेको छ।

प्रशिक्षार्थी ईश्वरा पन्त बश्यालले आमा समूहलाई आयआर्जनमा जोड्ने गरी इतिहास रच्ने काम पालिकाबाट भएको बताइन्। सीपसँगै व्यवसायिक रूपमा अघि बढ्न बाजा सेट नै पाउँदा धेरै खुशी भएको उनले बताइन्। ‘ऊर्जा थप्ने काम भएको छ,’– उनले भनिन्। आगामी दिनमा थप रचनात्मक तालिमहरूको व्यवस्था गर्न समेत आग्रह गरिन्। तालिम केवल बाजा बजाउन सिक्नेमात्र नभई एउटा समाजमा सबै जातजाती र समुदायमा मिलेर बस्ने र व्यवहार गर्ने व्यवहारिक ज्ञान पाएको उनले बताइन्। मौलिक लोक संस्कृति जगेर्ना तथा संस्कृति संरक्षणसँगै बुटवलका गृहिणी महिलाहरूलाई आयआर्जनसँग जोड्ने गरी बुटवल उपमहानगरपालिकाले आफनो स्थापना दिवसको दिनदेखि १५ दिने पञ्चेबाजा बजाउने तालिम दिइएको हो। तालिममा ३० देखि ६५ वर्ष उमेर समूहका महिलाहरू सहनाई, कर्नाल, ढोलकी, ट्याम्को, दमाहा, झ्याली बजाउन सिकेका छन्।

नगरका विभिन्न वडामा रहेका आमा समूहमा आवद्ध ६५ जना महिलाहरूलाई ५ समूह बनाई मुख्य प्रशिक्षक सुरेश सेन्चुरी र प्रशिक्षक अनिल पहारीले तालिम दिएको सामाजिक विकास महाशाखा प्रमुख तथा संयोजक दामोदर ज्ञवालीले बताए। पालिकाबाट गरिएको नयाँ योजना सफल रहेको उनले बताए। समुदायलाई समेटेर प्रभावकारी भएको हुदा आगामी दिन थप ५ वटा आमा समूहलाई तालिम दिने तयारी भएको उनले बताए।

यसैबीच बुटवल उपमहानगरपालिकाका नगरप्रमुख खेलराज पाण्डेय, उपप्रमुख साबित्रा देवी अर्यालले पाँच वटै समूहलाई मंगलबार नौमति बाजा सेट हस्तान्तरण गरेका छन्।

महिला समूहको माग र चाहना अनुसार चलाइएको यो तालिम प्रभावकारी भएको नगरप्रमुख खेलराज पाण्डेयको दाबी छ। ‘समाज परिवर्तनको अभियानका रूपमा तालिम सफल रहेको छ।’ – उनले भने। घरायसी काममा समय बिताउने गृहिणी महिलाहरू अब आम्दानीमा जोडिने सुनिश्चित भएको उनले बताए। तालिमलाई अवसरका रूपमा लिएर महिला समूह लागेको उनले बताए। महिला स्वावलम्बनका रूपमा तालिम उपलब्धिमूलक भएको उनले बताए। केवल एउटा जाति विशेष नभई सबै जातिका लागि बाजामा सहभागी गराएर लोकसंस्कृति जगेर्ना गर्ने गरी कार्यक्रम गरिएको बताए।

महिलाहरूलाई सीप सिकाएर व्यवसायिक रूपमा आयआर्जन गर्न सक्ने बनाउन तालिम दिइएको उपमेयर साबित्रा देवी अर्यालले बताइन्। महिलाहरूलाई आर्थिक रूपमा सबल र सक्षम बनाउन पहिले सीप जरुरी हुने भन्दै सिकेको कुरा व्यवहारमा लागू गर्न सके आफूहरू सफल हुने बताइन्। सिक्न र पढ्न उमेर बाधा हुँदैन भन्ने उदाहरण दिन आमा समूहका सहभागीहरू सफल भएको भन्दै निरन्तर आत्मनिर्भर बन्न यसले बल पुग्ने उनले दाबी गरिन्।