खोज

वन्यजन्तुको मनमोहक चहलपहल । चराको कोकिल कण्ठे बोली । दुर्लभ सरिसृप र उभयचरको सहज अवलोकन । जैविक विविधताले भरिपूर्ण प्रकृतिको आकर्षण पाएको स्थल हो बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज । भौगोलिक विविधताको अनुपम समिश्रणले पश्चिम नेपालकै सुन्दर पर्यटकीय गन्तव्य निकुञ्जले लोभ्याउँछ ।

बर्दिया भनेपछि बाघ जानिन्छ । सबैको मानसपटलमा बाघका तस्बिर आउँछ । बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज खासगरी बाघ हेर्ने गन्तव्यका रूपमा प्रख्यात छ । स्वदेशमा मात्र नभएर विश्वमै चिनिन्छ । त्यही भएर सन् २०१० मे मा विश्वप्रसिद्ध नायक लियोनार्दो दि क्याप्रियोले बर्दियामा बाघ हेर्न आएका थिए । आमासहित आएका उनी यहाँ तीन दिन रमाएर फर्किए । २०७२ चैतमा बेलायती राजकुमार ह्यारीले पनि बर्दियामा बाघ हेर्न आए । बाघ संरक्षणमा टेवा दिन र नेपालको पर्यटन प्रवर्धन गर्ने उद्देश्यले उनी यहाँ आएका थिए । राजकुमार ह्यारीले बर्दियामा नजिकैबाट बाघ देखेपछि निकै खुसी भएका थिए । उनको भ्रमण र बाघको दृश्यावलोकनको समाचार बिबिसी, सिएनएन लगायतले महत्व दिएपछि विश्वमै दुर्लभ मानिएको पाटे बाघ र बाघको बासस्थान र निकुञ्ज विश्वभर चिनिन पुगेको थियो । ह्यारीले कर्णाली नदीमा ¥याफ्टिङ र संरक्षणका अगुवासँग भलाकुसारी गरे । स्थानीय थारू समुदायको मौलिक परिकारको स्वाद लिए ।

बाघका लागि प्रख्यात बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जलाई समेटेर पूरै बर्दिया जिल्लाकै पर्यटकीय गन्तव्यको प्रवद्र्धन गर्न ‘घुम्न जाऔं बर्दिया’ अभियान थालिएको छ । लुम्बिनी प्रदेश सरकारले बर्दियाको ठाकुरबाबा नगरपालिकासगको समन्वयमा पुस ४ मा अभियान शुरू गरेको हो । देशकै प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यमा पर्ने बर्दियालाई लक्षित गरेर अभियान शुरू गरिएपनि यसले लुम्बिनी प्रदेशकै गन्तव्यको प्रवद्र्धन हुने विश्वास गरिएको छ ।हात्ती सफारी गर्दै वन्यजन्तु, सरिसृप र चरा अवलोकन गर्दा हुने रोमाञ्चक अनुभूतिले पर्यटक आल्हादित हुन्छन् । प्राकृतिक विविधता मात्र होइन, जातीय विविधता पनि उत्तिकै मनमोहक छ । थारू परम्परा, भेषभूषा, कलासंस्कृतिसँगै परम्परागत थारू परिकार यहाका पर्यापर्यटन प्रवद्र्धनको अर्को आकर्षण हो । बर्दियामा एक सय २५ वटा लोपोन्मुख पाटेबाघ र ३८ वटा एक सिंगे गैंडा रहेका छन् । त्यस्तै हात्ती, बाह्सिंहा, चरीबाघ, चौका, डल्फीन, घडियाल गोही, मगर गोही र चरा हेर्न पर्यटक आउछन् । नेपालको संरक्षित चराको सूचिमा रहेको खर मजुर, राजधनेश, सानो खरमजुर, कालो गरुड, सेतोकण्ठे गरुड र सारस हेर्न पाईने हुँदा यहाँ पर्यटक आकर्षित हुन्छन् ।

यहाँ पाटे बाघ, एकसिंगे गैंडा, भालु, हुडार, चितुवा, निलगाई, जरायो, चित्तल, लगुना, बाह्रसिंगा र जंगली हात्ती लगायत ६१ प्रजातिका स्तनधारी वन्यजन्तु पाइन्छन् । रैथाने र बसाइँ सरि आउने ५१६ प्रजातिका चरा देखिने गरेको छ । हात्तीसार, खौराहा खोला, गोलाघाट, लालमाटी, मनाउघाटलगायत कोठियाघाट डल्फिन हेर्नका लागि आकर्षण छ । बर्दिया निकुञ्जभित्र अवस्थित सुन्दर बबई उपत्यका देशकै अनुपम गन्तव्यका रूपमा परिचित छ । कर्णाली नदी र त्यसको शाखा खौराहा खोला ¥याफ्टिङका लागि उपयुक्त गन्तव्य हुँदै गएको छ । त्यस्तै सत्खलुवाताल, बढैयाताल, ताराताल र भगरताल रैथाने तथा आगन्तुक चराको बासस्थान हो । ९ सय ६८ वर्गकिलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको नदी तटीय बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा गाडी हिँडने २ सय ५६ किमी वनपथ रहेको छ ।
(लेखकः पश्चिम नेपालका बन्यजन्तु फोटोग्राफर हुन् ।)