खोज

बुटवल, १८ माघ ।
रूपन्देहीको सैनामैना नगरपालिका, रानीबगियाकी मनमाया बुढाथोकी मगरको बहिनीको अभिभावकत्व ग्रहण गर्दैमा बित्यो । सानै उमेरमा आमा र बाबा गुमाएपछि बाल्यकालमा पढ्ने, खेल्ने समय खोसियो । बहिनी हेर्नेदेखि गाईबस्तु स्याहार गर्ने र घरको काम उनको प्राथमिकतामा परे ।दाईले त दुई कक्षा पढ्नु भयो, मलाई त त्यसबेला पढ्ने दिन जुरेन । तर त्यो समयमा पलाएको पढ्ने रहर कहिल्यै मरेन । आज ७० वर्ष हुँदा पनि बाल्यकालकै पढाइको जोस जाँगर आउँछ । त्यही मनोबलका कारणले हुन सक्छ पढाइसँग मेरो यति गहिरो माया बसेको । अरू जे भने पनि म छोड्न सक्दिनँ ।

बीचमा पढाई छाडेकाहरूलाई पनि विद्यालय सम्म ल्याउन सहयोग गर्ने छ । अध्ययन गर्ने उमेर बाधक बन्दैनन भन्ने हौसला दिइरहेका छन् । शैक्षिक योग्यता बढाउन पढाइको निरन्तरताका लागि परिवार, समाज र विद्यालयमा वातावरण बन्नुपर्ने पाका विद्यार्थीहरूको भनाइ छ । चार सय विद्यार्थी रहेको विद्यालयमा चार जना पाका विद्यार्थीहरू अध्ययन गरिरहेका छन् ।

बाग्लुङ्ग जन्मघर भएकी मगरले १४ वर्षको उमेरमा विहे गरिन । घर परिवारको जिम्मेवारी, सन्तानको जिम्मेवारी सबै पुरा गरेपछि फेरी पढ्ने रहर पुरा हुँदैछ । उनले सैनामैना नगरपालिकाको गोरखनाथ सामुदायिक विद्यालयबाट पढाई शुरु गरेर दुर्गाभवानी माविको कक्षा ७ मा अहिले पढिरहेकी छिन् ।उनी जस्तै उमेरमा बुढेकाल लागेको हिम्मतमा तन्नेरी आफूलाई ठान्ने त्यस्ता ४ जना बुढेशकालमा कक्षा कोठामा प्यारो ठान्ने विद्यार्थीहरू छन् ।उनकै परिवारको सदस्य बुहारी शिक्षण पेशामा संलग्न छन् । जसले गर्दा उनलाई सिकाई अभ्यासमा सहज भएको छ । परिवारले पनि पढ्नलाई हौसला दिएका छन् । पढेपछि सकिन्छ भन्ने आत्मबल उनमा ताजा छ । यसले पनि उनमा पढ्न आँट र साहस भरिएको छ ।
विगतलाई फर्किदै मगर भन्छिन्, पढाई शुरु गर्दा धेरैले मर्नेबेलामा हरियो काक्रो, कालो अक्षर भैसी बराबर भन्थे तर पनि म रातो, सेतो जस्तो भए पनि विद्या आर्जन गर्छु भनेर अठोटले विद्यालय धाइरहेकी छु ।

मनमाया बुढाथोकी मगरको आफनै उमेर समूहका चार जना साथीहरू मध्ये मीना तिवारी हुन् । छोरीलाई पढाउनुपर्छ भन्ने मान्यता थिएन । त्यहि मान्यताले उनले बाल्यकालमा विद्यालयको विकल्पमा घरायसी काम धन्दाका कारण शिक्षाको उज्यालोबाट बञ्चित हुनुपरेको बताउँछिन् ।विद्यालयमा आफ्ना नातीनातिना उमेर समूहकासँगै बसेर पढ्दा नि रमाईलो लागेको छ । उनीहरूले आमा के जान्नु भएन भन्दै सोध्छन् । सिकाउँछन् रमाईलो सँग बितेको छ, उनले भनिन् ।
मानकुमारी थापा पनि अहिले दुर्गा भवानी माध्यमिक विद्यालयको कक्षा ७ मा अध्ययन गर्दैछिन् । उनी भन्छिन्–‘मेरो कक्षा ६ र कक्षा ४ मा पढ्ने नाती र नातिनी छन् । म उनीहरूसँग प्रतिपर्धा गरेर पढिरहेकी छु । उनीहरूसँगै पढ्छु होमवर्क गर्छु नजानेको कुरा सिक्छु । यसरी नै स्वास्थ्यले साथ दिए एसइइ पास गर्ने धोको छ ।हुन त यस्तो बुढेसकालका पढेर के हुन्छ किन दुःख गरेको भन्ने धेरै छन्, तर पनि म आफ्नो आत्मसन्तुष्टीका लागि पढेकी छु । पढेर जागिर नै खान पर्छ भन्ने छैन । आफूमा ज्ञान भर्न उमेर बाधक बन्दैन भन्ने मलाई लाग्छ । यसमा मेरो परिवारको पुरा साथ र सहयोग छ ।
तारामाया थापा उमेरका हिसावले झण्डै साढे पाँच दशककी भईन । उनी पनि घरधन्दा सकेर झोला बोकेर विद्यालय जान्छिन् ।
दुई छोराहरू पढेर सके आत्मनिर्भिर बने । बाल्यकालमा पढ्न नपाएको चाहनालाई बुढेककालमा पुरा गरेकी छु । दुईचार अक्षर चिनेर अहिले कसैलाई फोन लगाईदेउ भन्न परेको छैन । कतै जाँदा सडक किनारामा राखेका साईनबोर्डमा लेखिएको अक्षरहरू सहज रूपमा पढ्न सकेकै कारण कुन ठाँउ हो सोध्न परेको छैन । घर परिवारका सदस्य नै आफनो लागि शिक्षण सहयोगी यसैमा मलाई खुशी मिलेको छ ।यहाँ म पनि पहिलो पटक पढ्न आको हो पहिले सबै एउटै उमेरका बसेर पढ्यौ । सबै उस्तै थियौ । अहिलेले साना विद्यार्थी साथीहरूसँग बसेर पढ्दा अझै धेरै सिकाई हुँदोेरहेछ ।
थापा भन्छिन्–‘अहिलेको पढाईले जागिर अरू स्वार्थ भन्दा पनि आत्मबल बलियो बनाएको छ । शुरु गर्दा समाजका मानिसले के के न गर्ने जस्तै झोला बोकेर हिडिछ भन्नेले अहिले राम्रो सम्मान दिन थालेका छन् । यसले पनि थप पढ्न उर्जा मिलेको छ ।’
पाका पुस्ताका विद्यार्थीले दुर्गा भवानी माध्यमिक विद्यालय रोजेर आउदा विद्यालय परिवार खुशी छ । विद्यालयका प्रध्यानाध्यापक तुलसीराम शर्मा भन्छन्, यो समाजका लागि उत्प्रेरणाको स्रोत हो । उनीहरू विद्यार्थी मात्रै होईनन हाम्रो विद्यालयको सम्पत्ति पनि हो । अब हामीले उनीहरूलाई कसरी पढाईमा अब्बल बनाएर प्रतिशप्रर्दी बनाउन सक्छौ भन्ने बारेमा छलफल गरिरहेका छौ । उनीहरूको आत्मसम्मान गर्दे पढाइका लागि हामीले उनीहरूलाई हौसला दिईरहेका छौं । अरू विद्यार्थीहरूलाई सहयोग आग्रह गरेका छौं । अतिरिक्ता कक्षा सञ्चालन गरेर भए पनि उनीहरूको अध्यन्न यात्रामा विद्यालय सहयोगी बनिरहेको छ ।
यसले बीचमा पढाई छाडेकाहरूलाई पनि विद्यालय सम्म ल्याउन सहयोग गर्ने छ । अध्ययन गर्ने उमेर बाधक बन्दैनन भन्ने हौसला दिईरहेका छन् । शैक्षिक योग्यता बढाउन पढाइको निरन्तरताका लागि परिवार, समाज र विद्यालयमा वातावरण बन्नुपर्ने पाका विद्यार्थीहरूको भनाइ छ । चार सय विद्यार्थी रहेको विद्यालयमा चार जना पाका विद्यार्थीहरू अध्ययन गरिरहेका छन् ।