खोज

—विज्ञान र प्रविधिले हाम्रो जीवनको हरेक पक्षमा गहन प्रभाव पारेका छन् । तीव्र गतिमा परिवर्तन भइरहेको यो युगमा समाजले निरन्तर प्रगतिशील बन्नका लागि वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलतालाई समानरूपले अँगाल्नुपर्ने आवश्यकता छ । यी दुई पाटाहरू केवल एक अर्काका पूरक मात्र होइनन्, समाजको आर्थिक, सामाजिक र प्राविधिक विकासका आधारस्तम्भ पनि हुन् । वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलताको संयोजनबाट व्यक्तिहरूले नयाँ अवसरहरू सिर्जना गर्न सक्षम हुन्छन्, जसले देशको समग्र विकासमा टेवा पु¥याउँछ । विज्ञान र प्रविधिले आजको युगलाई तीव्रगतिमा अगाडि बढाएको छ । मानव समाजको हरेक क्षेत्रमा यसले व्यापक परिवर्तन ल्याएको छ । वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलताको महत्व अहिलेका दिनहरूमा अझ बढी महसुस गरिएको छ । अहिलेको प्रतिस्पर्धात्मक युगमा, समाजको विकासका लागि यी दुवै पक्ष अत्यन्तै आवश्यक भइसकेका छन् । वैज्ञानिक शिक्षा भनेको केवल विज्ञानका सिद्धान्तहरूको अध्ययनमात्र होइन, यो त एउटा सोच्ने तरिका हो । वैज्ञानिक शिक्षाले हाम्रो मस्तिष्कलाई तर्कसंगत, विश्लेषणात्मक र आलोचनात्मक दृष्टिकोणबाट संसारलाई हेर्न सिकाउँछ । आज विज्ञानको प्रयोग बिना हाम्रो जीवनलाई सहज र सरल बनाउन लगभग असम्भव छ । हामी दैनिक जीवनमा विज्ञान र प्रविधिको प्रयोग हरेक ठाउँमा देख्छौं । उदाहरणको लागि सञ्चारको क्षेत्रमा हामीले मोबाइल फोन, इन्टरनेट र सामाजिक मिडियाको व्यापक प्रयोग गरेका छौं । यी प्रविधिहरू वैज्ञानिक शिक्षाको प्रतिफल हुन् । हाम्रो जीवनको हरेक क्षेत्रमा विज्ञानले प्रवेश गरेको छ, चाहे त्यो स्वास्थ्य होस्, शिक्षा होस्, यातायात होस् वा कृषि ।

वैज्ञानिक शिक्षा बालबालिकादेखि बुढापाकासम्मका सबैलाई महत्वपूर्ण छ । यो शिक्षा केवल वैज्ञानिकहरूका लागि सीमित छैन । सामान्य मानिसले पनि वैज्ञानिक ज्ञान प्राप्त गरेर आफ्नो जीवनलाई सहज र सफल बनाउन सक्छ । उदाहरणका लागि किसानहरूले वैज्ञानिक शिक्षा लिएर आधुनिक कृषि प्रविधिहरूको प्रयोग गरी उत्पादनमा बृद्धि गर्न सक्छन् । त्यसैले, वैज्ञानिक शिक्षालाई हरेक तह तथा तप्काका मानिसहरूले ग्रहण गर्न आवश्यक छ । उद्यमशीलता भनेको कुनै नवीन विचारलाई व्यवसायिक रूप दिने प्रक्रिया हो । उद्यमशील व्यक्तिहरूले नयाँ अवसरहरू सिर्जना गर्छन्, जसबाट रोजगारका नयाँ अवसरहरू प्रदान हुन्छन् र समाजको समृद्धिमा योगदान पुग्छ । आजको युगमा उद्यमशीलता कुनै विकल्प नभएर आवश्यकता बनिसकेको छ । विश्वभरका ठूला ठूला कम्पनीहरू जस्तै गुगल, अमेजन, माइक्रोसफ्ट जस्ता संस्थाहरू उद्यमशीलता र नवीनताबाट नै स्थापित भएका हुन् । यी संस्थाहरूका संस्थापकहरूले वैज्ञानिक ज्ञानको प्रयोग गरी आफ्ना नवीन विचारलाई व्यवसायमा परिणत गरेका हुन् । आजको प्रतिस्पर्धात्मक बजारमा जीवित रहन र प्रगति गर्नका लागि नवीन विचारहरू आवश्यक हुने भएकोले उद्यमशीलताको महत्व आजको समयमा अझै बढी महसुस गरिएको छ ।
अर्कोतर्फ उद्यमशीलताले समाजमा नयाँ प्रविधिहरूको विकास र प्रयोगलाई बढावा दिन्छ । जसले गर्दा समाजमा नयाँ नयाँ उत्पादनहरू, सेवाहरू र प्रविधिहरूको आगमन हुन्छ । यसले समाजमा आर्थिक विकास र समृद्धिमा पनि योगदान पु¥याउँछ । वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलता एक अर्कासँग गहिरोरूपमा सम्बन्धित छन् । वैज्ञानिक शिक्षा बिना उद्यमशीलताको विकास असम्भव छ । नयाँ–नयाँ आविष्कार र प्रविधिहरूको विकासमा वैज्ञानिक ज्ञानको भूमिका अनिवार्य छ । उदाहरणका लागि सूचना प्रविधि क्षेत्रमा भएका नयाँ विकासहरू वैज्ञानिक शिक्षाबाट प्रेरित छन् । अर्कोतर्फ उद्यमशीलताले वैज्ञानिक शिक्षालाई व्यवहारिक बनाउने अवसर प्रदान गर्छ । जब वैज्ञानिक शिक्षामा आधारित ज्ञानलाई नवीन विचारको रूपमा प्रस्तुत गरिन्छ । त्यसले समाजमा ठूला परिवर्तन ल्याउँछ । वैज्ञानिक शिक्षाको प्रयोगले उद्यमशीलतामा जोखिम कम गर्न मद्दत पु¥याउँछ । जसले गर्दा नयाँ व्यवसायहरू स्थापना गर्दा समस्या समाधान गर्ने क्षमता वृद्धि हुन्छ । आजको आवश्यकता भनेको वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलतालाई शिक्षा प्रणालीमा समाहित गर्नु हो ।

हाम्रा शैक्षिक संस्थाहरूले विद्यार्थीहरूलाई वैज्ञानिक सोच र उद्यमशीलता विकास गर्ने तरिकाहरू सिकाउनुपर्छ । शिक्षाले विद्यार्थीहरूलाई केवल पुस्तकको ज्ञान दिनु होइन, तिनीहरूलाई व्यावहारिक जीवनका लागि तयार पार्नु महत्वपूर्ण छ ।
विज्ञान र प्रविधिको युगमा विश्वभरका देशहरूले वैज्ञानिक शिक्षालाई आधार बनाएर आफ्ना नागरिकहरूको विकासमा ध्यान दिइरहेका छन् । आजका विद्यार्थीहरू भविष्यका वैज्ञानिक, इन्जिनियर, आविष्कारक र उद्यमी हुन् । त्यसैले शैक्षिक प्रणालीमा नवीन विचार र उद्यमशीलताको विकास गर्ने विषयमा ध्यान दिनु अत्यावश्यक छ । विकासशील देशहरूका लागि, वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलताको प्रवद्र्धन समाजको समृद्धिका लागि आवश्यक छ । जब विद्यार्थीहरूले वैज्ञानिक सोच र उद्यमशीलताको ज्ञान प्राप्त गर्छन्, तब उनीहरू नयाँ अवसरहरूको खोजीमा लाग्छन्, जसले गर्दा देशको आर्थिक अवस्था सुधारिन्छ । वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलतालाई प्रवद्र्धन गर्न सरकार र समाजको भूमिका महत्वपूर्ण छ ।

सरकारले वैज्ञानिक शिक्षा प्रदान गर्नका लागि गुणस्तरीय शैक्षिक प्रणालीको विकास गर्नुपर्छ । साथै, उद्यमशीलता प्रबद्र्धन गर्नका लागि नयाँ व्यवसाय स्थापना गर्न आवश्यक नीति र कार्यक्रमहरू लागू गर्नुपर्छ । सरकारले नयाँ नयाँ प्रविधिहरूको विकास र प्रवद्र्धनका लागि अनुसन्धान र विकासमा लगानी गर्नुपर्छ । उदाहरणका लागि सरकारले वैज्ञानिक अनुसन्धानमा लगानी गरेर नयाँ प्रविधिहरूको विकासमा सहयोग पु¥याउन सक्छ । समाजले पनि वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलतालाई समर्थन गर्नुपर्छ । बालबालिकादेखि वृद्धसम्म हरेकले वैज्ञानिक ज्ञानको महत्व बुझ्नुपर्छ र उद्यमशीलतालाई प्रोत्साहन गर्नुपर्छ । यसले देशको समग्र विकासमा सहयोग पुग्छ ।

वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलता आजको युगको अपरिहार्य आवश्यकता हुन् । यी दुई पक्षहरूले समाजलाई प्रगतिशील बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् । वैज्ञानिक शिक्षाले मानिसलाई तर्कसंगत र विश्लेषणात्मक सोच्न सिकाउँछ भने उद्यमशीलताले समाजलाई आर्थिकरूपमा सबल र स्वावलम्बी बनाउँछ । आजको समयमा हरेक व्यक्तिले वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलतालाई ग्रहण गर्नुपर्छ । हामीले यसलाई केवल व्यक्तिगत विकासका लागि मात्र नभई समाज र देशको समग्र विकासका लागि पनि प्राथमिकता दिनु आवश्यक छ । वैज्ञानिक शिक्षा र उद्यमशीलताको संयोजनले मात्र हाम्रो देश तथा हामी सबैको भविष्य उज्ज्वल बनाउन सक्छ ।