खोज

बुटवल, २१ पुस । नेपालमा दिगो विकासमा काम गर्दै आएको युके ईन्टरनेशनल डेभलोपमेन्ट अन्तरगत युनाईटेड नेसन्स अफिस अफ प्रोजेक्ट सर्भिसेस (युएनअप्स) परियोजनाले सुरक्षा र न्याय कार्यक्रम अन्तरगत महिला, बालबालिका तथा जेष्ठ नागरिक सेवा भवन निर्माण अघि बढाएको छ । परियोजना अन्तरगत समुदाय प्रहरी साझेदारी कार्यक्रममा सहयोग गर्दै ३ प्रदेशका १२ पालिकाहरुमा साढे दुई करोड रुपैया लागतका दुई दर्जन भवन निमार्ण गर्न लागेको हो ।

हाल मधेश, लुम्बिनी र कर्णाली तीन प्रदेशका सात वटा पालिकामा परियोजना संचालनमा रहेको छ । यो वर्ष ५ वटा पालिकामा थप भई १२ पालिकामा कार्यक्रम संचालन हुने तयारीमा रहेको छ । युके ईन्टरनेशनल डेभलोपमेन्टको आयोजनामा आईतबार बुटवलमा भएको सारा पालिका स्तरिय बहुसरोकारवालाहरुसंग परिचयात्मक कार्यक्रममा परियोजना टिम लिडर मिरा चौधरीले सुरक्षा, न्याय र लैगिक हिसाको विषयमा परियोजनाबाट समुदायमा काम गर्ने बताईन । संगठनात्मक हिसाबबाट नेपाल प्रहरी र समुदायलाई समन्वय गरि अपराध अनुसन्धानमा सहयोगी हुने गरि परियोजना एक वर्षसम्म चल्ने उनले बताईन । ‘यो परियोजनाबाट २०२५ सम्म नेपाल प्रहरीलाई सहयोग गर्नेछ ।’–उनले भनिन । वडा नं ३ मा रहेको ईलाका प्रहरी हाताभित्र महिला, बालबालिका जेष्ठ नागरिक कक्ष निर्माण हुन लागेको उनले बताईन ।

यो परियोजनाबाट मुख्य रुपमा वडाभित्रका समस्या पहिचान, समयावधि (३ महिना) विश्लेषण गर्ने, अपराधका हटस्पट पहिचान गर्ने, रेस्पोन्सको योजना र कार्यान्वयनको पाटो समेत मुल्यांकन गर्नेछ । प्रहरीभित्र डाटाको सबैभन्दा समस्या रहेको भन्दै यो विधि अप्नाएर एउटा बलियो ढंगबाट अगाडि बढ्न मद्दत मिल्ने बताए । सुझावको चरणबाट ऐन निर्माणसम्म सहभागीलाई एकरुपता ल्याउने उनले बताए । ‘जिआईएस टुल प्लेटफर्मलाई प्रयोग गरिन्छ ।’–उनले भनिन । बिस २०७६ सालमा सामुदायिक प्रहरी साझेदारी परियोजना शुरु भएको तर सरकारबाट आवश्यक बजेट नहुदा उपलब्धि हासिल गर्न नसकिएको उनले गुनासो गरिन । प्रहरीको समस्या समुदाय र समुदायको समस्या प्रहरीले बुझ्ने र सम्बन्ध बिस्तार गर्ने यो परियोजनाको मुख्य उदेश्य हो ।

कार्यक्रमको एक समारोहका बिच बुटवल उपमहानगरपालिकाका नगरप्रमुख खेलराज पाण्डेयले बुटवल विकासमा नया नया परियोजना भित्रनु सकारात्मक भएको बताए । पालिकाभित्रै बन्ने भवनलाई उपयोगी र दिर्घकालिन हुने गरि लैजान सुझाव दिए । महिलाहरु जो समुदायबाट उपेक्षामा परेको र समस्यामा रहेका हुन्छन उनिहरुलाई उपयोगी हुने गरि पुर्वाधारमा जोड दिनुपर्ने उनले बताए । केही समयअघि बुटवलको एक ब्यावसायिक भवनमा आगलागी हुदा ३ जिल्लाको दमकल ल्याउदा समेत क्षति रोक्न नसकिएको उदाहरण दिदै नगरमा निर्माण हुने भवन बहुउपयोगी हुने उनले बताए । पछिल्लोसमय आफु विपदको विषयलाई लिएर गम्भिर रहेको भन्दै यसमा काम गर्न लागेको समेत बताए ।

कार्यक्रममा युएनअप्सका विज्ञ सन्तोष खतिवडाले नेपाल प्रहरीसंग समन्वय गरि विगत लामोसमयदेखी पूर्वाधारको काम अघि बढेको बताए । ‘करिब एक दर्जन भवनहरु सहयोग गर्न सफल भएका छौ ।’–उनले भने । धेरै अनुभव र अध्ययनबाट नया परियोजनाको पुर्वाधारमा विशेष गरि महिला, बालबालिका र जेष्ठ नागरिक केन्द्र स्थापना गरि सेवा प्रदान गर्न लागेको उनले बताए । यसको उपयोगिताको उत्कृष्टतालाई मुल्याकन गरि दाताबाट थप निर्माण गर्न लागेको उनले बताए । मधेश, लुम्बिनी र कर्णाली प्रदेशका परियोजना संचालन रहेका स्थानिय पालिकामा २० बढि बढाउने तयारी रहेको बताए । महिला प्रहरीको आवासिय सुविधा हुने र सेवाग्राहीहरुलाई सेवा लिन आउदा समेत उपयोगी हुने गरि भवन निर्माण गरिने उनले बताए । दातृ निकायबाट निर्माण हुने यो भवन महिला तथा बालबालिका मन्त्रालय अन्तरगत रहने उनले बताए । साढे २ करोड रुपैया लागतमा भवन १० महिनामा निर्माण पूरा हुने उनले बताए । यसअघि नेपाल प्रहरीलाई ५८ वटा भवनहरु निर्माण गरि हस्तान्तरण गरिएको भएपनि त्यसमा थुनुवा कक्षहरु उपयोगी नदेखिएको समेत उनले बताए । त्यसैले पनि महिला प्रहरीलाई उपयोगी हुने, पिडितलाई उपयोगी र स्तनपान कक्ष सहितको बनाउन लागेको उनले बताए ।

कार्यक्रममा पिपुल ईन निड (पिन) की एलिजा तुलाधरले प्रहरी र समुदायलाई समन्वय गरि लैगिक हिसाको विषयमा समुहमार्फत काम गर्दै आएको बताईन । टोलभित्र रहेका समस्याहरु पहिचान गर्ने, समस्याको खोजी, स्थानिय सरकारसंग मिलेर सेवाप्रदायक निकायलाइ समुदायमा जोड्ने पुलको काम समेत गर्ने उनले बताए । पुर्वाधारसंगै लैगिक हिसा र सामाजिक न्यायको पक्षमा काम गर्ने उनले बताईन । सारा एप्रोचलाई स्थानिय सरकार, नेपाल प्रहरी, समुदाय मिलेर काम गर्ने उनले बताईन । प्रबलम ओरियन्टेड पोलिसिङ भन्दा फरक ढंगमा सामुदायिक प्रहरीको भुमिका रहने उनले बताए । नेपाल प्रहरीमा अहिले पनि केवल १३ प्रतिशत महिला प्रहरीहरु रहेको भन्दै परियोजनाबाट भविष्यमा महिला प्रहरीलाई प्राथमिकता मिल्ने उनले बताए ।

कार्यक्रममा बुटवल वडा नं ३ का वडाअध्यक्ष विष्णु प्रसाद ढकालले दातृ संस्थाको सहयोगमा भवन बन्नेमात्र नभई महिला शसक्तिकरण र क्षमता विकासमा पहल हुने बताए । यो भवन समस्यामा परेका बालबालिका, महिला र जेष्ठ नागरिकलाई लक्षित गरि निर्माण गरिन लागेको उनले बताए। समुदायमैत्री प्रहरीमा प्रवेश पाउने वातावरण बनाउन उनले आग्रह गरे । नेपाल प्रहरीले अपराध अनुसन्धानको अधिकार पाएको छ । समस्या अनुसन्धानमा कठिनाई भएको हुदा त्यसलाई सम्बोधन हुने गरि अपराध क्षेत्रमा हुने काउन्सिलिङदेखि आवासिय सेवासम्मको सुविधा हुने गरि भवन निर्माण हुने उनले बताए ।