खोज

उद्योग बाणिज्य संघ बुटवलले औद्योगिक ब्यापार मेला भब्य र सभ्यरूपमा सम्पन्न गरेको छ । “लगानी लुम्बिनीमा ,समृद्धि देशमा” भन्ने मूल सन्देशका साथ पुष ३ देखि १८ गते सम्म चलेको मेलाको आज समापन हुँदैछ । यो मेलाले नेपाली कृषि उत्पादन र औद्यागिक उत्पादनको प्रदर्शनीले नेपाली बजार चलायमान बनाएको छ । बुटवलमा लाग्ने औद्योगिक ब्यापार मेलाको इतिहास लामै बनिसकेको छ । औद्योगिक ब्यापार मेला भनेपछि सहजै बुझन्न सकिन्छ कि यो उद्योगबाट उत्पादित बस्तुको ब्यापारगर्ने मेला हो । मलाई याद छ यस्तो खालको मेला लगाउने चलनको शुरुवात बुटवलमा २०२४÷ २०२५ देखि छिटफुट रूपमा भएको थियो । यस्तो मेला त्यतिबेला बुटवलमा लुम्बिनी कलेजको मैदान हालको बुटवल बहुमुखी क्याम्पसको प्राङ्गणमा लाग्ने गथ्र्यो । त्यसपछि हालको कन्तिमाविको अगाडी हाटबजार लाग्ने ठाउँमा लाग्थ्यो । त्यो पंञ्चायतको समयको कुरा थियो । तर त्यतिबेला त्यस्ताखालको मेलालाई रमाईलो मेला नाम दिईएको हुन्थ्यो । त्यो बेला विभिन्न संघसंस्थाले मेला लगाउँथे । २०३२/३३ सालतिर बुटवल जेसिस्ले पनि यस्तो खालको रमाईलो मेला लगाएको थियोे । मेलामा उद्योगबाट उत्पादित भाँडाकुडा,खाद्यान्न,चिनी,नुन,जुत्ता चप्पल अलिअलि कपडा जस्ता सामाग्रीहरू हुन्थे । आजकलजस्तो रेडिमेड कपडाका दुकान शुरुका मेलामा देखिदैनथ्यो । अलिअलि जुवाका आईटम पनि हुन्थे । जस्तो तम्बोला खेलाउने र नम्बर मिलेमा पैसा पाईने ,सामानमाथि रिङ् हान्ने रिङ् फसेमा जे समानमा रिङ् फस्यो त्यही सामान पाईने, जस्ता खेल खेलाईन्थ्यो । भारतीयहरूले ल्याउने आजकलजस्ता ठूला बिद्युतीय पिङ,मौतका कूवा भनेर कूवाभित्र मोटरसाईकल कुदाउँने जस्ता खेल हुँदैनथे । हो सामान्य जादु भने देखाउथे केही ब्यक्ति ।
२०४०/४२ सालतिर रूपन्देही उद्योग संघले पनि उद्योग प्रविधीका नमूना सहित यस्तै प्रकृतिको मेला लगाउन थाल्यो । केही वर्ष उद्योगवाण्ज्यि संघ र रूपन्देही उद्योग संघले आलोपालो सडक विभागको कम्पाउण्डभित्र यही प्रकृतिको मेला लगाए । सबै खाले मेलामा नाँचगान दोहरी त हुन्थ्यो नै बिभिन्न प्रकारका भारतीय खेल सामाग्री र पिङहरूले प्रबेश पाउँदै गए । उद्योग बाणिज्य संघले कहिले कृषि मेला पनि गरयोे । यो मेला कृषककालागि फाईदा जनक नै थियो । कृषकहरूलाई प्रोत्साहन गर्न र कृषिमा प्रयोगहुने औजार देखि आधुनिक मसिनहरू द्धारा कृषकलाई सूसूचित पार्न त्यस्तोमेलाको आयोजना गरिएको बताईन्थ्यो । त्यहाँ कृषि औजारको साथै कृषकद्धारा उत्पादित तरकारी अन्न लगायतका सामानको कृषि मेला पनि भयो , राम्रो उत्पादन गर्ने कृषकलाई पुरस्कृत पनि गरिन्थ्यो । बालमन्दिर कम्पाउण्ड भित्र त्यो मेला हुन्थ्यो । मेला लगाउने स्थायी ठाउँ थिएन । कहिले कहाँ कहिले कहाँ लगाउँदा र गेट, सामानराख्ने स्टलहरू बनाउँदा हरेक वर्ष थुप्रो पैसा खर्च भईरहेको हुन्थ्यो । त्यसैले सबै उद्योगि र ब्यापारिक संघसंस्थाले मेलाकालागि स्थायी ठाउँको माग गरिरहेका थिए । सोही प्रयासले हालको स्थान प्राप्त भएको हो । जेसुकै नाम दिएर मेला लगाएपनि सबै एकै एकै प्रकारका देखिन्छन् कृषि मेला बाहेक । औद्योगिक मेला भनेपनि आखिर नेपालमा भएको उद्योग बन्द गरेर विदेशी ब्राण्डको ब्यापार मस्कदैछ । तर पनि अहिले ठाउँकालागि कुनै कमि छैन । रामनगर प्रहरी तालिमकेन्द्र भन्दा केही अगाडी स्थायी ठाउँ बनेको छ । स्थायी स्टलहरू बनेका छन् र केही बन्न्ो क्रममा छन । तीनचार वर्षदेखि मेला त्यहीठाउँमा लागिरहेको छ । यसले भौतिक संरचनासहित स्थायी ठाउँ पाईरहेको छ । त्यही बनेकोछ ठूलो सभाहल । जहाँ हजारौ मानिस अटाउन सक्छन् । यो बुटवलको गौरव पनि हो् । यसैले गर्दा बुटवल राजमार्ग आसपासका ठाउँमा ठूला होटल र अस्पताल पनि बनिरहेका छन् । बेलाबेलामा लाग्ने यस्ता मेलाले मानिसको क्रय शक्तिलाई चलायमान बनाउँछ नै केही समयलाई रमाईलो मनोरञ्जन पनि दिन्छ । मेलाहेर्न घुम्न मनोरञ्न गर्न ,कलाकारहरूले आफनोकला देखाउने राम्रो मौका मिलेकोछ । त्यसका अतिरिक्त,चाहिएको सामान किन्न भन्दै मानिस आवत जावत पनि गरिरहन्छन् यसलेगर्दा आर्थिक चलायमान बढेकोछ ।
अहिलेपनि बुटवल उद्योग बाणिज्यसंघ रूपन्देहीको आयोजनामा पुष ३ गतेदेखि १८ गतेसम्म औद्योगिक ब्यापारमेला लाग्यो र त्यसको आज समापनपनि भएकोे छ । हामी पनि एक दिन आफनो ठाउँमा लागेको मेला हेर्न घुम्न जाउँ भन्दै गयौं । जान त मेला लाग्दा पहिले पनि जान्थ्यौ नै । केहीवर्ष पहिला बुटवल उद्योग वाणिज्य संघले मलाई महिला पत्रकारको नाताले र मेलाका गतिबिधीको फिचर लेखेवापत सम्मान समेत गरेको थियो । त्यसैले पनि मेलालाग्दा हरेकपटक हेर्न जान्छु र देखेको कुरा लेख्छु पनि । अहिले पनि गयौं । पहिलाभन्दा अहिले एउटा राम्रो काम भएछ संस्थाबाट, जेष्ठ नागरिक र अपाङ्गताको कार्ड देखाएर पैसा नलाग्ने टिकट दिईदो रहेछ र टिकट लिने ठाउँ पनि अलग्गै रहेछ ,जसलेगर्दा भिडमा चेपिदै टिकटलिनु परेन बुढाबुढीलाई । ठाउँले स्थायीत्व पाएपछि ठाउँ फराकिलो जतिपनि छ । ठूलो सभाहल पहिले बनिसकेको छ । मेलामा स्टल बुकिङ् गरेर सामान ल्याउनेकालागि पनि केही सुबिधा पक्कै भएको छ । सामानका स्टलहरूकालागि स्थायी संरचना बन्नु पनि मेलाको सवल पक्ष हो । तर पनि मेलाको प्रकृति खासै भिन्न छैन । उही लत्ता कपडा, सिरकडसना ,जुत्ता चप्पल,बिभिन्न कम्पनिबाट उत्पादित चाउचाउ, भुजिया दालमोट,भाँडाकूडा, बिभिन्न सहकारी र बिभिन्न बैकहरूका विज्ञापन,बिदेशी अटोमोवाईलका बिज्ञापन बोर्ड, केही सूचना प्रबिधीका स्टल र केही पुस्तक पसल पनि रहेकारहेछन् । त्यसका अलावा केही कृषकका कृषि तरकारी उत्पादन । हुम्ला जुम्लाका उत्पादन मार्सिचामल,गेडागुडी दाल,फापर,कोदोका पिठो ,टिमुर, किबी सुन्तला जस्ता फलफूल र दुईचारवटा फूलका नर्सरी पनि देखिए । दुग्धजन्य पर्दाथ खुवा कुराउनी,थोर्गा ब्राण्डको गुँड र स्पटमै पेलिएको उखुको खुदो,गुँडको ब्यापार पनि चलेको देखियो । त्यसका अलावा बिभिन्न खाले नास्ता पसलहरू,मोमो,चाउमिन,चाट,फुल्की जेहरीमा धेरै मानिस झुम्मिएको देखिन्थ्यो । मनोरञ्जनकालागि नाँचगानमा अत्यधिक मानिसको भिड हुने नै भयो । यसले गर्दा आर्थिक चलायमान बढेको पायौ हामीले । यो यस मेलाको सबल र राम्रो पक्ष हो ।
हरेक मेलाका सबल र दुर्वल पक्ष दुबै छन् । यो मेलाका पनि दुर्वलपक्ष नभएका होईनन् । ति दुर्वलपक्ष हुन् नेपालको अत्यधिक पैसा भारत पलायन हुनु । भारतीयहरूले ल्याएका बिभिन्न खाले खेल सामाग्रीबाट उठेको पैसा सबै भारततिर जानेगर्छ । राख्नदिए वापत सामान्य भाडा लिएरमात्र पुग्दैन जस्तो लाग्छ । अहिलेसम्म कति पैसा बाहिरियो लेखाजोखा छैन । निरन्तरता दिएको कुरालाई प्रतिबन्ध लगाउन त सकिदै र हुँदैन पनि तर ति ल्याउने साधनहरूमा राम्रो कर लिएर मात्र चलाउन दिनु उपयुक्तहुने मैले महशुस्गरे । अन्यकुरा सबै ठिकैछ आफना गाउँ शहरमा आफनो ठाउँमा मेला लागेको छ यो ठूलोकुरा हो । मेला ब्यवस्थितगर्ने जिम्मेवारी लिएर यसको ब्यवस्थापनको जिम्मेवारी निभाउने कामलाई सानो आँक्न मिल्दैन । उद्योग संघ रूपन्देही र उद्योग बाणिज्यसंघ रूपन्देहीले लगाउने यि र यस्ताखाले मेलाहरूले निरन्तरता पाओस् र देशका अर्थतन्त्रमा राम्रो टेवा पुगोस् भन्ने शुभेच्छा र शुभकामना छ ।