खोज

दाङ,२ पुस ।

पातलो बस्ती औलामा गन्न सकिने घर । तोरीबारीले घर आगन सुन्दर देखिएको छ । सबैका घरमा बाख्रा छन् । नजिकै जंगल, जंगलमा मौवाका रुख । मौवाको दाना सुकाएर सबैका घरमा राखिएका छन् । मौवा जंगलमा पाइने एक प्रकारको जडिबुटी हो । यसको मदिरा बनाउनमा बढी प्रयोग गरिन्छ । बस्तीमा पुग्नलाई बाटोको समस्या छ । दाङको राजपुर गाउँपालिका वा नम्वर ६ खाङग्रानाका नागरिकलाई भारतको भर पर्नु परेको छ । नेपाल भारतसंग जोडिएको यो गाउँमा खाद्यन्न देखि लिएर तत्ता कपडा सबै सिमाना जोडिएको भारतमा जानुपर्ने बाध्यता रहेको छ । सोही गाउँकी सम्झना सिह ठकुरीले खाना,कपडा,स्वास्थ्यसेवा लगाएतका सबैजसो सेवा लिन भारत जानुपर्ने बाध्यता रहेको बताइन् । खाङग्रानाकामा विजुली वत्ति छैन, फोनको टावरले काम गर्दै, भारतीय सीमले काम गर्छ आफन्त जती सबैले नेपाली सीम प्रयोग गर्ने भएकाले फोन महँगो भएको उनले बताइन् । ६५ घरधुरी रहेको सो गाउँका सबै नागरिकले प्रयोग गर्ने एउटै इनार छ । मंङ्सिर महिनामै इनारको पानीको सतह घटेको छ । इनार सुक्यो भने खोलाको पानी खानुपर्ने बाध्यता छ । खोलाको पानी लिन एक घण्टा हिड्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ । सधैं पानीको अभाव रहेको छ । अहिले खोला पनि सुकेको छ यसपाली चैत बैशाखमा पानीको हाहाकार हुने संकेत देखिएको उनले बताइन् । बत्तिको बिकल्पमा रोलार छ तर घाम लागेन भने त्यो पनि बल्दैन । नजिकमा विद्यालय छैन, एक घण्टा हिडेर बालबालिका विद्यालय जानुपर्ने बाध्यता रहेको छ ।
सोही गाउँकी मंगलादेबी खत्री यहाँ बस्न थालेको २० वर्ष भयो । उनले अहिलेसम्म पानी,बत्ति र फोनको दुख भोग्दै आएको बताइन् । राजपुरको खाङ्ग्रानाकाबाट दाङको लमही बजार जान भन्दा भारतिय बजार जान नजिक पर्ने उनले बताइन् । नुन,तेल देखि सम्पूर्ण बस्तु भारतबाट ल्याउनुपर्ने बाध्यता रहेको छ । नेपालका नागरिक हौ तर सुबिधा भारतको लिएका छौ,उनले भनिन् । वडा नम्वर ६ मा एकीकृत स्वास्थ्य सेवा इकाइ छ तर त्यहाँ प्रसस्त मात्रामा औषधि छैन । स्वास्थ्य सेवा लिन भारत जानुपर्ने बाध्यता रहेको उनले बताइन् । सुत्केरी सेवा लिन भारतिय एम्वुलेन्सको प्रयोग गरेर उतै जाने गरेका छौ, उनले भनिन् ।
राजपुर गाउँपालिका अध्यक्ष शरद बुढाथोकीले नागरिकको सेवामा खटिईरहँदा अझै पनि विभिन्न समस्या र चुनौति रहेको बताए । जटिल भौगोलिक बनावट, बाटोको असुबिधा, अशिक्षा र अन्धविश्वासका कारण नागरिक सचेतनाको प्रयास निरन्तर रहेको बताए । वडा कार्यालय, स्वास्थ्य संस्था तथा विद्यालयहरुमा न्युन जनशक्ति, अप्रर्याप्त पुर्वाधार, भारतसङ्ग खुल्ला सिमाना, जनसहभागितामा कमि, गाउँपालिकाको क्षेत्रभित्र आवश्यक रोजगारमुलक उद्योगधन्दा, कलकारखाना नभएकाले पालिकाका नागरिकलाई सुबिधा पुराउन नसकेको बताए । गाउँपालिका क्षेत्रमा खानेपानी तथा सिचाईको अझै पनि उचित व्यवस्थापन हुन नसकेका कारण नागरिकलाई समस्या भएको उनको