खोज

कपिलवस्तु, ७ मंसिर । पोषणको अवस्थामा सुधार ल्याउन कपिलवस्तुको एक बिद्यालयमा “घर घरमा करेसाबारी, खाने आफ्नै तरकारी” कार्यक्रम शुरु गरिएको छ । खानामा बिषादीयुक्त तरकारीको प्रयोग घटाउन र सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययनरत बिद्यार्थीको पोषण सुधार्ने कार्यमा सचेतना प्रवाह गर्न बाणगंगा नगरपालिका–१ मा रहेको श्री सिद्धार्थ माध्यमिक विद्यालय बुङ्चीमा कार्यक्रम शुरु गरीएको हो । बिद्यालय परिसरमा रहेको बाझो जमिनमा निर्मित करेसाबारीमा तरकारीका बेर्ना रोपेर कार्यक्रम शुरु गरिएको हो ।

कार्यक्रम अन्तर्गत बिद्यालयको ढाई कठ्ठा जग्गाको क्षेत्रफलमा करेसाबारी बनाईएको छ । करेसाबारीमा गोलभेडा, मुला, काउली, लसुन, आलु, धनिया आदि लगाईएको छ । कार्यक्रमले बिषादीयुक्त तरकारीको प्रयोग न्यूनीकरण, पोषणयुक्त तरकारीको उपलब्धता र विद्यार्थीमा प्रयोगात्मक सिपको बिकास हुने विद्यालयका शिक्षकको बुझाई छ । विद्यार्थीलाई करेसाबारी तरकारी उत्पादन गर्न र बिषादीको प्रयोग नगर्न प्रयोगात्मक अभ्यास गराईने बिद्यालयका प्रधानाध्यापक दल बहादुर थापा ‘ईश्वर’ ले जानकारी दिए । “यो कार्यक्रमले एका तर्फ बिद्यार्थीको पोषणको अवस्था सुधार हुन्छ भने अर्कातर्फ करेसाबारीमा काम गर्ने अभ्यास पनि हुन्छ ।” प्रअ थापाले भने । करेसाबारीको प्रयोगात्मक अभ्यासले आफुहरूले बिषादी प्रयोग गरेका तरकारीले गर्ने हानी बारे जानकारी सँगै करेसाबारीमा तरकारी उत्पादनको प्रयोगात्मक अभ्यास गर्न सहयोग मिल्ने कक्षा ९ की छात्रा दिपा माझिले बताईन ।

करेसाबारी सम्बन्धी प्रयोगात्मक अभ्यासले स्वस्थ्य तरकारी उत्पादन र प्रयोग गर्ने ज्ञान पाउन सहयोग मिल्ने कक्षा १० का छात्र दिपक पौडेलले बताए । स्वस्थ्य भान्साबाट स्वस्थ्य मानिस र शिक्षित मानिसको बिकास सम्भव रहेकोले हरेक घरमा बिषादी रहित तरकारी उत्पादनको लक्ष्यले कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको जनाईएको छ । कार्यक्रम अन्तर्गत उत्पादन हुने तरकारी बाट हुने आम्दानीलाई बिद्यालयको बाल क्लवलाई हस्तान्तरण गर्ने विद्यालयको योजना छ । क्लबले उत्पादित आर्गानिक तरकारी बापतको आम्दानी बिद्यार्थीको लागि अन्य सुचनामुलक कार्यक्रममा लगानी गर्ने छ ।

विद्यालयमा ६ सय बढि बिद्यार्थी अध्ययनरत छन । जस मध्य कक्षा ७ देखि १० सम्ममा २ सय ५० बढि बिद्यार्थीलाई प्रयोगात्मक अभ्यासमा सहभागी बनाउने बिद्यालयको योजना छ । कार्यक्रममा सहभागी विद्यार्थीलाई घरमै आर्गानिक र बिषादी रहित तरकारी उत्पादन र प्रयोगमा प्रोत्साहन हुने बिद्यालयका व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष गणेश बहादुर क्षेत्री बताउँछन । स्वस्थ्य बिद्यार्थी र विषादीमुक्त बाणगंगा निर्माण गर्न कार्यक्रम सहयोगी हुनेमा अध्यक्ष क्षेत्रीको बिस्वास छ ।

गत बर्षको अध्ययनमा कपिलवस्तुको सामुदायिक बिद्यालयमा अध्ययनरत ६७ प्रतिशत बढि किशोरी छात्रामा रक्तअल्पता (एनिमिया) को समस्या देखिएको थियो  । लुम्बिनी प्रदेश सरकारको किशोरीहरूको रक्तअल्पता जाँच कार्यक्रम अन्तर्गत स्वास्थ्य कार्यालय कपिलवस्तुले जिल्लाका २४ वटा सामुदायिक बिद्यालयका छात्राको रक्त परिक्षण गर्दा सो तथ्याङ्क देखिएको हो ।

सो तथ्याङ्कले बाणगंगा नगरपालिकामा रहेका सामुदायिक विद्यालयमा ५१ दशमलव ९० प्रतिशतमा रक्तअल्पत्ताको समस्या देखाएको थियो । त्यसैगरि प्रदेशमै कुपोषणको दर समेत १६ दशमलव २ प्रतिशत रहेको तथ्याङ्क छ । त्यसै गरि आम उपभोक्ताले समेत बिषादी परिक्षण नगरिएका भारतबाट आयातित तरकारीको सेवन अत्यधिक मात्रामा गर्दै आएका छन ।

बाणगंगा नगरपालिका वडा नं.१ वडाध्यक्ष सन्जु कुमार सारुले विद्यार्थीहरूलाई करेसाबारी सम्बन्धि प्रत्यक्ष ज्ञान, सिप हासिल गर्न सहयोग पुग्ने बताए । बिषादी रहित तरकारीको उपभोगलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्ने उनले बताए । कार्यक्रममा वडाध्यक्ष सन्जु कुमार सारुले व्यक्तिगत लगानीमा १० वटा हजारी खरिद गरि विद्यालयलाई हस्तान्तरण गरेका थिए । बाणगंगा नगरपालिकाका कृषि विज्ञ पदम घिमिरेले नगरले यस्ता कार्यक्रमको सफल कार्यान्वयनमा आवश्यक प्राबिधिक सहयोग पु¥याउने बताए । रासायनिक मलको प्रयोगलाई न्युनिककरण गर्दै जैविक मलको प्रयोगलाई थप प्रोत्साहन गर्नुपर्ने उनले सुझाव दिए । कार्यक्रमले विद्यार्थीको पोषणको अवस्था सुधार्न समेत सहयोग पुग्ने विद्यालयका सहायक प्रधानाध्यापक अजित शर्माले बताए ।