खोज

कपिलवस्तु, ०५ मंसिर ।
रासायनिक मलको बढ्दो प्रयोग र प्राङ्गारिक पदार्थ घट्न थाले सँगै माटोको उर्वराशक्ति घट्न थालेको छ । जिल्लाको बिजयनगर गाउँपालिका र यशोधरा गाउँपालिकाको ५ वटा वडामा गरिएको माटोको नमुना परिक्षणमा सो तथ्य भेटिएको हो । दुवै पालिका सँगको समन्वयमा सेचेन करुणा नामक गैरसरकारी संस्थाले सञ्चालन गरेको नेपाल एकिकृत बिकास परियोजना दुई अन्र्तगत ती पालिकामा १ सय ७४ वटा माटोको नमुना परिक्षण गरिएको थियो । बाँकेको खजुरा स्थित माटो तथा मल परिक्षण प्रयोगशालाका कार्यालय प्रमुख कोमल शाही सहितको ४ सदस्यीय प्राबिधिक टोलीले दुवै पालिकाको माटो परिक्षण गरेको हो । माटोको अम्लीय, लवण तथा क्षारिय अवस्था पत्ता लगाउने, माटोमा नाइट्रोजन, फस्फोरस, पोटास, प्रांगारिक पदार्थको अवस्था निर्धारण गर्ने र माटोमा बालि अनुसारको मलको मात्र सिफारिस गर्न सहयोग प¥र्याउने उद्देश्यले माटो परिक्षण गरिएको हो ।

जिल्लाको बिजयनगर गाउँपालिकाको वडा नम्बर १, २ र ७ को १ सय २२ वटा माटोको नमुना परिक्षणका क्रममा पिएचको मात्रा तठस्थ, फास्फोरस धेरै, नाईट्रोजन र पोटास थोरै तथा प्राङ्गारिक पदार्थ एकदमै थोरै भेटिएको छ । त्यसैगरि यशोधरा गाउँपालिकाको वडा नम्बर ७ र ८ मा ५२ वटा माटोको परिक्षण गर्दा पिएचको मात्रा तठस्थ क्षारिय, फास्फोरस धेरै, नाईट्रोजन थोरै, पोटास मध्यम तथा प्राङ्गारिक पदार्थ एकदमै थोरै भेटिएको छ । माटोमा ६ दशमलव ५ भन्दा कम पिएच भेटिए त्यसलाई अम्लिय, ६ दशमलव ५ देखी ७ पिएच सम्म तटस्थ र ७ पिएच भन्दा बढि भए क्षारिय मान्ने गरिएको हुन्छ ।

माटोमा क्षारियपना भेटिए जिप्सन प्रयोग गर्नु पर्ने भए पनि सो को मात्रा सिफारिस नभएकाले कम्पोष्ठ, गोबरमल प्रयोग गर्नु कृषि प्राबिधिक बताउँछन । दुवै पालिकामा गरिएको माटो परिक्षणका क्रममा प्राङ्गारिक पदार्थ एकदमै थारै भेटिएको सेचेन करुणाका कपिलवस्तु फिल्ड अफिसका प्रमुख हुमलाल अधिकारीले जानकारी दिए । उनले माटोमा कम्पोष्ट मलको प्रयोग घट्दा उत्पादकत्व घटेको बताए ।

दुवै पालिकामा गरिएको माटो परिक्षणको क्रममा माटोमा प्राङ्गारिक पदार्थ ३ प्रतिशत भन्दा धेरै कम भेटिएको सेचेन करुणाका खाद्य सुरक्षा तथा आर्थिक बिकास कार्यक्रमका कार्यक्रम प्रबन्धक प्रदिप न्यौपानेले जानकारी दिए । दुवै पालिकामा किसानहरू युरिया, डिएपी जस्ता रासायनिक मलमा बढि निर्भर भै रासायनिक मलको प्रयोग बढाउदा माटोमा प्राङ्गारिक पदार्थ धेरै न्यून भेटिएको उनले अनुभव सुनाए । माटोमा प्राङ्गारिक पदार्थ कम हुुँदा बाली उत्पादन कम हुने, माटोको पानी सोस्न सक्ने क्षमता घट्ने तथा मित्रजिव वा ब्याक्टेरिया नष्ट हुने गर्दछन । जस्का कारण माटोको उर्वराशक्ति क्षिण हुन पुग्दछ । माटोमा प्राङ्गारिक पदार्थ बढाउन बढि भन्दा बढि कम्पोष्ट मलको प्रयोग, गोबर मल, घैचा, हरियो मल र प्राङ्गारिक मल प्रयोग बढाउन आवश्यक रहेको न्यौपानेले बताए ।