खोज

आज विश्व मधुमेह दिवस । हरेक वर्षको नोभेम्वर १४ को दिनलाई विश्व मधुमेह दिवसका रूपमा मनाउने परम्परा भए अनुसार नेपालमा पनि मधुमेह दिवस बिहिबार विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरि मनाईदै छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार हरेक १० सेकेण्डमा पाँचजना मधुमेह रोगी थपिदै गएको छ भने यसले क्यान्सर जस्तैगरि आफ्नो प्रभाव विश्वमै खतराका रूपमा देखाईरहेको छ । मधुमेह जसलाई नेपालीमा सुगर पनि भनिन्छ । यसको नियन्त्रणका लागि स्वास्थ्यमा सचेतनावाहेक अर्को विकल्प अहिलेसम्म फेला परेको छैन् । नेपालमा पनि ८ प्रतिशत मानिसमा मधुमेह भएको हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ । चिकित्सकहरूले मधुमेश हुने सबैभन्दा जिम्मेवार कारणमा हाम्रो जीवनशैली रहेको औंल्याएका छन । त्यसैगरी बंशाणुगत कारण मधुमेहको जोखिम धेरै बढेको छ । ४० वर्ष उमेर पूरा भएकाहरूमा यो रोगको खतरा ८० प्रतिशत बढी हुने भएकोले यसको रोकथामका लागि सवैले सजगता अपनाउनु जरुरी छ । मधुमेह दिवसका अवसरमा आज नेपालका विभिन्न स्थानमा सचेतनामूलक कार्यक्रम गरिदैछ । दिवसका अवसरमा गरिने सचेतनामूलक कार्यक्रमले कम्तीमा पनि मधुमेह रोगवाट वच्न सकिने अवसरका रूपमा दिवसलाई लिन सकियो भने निश्चित रूपमा यसवाट टाढै रहन मद्दत पुग्न सक्छ । मधुमेहको लक्षण, रोकथाम, रोग लाग्नवाट बच्न अपनाउनु पर्ने सचेतना र सावधानीका विषयमा आज आम नेपाली जनता चनाखो भैसकेका छन । अर्कोतर्फ नेपालमा सुगरका नामले समेत यो रोग परिचित रहेकोले यसको नियन्त्रणका लागि आम नेपाली सजग हुनु आवश्यक छ । उता रोगका विषयमा ज्ञान भएरपनि खानपानमा नियन्त्रण नगर्ने र लापरवाही गर्नेहरूको संख्या पनि बढेको छ । धेरै भात खाने र अल्छी तथा जभाभावी खानेकुरा खानेहरूलाई यो रोगको संभावना बढी हुन्छ । तसर्थ अव नेपालीहरू सचेत हुने बेला आएको छ ।

मधुमेह हुने प्रमुख कारणमा मोटोपना पनि एक हो । अहिले विश्वभर मानिसहरूमा मोटोपनाको चिन्ता देखिन थालेको छ । अहिले देखिएको डायबिटिजको मुख्य कारक मोटोपना भएको विभिन्न अध्ययन तथा अनुसन्धानहरूले देखाएका छन् । त्यसैगरी आधुनिक हुने नाममा लापरवाही गर्दा पनि मधुमेहको शिकार हुनुपरेको छ । मधुमेहको अर्को कारण भनेको तनाव पनि एक हो । मानिसमा उच्च रक्तचाप भएका र कोलेस्ट्रोल बढी हुँदा पनि मधुमेहको समस्या देखिएको छ । अव स्वास्थ्यको ख्याल नगरी सुगर निम्त्याउने हो भने अकाल मृत्युवरण गर्नुपर्ने अवस्था नआउला भन्न सकिदैन् । विश्वमा यो रोगका कारण वर्षेनी ४० करोड बढीको मृत्यु भैरहेको छ । नेपालमा पनि वर्षेनी यही रोगका कारण १० हजार बढीको मृत्यु भैरहेको तथ्याँक छ । यो रोगको मेडिकल औषधीभन्दा पनि रोग लाग्नै नदिनेतर्फ हाम्रो ध्यान जानु आवश्यक छ ।

स्वास्थ्यमा थोरैमात्र ख्याल गरेर रोगवाट टाढै हुने प्रयास गरियो भनेपनि रोगवाट मुक्ति हुन संभव छ । तसर्थ अवको समय नेपालीले आफ्नो स्वास्थ्य संवेदनशीलतालाई ध्यान दिनैपर्ने छ । होइन भने खानपानमा ध्यान नदिने र जथाभावी गर्ने हो भने मधुमेहसंगै यसवाट उत्पन्न हुने अन्य धेरै रोगको शिकार हुनुपर्ने अवस्था नआउला भन्न सकिदैन् । तसर्थ आजको आवश्यकता रोग लाग्नै नदिनेतर्फको सचेतता पहिलो प्राथमिकता हो । अतः मधुमेह नियन्त्रणका लागि हामीले हाम्रो खानामा पनि विशेष ध्यान दिनुपर्ने चिकित्सकहरूको भनाई छ । मधुमेह समयमा नै थाहा भयो र यसलाई नियन्त्रणमा लिन सकियो भने यसका कारण हुनसक्ने अरू विभिन्न गम्भीर रोगबाट बच्न सकिन्छ । मधुमेह धेरै बढ्दा मिर्गौला, कलेजो, मुटु, आँखा लगायतका हाम्रा महत्वपूर्ण अंगमा ठूलो असर गर्न सक्ने भएकाले मधुमेहबाट समयमा नै बचौँ । आफूपनि बचौं र अरूलाई पनि उचित सल्लाह, परामर्श दिएर मधुमेहबाट बचाऔं ।