खोज

बर्दिया, १७ असोज ।
ए हो मदराके झलारमा मोर दिल बझ्गिल
फूलहस सुन्दर मोरे गोरी दिल बैठगील ।

मादल माथि राखिएको कपडाको झलराले दिल बुझ्यो । फूलजस्तो सुन्दर मायालुसंग दिल बस्यो । एक महिनाअघि थारु गाउँमा दसैंका गीत यसैगरी गुन्जिन्थे । भदौंको हरेरी पूजापछि एक दिन बिराएर हुरडुङ्गा नाच हुन्थ्यो । तर पछिल्लो पुस्ताको पालामा यस्ता दसैंहा गीत कमै गुन्जिन थालिसके ।मादल बजाउने (मिरडँगीया) र नाच्ने (नाचनिया) बीच पैँया लगाएको दृश्य हराउन थालेपछि केही युवाहरूले म्युजिक भिडियो मार्फत संरक्षणमा जुटेका छन् ।

दसैं नजिकिदै गएपछि परम्परागत गीतका म्युजिक भिडियो छायांकन धमाधम भइरहेका छन् । थारु मोडेल राजकुमार थारुले आफ्नै लगानिमा दसैं गीत गीतको म्युजिक भिडियो ‘बैथक्कु’ बनाएका छन् । बर्दियाको ठाकुरबाबा नगरपालिका मिर्चैया गाउँमा छायाँकन गर्दा हेर्नको भिड लाग्यो । स्थानीयले पम्परागत दसैंहा गीत आफ्नै घर आँगनमा हेर्न पाएमा खुसी जनाए । ‘हाम्रा पुर्खाले बचाएको दशैंहा गीत आजकल मुस्किलले सुन्न पाईन्छ । पहिले एक दिन बिराएर नाचगान हुन्थ्यो । अहिले भिडियो बनाउने बेलामात्रै हेर्न पाईन्छ ।’

‘रियलमा दसैंको गीत लोप हुन थालिसक्यो । दसैंको अष्टमी र नवमीका दिन मुस्किलले नाच हुन्छ । त्यसैले पुर्खाले जोगाएर यहा“सम्म ल्याई पुर्याएको संस्कृतिको संरक्षणमा सहयोग पुर्याउन प्रयास गरेको छु,’ मोडेल राजकुमारले थारुले भने,‘नयाँ पुस्ताका युवाहरूलाई थारु संस्कृति तर्फ आकर्षित गर्न दशैंहा गीतको भिडियो निमार्ण गरियो ।’

दसैंको आगमनसंगै थारु युवाहरूले म्युजिक भिडियो निमार्ण गरिरहेका छन् । यसअघि पनि दसैंसंग सम्बन्धित थुप्रै म्युजिक भिडियो सार्वजनिक भइसकेका छन् । फरक संस्कृति, कलामा रमाउन थारु समुदायको संस्कृति धरापमा पर्दै गएको छ । तर युवाहरूमा भने आफ्नो मौलिक संस्कृतिप्रति चेत आउन थालिसकेको छ ।

चाडपर्वका बेलामा केही हदसम्म परम्परागत गीत गुन्जिन्छन् । चाडपर्व अगावै थारु गाउँमा रौनक र खुसीको महोल छाउनु उक्त समुदायको अर्को विशेषता हो । यति बेला गाउँमा दसैंको चर्चा सुरु भइसकेको छ । गाउँमा नभएपनि सार्वजनिक कार्यक्रममा युवायुवतीहरू हुरडुङवा, सखिया र छोक्रा नाच गरेर परम्परा जोगाउने प्रयासमा छन् । परम्परा र मौलिक गीत, नृत्य र बाद्यबादन बिर्सिन थालेका केही थारु युवाहरूले पुराना पिढीबाट सिक्न थालेका छन् ।

दसैंका सबैजसो गीत रमायण र देबीदेउटासंग सम्बधित रहेको जानकारहरूले बताउँछन् । पुराना पुस्ताले थारु संस्कृति र मौलिक गीतलाइ २१ औ शताब्दिसम्म ल्याइ पु¥याएका छन् । बर्षापछि धान लगायतका वाली हरियाली भएपछि थारु गाउँमा हरेरी पुजा हुन्छ । त्यसदिनदेखि थारु गाउँमा मादल बज्थ्यो । बालीनालीमा किरा नलगोस भनेर गरिने हरेरी पूजाले दसैं आउन थालेको संकेत गर्छ । त्यही दिनदेखि थारु समुदायले नाचगान गरी दसैंको अगामनलाइ स्वागत गर्ने चलन छ ।