खोज

बाँके, ०८ असोज ।
कर्णाली प्रदेश सल्यान जिल्ला शंखमुलका जितबहादुर क्षेत्री चाडपर्व मनाउन भारत सिमलाबाट घर फर्किएका छन् । नेपालगन्ज नाका भएर उनी साथीभाईहरू संग घर फर्किएका हुन । चाडपर्व मनाउन भारतबाट घर फर्किएको उनको लागि नयाँ होईन ।

एक दशकदेखि मजदुरी गर्न भारत आउजाउ गर्दै आएको क्षेत्री बताउँछन् । ‘कोरोनाको महामारी सुरु भएपछि घर फर्किएको थिए, गाउँघरमा काम नपाएपछि कोरोनाको महामारीमै फेरि भारतमा काम गर्न गइयो,’ उनले भने,‘खेतिपाती गर्न र चाडपर्व मनाउन घर फर्किन्छौँ। दसैं तिहार मनाएर फेरि काम गर्न भारत नै जाने हो ।’ उनका अनुसार गाउँका सय बढी युवाहरू आफूजस्तै कामका लागि भारत जाने गरेका छन् ।
दैलेख दुल्लु ५ का नबिन खत्री सोमबार नेपालगन्ज नाका भएर घर फर्किएका छन् । उनी कोरोनाको महामारीकै बेला काम खोज्दै भारत छिरेका थिए । पछिल्लो ८ महिना भारतको चण्डीगढमा मजदुरी गरेर घर फर्किन पाएको उनी निकै खुसी देखिन्थे । ‘परिवारसँग बस्ने रमाउने मौका भनेकै हाम्रो लागि चाडपर्व त हो नि । अरूबेला त काम गर्नै परयो,’ उनले भने,‘आफ्नै गाउँठाउँमा काम पाईदैन त्यसैले भारतमा काम गर्न जानु पर्छ ।’ नबिनसंगै नेपालगन्ज हुँर्द डोल्पा त्रिबेणी ६ का बिक्रम केसी, विनय थापालगायत सयौँ नेपालीहरू चाडपर्व मनाउन घर फर्किएका छन् । घर फर्किने नेपालीहरूको सीमामा लर्को छ । भारत जान राहदानी आवश्यक नपर्ने र लागत नलाग्ने गरेका कारण नेपाली मजदुरको गन्तब्य भारतका विभिन्न शहरहरू बन्दै गएको छ ।

कर्णाली प्रदेशको सुर्खेत, दैलेख, जाजरकोट, कालीकोट, जुम्ला, हुम्ला, रुकुम, रोल्पा, सल्यान, जाजरकोट लगायतका जिल्लाबाट हजारौ युवाहरू काम खोज्न भारत पस्ने र चाडपर्वका समयमा घर फर्किने गरेका हुन । घर फर्किएका अधिकांश युवाहरूले चाडपर्व मनाएर फेरि पनि भारतमै काम गर्न जाने बताउँछन् ।
भारतको दिल्ली, गुजरात, राजिस्थान, मुम्बै, भूपाल, सिमला, कालापहाड, लगायतका स्थानमा रोजगारीका लागि नेपालीहरू हरेक वर्ष पुग्ने गरेका छन् । खेतीपाती र चाडपर्वका बेला उनीहरू घर फर्किने र फेरि भारत फर्किन्छन् । ‘चार-पाँच महिना घर बसिन्छ । होईन भने फुर्सद भएपछि काम गर्न भारत गैहाल्छौँ,’ डोल्पाका बिनय भन्छन्,‘भारतमा सहजै काम पाइहालिन्छ ।’ बेरोजगारी बढेसँगै हजारौ युवा र बालबालिकाहरू कामको खोजिमा भारत पस्ने परम्पराजस्तै बनिसकेको छ ।

सीमास्थित ईलाका प्रहरी कार्यालय जमुनाहाका प्रमुख सई पूर्णं खत्रीले दसैंको मुखमा भारतबाट दैनिक दुई हजार बढी नेपालीहरू घर फर्किरहेको बताए । उनले सीमामा लुटपाटका घटना हुनसक्ने भन्दै भारतीय सुरक्षाकर्मीहरूसंग समन्वय गरिरहेको जनाए । ‘नेपालीहरू घर फर्किने बढेसंगै सीमामा निकै भिडभाड हुने गरेको छ । सहजरूपमा नेपालीहरूलाई आउन दिने व्यवस्था मिलाएका छौँ,’ उनले भने ।

नेपालगन्ज नाकामा भिड बढेसंगै त्यहाँको अवस्था अस्तव्यस्त देखिन्छ । सवारी साधन भारत लैजान नपाएपछि फोरलेन सडकको बीचमा मोटरसाईकल पार्किङ गरिएको अवस्था छ । भारतीय सुरक्षाकर्मीहरूले नेपालीहरूलाई भारत प्रवेश गर्न दिने तर सवारी साधन लैजान नदिएका कारण भिडभाड बढी हुने गरेको छ । भारतबाट दैनिक सयौं मालबाहक ट्रकहरू नेपाल भित्रिने गरेको छ । ती मालबाहक ट्रक पनि भन्सार गराउनका लागि फोरलेन सडकमै पार्किङ गरेको देख्न सकिन्छ ।